Ekibin ‘junior’ı artık yapay zekâ

SON dönemde hızla yayılan yapay zekâ teknolojileri, birçok sektörde ‘işimizi elimizden alacak mı’ endişesini de beraberinde getirmişti. Birleşik Krallık’taki birkaç büyük şirketten gelen bir açıklama, tam bu endişenin önemini ortaya koydu. İngiltere merkezli The Guardian’da yayımlanan bir araştırmaya göre, Birleşik Krallık’taki şirketler, yapay zekâyı kullanarak personel sayısını azaltma planları olduğunu açıkladı. Araştırmaya göre, kıdem gerektirmeyen pozisyonlar, yeni mezunların yapabileceği işler ve çıraklıktan oluşan giriş seviyesi işlerin sayısı ChatGPT’nin gelişinden bu yana yüzde 31.9 azaldı. Başka bir ifadeyle, neredeyse üçte bir oranında düştü.

GİRİŞ SEVİYESİ İŞLERİ ETKİLEDİ

İş arama sitesi Adzuna’nın araştırmasının detaylarına yer verilen makalede, yeni mezunların arandığı iş ilanlarının Covid-19’dan bu yana en düşük seviyeye gerilediği ve giriş seviyesi işlerin 2022’de yüzde 28.9 iken halihazırda toplam pazarın yalnızca dörtte birini oluşturduğunun altı çiziliyor. Giriş seviyesindeki görevlerin yerini yapay zekânın almasının, bu durumun önemli nedenlerinden biri olduğu belirtiliyor. Diğer nedenlerin ise yükselen sigorta primleri ve artan işgücü maliyetleri olduğu ifade edildi.

ChatGPT Kasım 2022’de piyasaya sürülmüş; o zamandan beri birkaç versiyon çıkmıştı. Yeni bir teknolojik dönüşüm çağını başlatan ChatGPT’nin sahibi olan OpenAI, 300 milyar dolar değerinde ve bu da onu Londra Menkul Kıymetler Borsası’nda halka açık tüm şirketlerden daha değerli kılıyor.

MALİYETİ DÜŞÜRME ARAYIŞININ SONUCU

Adzuna’nın veri bilimi başkanı James Neave ise “Giriş seviyesinde işe alımları azaltabilmek, sadece verimliliği ve maliyet tasarruflarını artırır. Sigorta primleri doğrudan mali bir yük” diye konuştu. Ayrıca, ülke çapında birkaç büyük firma da maliyet düşürme önlemleri kapsamında personel sayısını önemli ölçüde azaltmayı planladığını ve işin çoğunu yapay zekânın üstleneceğini açıklaması dikkat çekiyor. Örneğin, BT’nin CEO’su Allison Kirkby, yapay zekâ nedeniyle 2030’a kadar 40 ila 50 bin çalışanı işten çıkarma planlarının olduğunu söyledi. Ancak Kirkby’e göre bu sayı daha da artabilir. Benzer şekilde Amazon da yapay zekânın daha geniş kapsamlı rollerde kullanılması sonucunda iş kayıplarının olacağını duyurmuş ancak kişi sayısı veya tarih vermemişti.

‘İNSANLAR HENÜZ FARKINDA DEĞİL’

Bir başka yapay zekâ firması olan Anthropic’in CEO’su Dario Amodei de yakın zamanda yapay zekânın 5 yıl gibi kısa bir süre içinde giriş seviyesindeki işlerin yarısını ortadan kaldırabileceğini söylemişti. Amodei, bu süre zarfında Birleşik Krallık’ta işsizliğin yüzde 10 ya da 20’ye çıkabileceğini öne sürmüş ve şöyle demişti: “İnsanların bu durumun farkında olduğunu sanmıyorum.”

BÜYÜK ÇAPLI İSTİHDAM KAYBI YAŞANABİLİR

LONDRA merkezli düşünce kuruluşu Kamu Politikası Araştırma Enstitüsü’nün (IPPR) bir analizi de Guardian’ın haberini destekler nitelikte. Analize göre:

Gerekli önlemlerin alınmaması durumunda yapay zekâ nedeniyle büyük çaplı istihdam kaybı yaşanabilir. Sadece İngiltere’de yaklaşık 8 milyonluk istihdamın yapay zekâ nedeniyle risk altında olduğu tahmin edildi.

IPPR’ın en kötü senaryosuna göre, risk altındaki tüm işlerin yerini yapay zekâ alması durumunda ülkede 7.9 milyon iş kaybı yaşanabilir ve bu pozisyonların oluşturacağı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) kazancı olmayabilir.

Daha iyimser senaryoya göre, sadece İngiltere’de 4.4 milyon iş ortadan kalkabilir ancak GSYH’nin yüzde 6.3’üne karşılık gelen yıllık 144 milyar sterlin kazanç sağlanabilir.

KADINLARI DAHA ÇOK ETKİLEYECEK

İngiltere’de çalışanların yaptığı işlerin yüzde 11’i üretken yapay zekânın ilk dalgasına maruz kaldı. Şirketlerin mevcut yapay zekâ teknolojilerini süreçlerine daha fazla ve derinlemesine entegre edecekleri ikinci dalgada ise söz konusu oranın yüzde 59’a yükselebileceği öngörülüyor.

Yapay zekâdan halihazırda en çok etkilenen pozisyonlar arasında veri tabanı yönetimi, organizasyonel ve stratejik görevleri içeren sekreterlik, müşteri hizmetleri ve idari işler gibi pozisyonlar yer alıyor.

Kadınların bu tür pozisyonlarda çalışma olasılığı daha yüksek olduğundan, yapay zekânın iş süreçlerine daha fazla entegre edilmesi nedeniyle kadın istihdamının en fazla etkilenenler arasında yer alma riski bulunuyor.

IPPR, yapay zekâ için iş geçişlerini teşvik eden ve otomasyonun meyvelerinin ekonomi genelinde yaygın şekilde paylaşılmasını sağlayan iş merkezli bir sanayi stratejisi geliştirilmesini öneriyor.

Söz konusu stratejinin yeşil meslekleri içermesi ve bu pozisyonların desteklenmesi, vergi teşvikleri veya sübvansiyonlar gibi mali politika önlemleri ve mevzuat değişikliklerini içermesi gerekiyor.

‘DOKTORLARIN RAKİBİ DEĞİL YARDIMCISI OLACAKLAR’

YAPAY zekânın bir yandan veri girişi, rapor hazırlama ve standart üretim süreçlerinde insanın yerini alma potansiyeli yüksek iken diğer taraftan bu durum; ani kararların verildiği, el becerisi ya da güven ilişkisi gerektiren meslekler için geçerli değil. Konuyla ilgili güncel bir açıklama, Stanford Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Öğretim Üyesi ve IFRR Başkanı Prof. Dr. Oussama Khatib’ten geldi. Khatib, yapay zekâ ve robotların tekrar eden işleri devraldığını, bazı mesleklerde ise sadece yardımcı bir rol üstleneceğine dikkat çekti. “Gerçek şu ki, robota insani beceriler öğretmemiz gerekiyor ve robotun karmaşık bir görevi yerine getirmek için bu becerileri kendi becerileriyle birleştirmesi gerekiyor” diyen Khatib, “Biz de bunun üzerinde çalışıyoruz. Yapay zekâ, tıbbi görüntüleri anlamamızı sağlayacak ve bir görüntüde şüpheli tümör olup olmadığını bize çok hızlı bir şekilde söyleyecektir. Ancak, muhakeme yeteneğine ve bir doktorun sahip olduğu tüm sezgilere sahip olmayacaktır. Dolayısıyla yapay zekâ, ancak bir doktoru destekleyebilir hatta ameliyatlara bile yardımcı olabilir, ama insanın bilişsel yeteneğinin yerini alamaz. Bu konuda endişeli değilim” diye konuştu.