Dünya Güneş çevresindeki yaklaşık 1 milyar km’lik bir turunu daha tamamlamak üzere. Elbette hareket eden sadece Dünya değildi. Güneş de galaksi merkezi etrafında 1 yılda yaklaşık 6 milyar km yol aldı. Ay Dünya etrafında nerdeyse 12 tur tamamladı. Birkaç gün sonra 2017 yılına elveda deyip yeni yılı karşılayacağız. 2018 yılında Dünya taze bir tura daha başlayacak. Peki 2017 yılında Dünya’da uzay bilimlerinde ne tür gelişmeler oldu? Bu yazıda 2017 yılında gerçekleşen önemli olduğunu düşündüğüm birkaç uzay olayının listesini bulacaksınız.
#Uzay4 milyar dolar maliyetli 20 yıldır uzayda bulunan ve 2004 yılından beri dev gezegen Satürn'ü ve uydularını inceleyen Cassini uzay aracı bugün gezegene dalış gerçekleştirdi. Son nefesine kadar veri göndermeye devam edecek olan uzay aracı Satürn hakkında bilinmeyen yeni keşifler yapabilir.NASA'nın keşif aracı Cassini, Satürn'e yaptığı bu dalışla 13 yıllık görevini sonlandırıldı.
#CassiniAy üzerinde üs kurmayı ve 2030'larda Mars’a ayak basmayı planlayan insanoğlunun önündeki en büyük engel uzay boşluğu. Çünkü uzay ortamında insan vücudu çok farklı bazı etkilere maruz kalıyor. Daha iyi uzay araçları yapmaya devam eden insanoğlu tıp alanında da ciddi gelişmeler gösteriyor. İnsan vücudunun uzay ortamında nasıl davrandığını her geçen gün daha iyi anlıyoruz.
#UzayGüneş Sistemi’nde kaç gezegen var? Bu soru eğer size 2006 yılından önce sorulmuş olsaydı yanıtı 9 olurdu. Ancak 2006 yılında minik Pluton gezegen kategorisinden cüce-gezegen kategorisine alınınca kozmik mahallemizdeki gezegen sayısı birden 8’e düşmüştü. Yeni çalışmalar ise 9. hatta 10. başka gezegenin mahallemizde olabileceğini öngörüyor.
#10. GezegenYaklaşık 3 hafta önce bina boyutlarında bir asteroid Dünya-Ay mesafesinin yarısı kadar uzaklıktan Dünya'yı sıyırıp geçmişti. Bugünün (25 Ocak 2017) ilk saatlerinde ise otobüs büyüklüğünde bir asteroid yaklaşık 260 bin km öteden Dünya'nın yanından geçip gitti. Öyle görünüyor ki bugünlerde gezegenimizin ziyaretçisi çok.
#AsteroidEvet acısıyla tatlısıyla bir yılın daha sonuna geldik. Barış anlamında bir ilerleme göstermek yerine daha da gerileyen Dünya, uzay bilim ve teknolojilerinde ilerlemesini sürdürdü. Bu yazıda 2016 yılına damga vuran, gezegenimiz Dünya ve uzayla alakalı bilimsel gelişmelerin özetini bulacaksınız.
#2016Yıllardır tartışılan bir konuya acaba bilimsel bir yanıt mı bulundu? Acaba Ay'ın Dünya'da gerçekleşen depremlere bir etkisi söz konusu mu? Yeni bir çalışma Ay'ın gelgit etkisinin şiddetli depremleri tetikleyebileceğini gösteriyor. Ancak acaba bunu kesin olarak söyleyebilir miyiz?
#Deprem93 milyar ışık yılı (yaklaşık olarak 93.000.000.000 x 10.000.000.000.000 km!) çapa sahip görünen Evren'de yaşayan tek canlılar biz miyiz? Görünen Evren'de 2 trilyon başka galaksi olduğu düşünülüyor. Her galakside yüz milyarlarca yıldız ve trilyonlarca öte-gezegen olabilir. Bu da evrenin bir köşesinde başka canlıların olma olasılığını arttırıyor. Eğer Dünya oluşmadan önce Evren'in bir köşesinde birçok kez canlılığın ortaya çıkması için gerekli koşullar oluşmuş ise ve bu canlıların bizim şu an hayal edemeyeceğimiz derecede teknolojiye sahip olmak için bolca zamanları varsa neden hala bu tarz gelişmiş bir uygarlık bizi ziyaret edip okeye dördüncü olamadı? Nerede bu gelişmiş uygarlıklar? Neden gelip bir kıtlama çayımızı içmediler henüz?
#UzaylıAy Dünya etrafında elips bir yörüngede dolanır. Bu nedenle bazen Dünya’dan uzak iken bazen yaklaşır. 14 Kasım 2016 Pazartesi günü Ay 1948’den beri ilk kez Dünya’ya bu kadar yaklaşacak. Dünya’ya en uzak konumunda yaklaşık 400.000 km uzaklıkta olan Ay, 14 Kasım 2016 tarihinde Dünya’ya 356.509 km uzaklıkta olacak. Yani %10 kadar Dünya’ya yaklaşacak ve bu nedenle bir miktar daha büyük görünecek. Büyük ihtimalle direkt bakınca Ay'ın değişen açısal boyutunu fark edemeyeceksiniz bile.
#AyTürkiye’de astronomi biliminin halini tartıştığımız yazı dizisinin ilk 2 bölümünde ülkemizdeki astronomi bölüm başkanlarının, Tübitak Ulusal Gözlemevi müdürü ve Türk Astronomi Derneği başkanının görüşlerine yer verdik. Ülkemizde astronomi biliminin yaşadığı sorunları ve kazanımları ortaya koymaya çalıştık. Yazı serisinin 3. ve son bölümünde ise astronomi öğrencisi veya henüz mezun olmuş genç astronomların hazırlanan 10 soruluk ankete verdikleri yanıtları değerlendireceğiz.
#TürkiyeTürkiye’de astronomi biliminin durumunu gözler önüne seren yazı dizisinin 2. kısmı Akademisyenler Konuşuyor röportajlarla devam ediyor. Yazı dizimizin bu bölümünün konukları Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri bölüm başkanı Prof. Dr. Selim Osman Selam (SS), Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri bölüm başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük (İK) ve Tübitak Ulusal Gözlemevi müdürü Prof. Dr. Halil Kırbıyık (HK). İlk bölümdeki sorularımıza onların da yanıt vermesini istedik.
#AstronomiGüneş Sistemi'nin en büyük gezegeni olan Jüpiter'in uydusu Europa'da önceki bulguyu doğrulayan yeni gözlemler yapıldı. 2012 yılında başka bir yöntemle dolaylı yoldan Europa’da su buharının olduğunu gösteren deliler bulunmuştu. Uzaydaki gözlerimiz Hubble Teleskobu elde ettiği yeni gözlemlerle su buharı fışkırmalarını direkt olarak gözlemledi. Öyle görünüyor ki buzlarla kaplı Europa’nın yüzeyinde su buharı bacaları var.
#EuropaAstronomi evrenin düzenini açıklamaya çalışan en eski doğa bilimidir. Gök cisimlerini inceleyebilmek için çeşitli dalga boylarına duyarlı irili ufaklı teleskop kullanılır. Ülkemizde görsel dalga boylarına duyarlı teleskoplar var. Erzurum’da yapımı devam eden Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) ile kırmızı öte bölgede de gözlem yapabileceğiz. Ülkemizde akademik çalışmaların yapıldığı büyük çaplı teleskoplar astronomi bölümü olan üniversitelere ve TÜBİTAK’a aittir. Türkiye’de astronomi biliminin durumunu analiz ettiğim yazı dizisine de konuk olan Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü uzun bir süredir çok daha ciddi sorunlar yaşıyor. Gelin acıyla gülelim ağlanacak halimize...
#Ege ÜniversitesiBugün Ay’a gidilmediğini düşünen belki de milyonlarca insan var. Bu şekilde düşünen insanlar için bu yazıda açıklamalar mevcut, ancak bu yazının cevaplayacağı asıl soru şu: Neden 40 yılı aşkın bir süredir Ay’a bir daha ayak basılmadı? Bu konuda birçok varsayım söz konusu. Gelin asıl nedenlerine bir göz gezdirelim.
#AyYıl içerisinde Dünya-Güneş doğrultusu uzayda belli takımyıldızlardan geçer. Bunlara zodyak takımyıldızları yani burçlar diyoruz. Dün ise gündeme burçların tarihlerinin değiştiği yönünde haberler düştü. Aslında bu asırlardır bilinen Dünya'nın bir hareketinin sonucu. Peki acaba burçlar için doğru tarih aralığı ne? Doğrusu bu yazıda.
#BurçBu yazı dizisi ile Türk Uzay Ajansı kurma çalışmalarının sıklıkla dillendirildiği şu günlerde ülkemizin uzay bilimlerinde nerede olduğunu okuyuculara aktarmayı amaçlıyorum. Bildiğimiz gibi birçok ülke uzay bilim ve teknolojilerine ciddi miktarlarda yatırım yapıyor. Bir süredir daha da artan bir sesle #gelecekuzayda dememin nedeni de budur. Bu yazı ile ülke olarak biz bu geleceğin neresindeyiz öğrenmiş olacağız.
#AstronomiÇoğumuz kara deliklerin ne olduğunu tam olarak bilmesek bile evrenin belki de bu en gizemli cisimlerinden haberdarız. En kısa tabirle ‘uzay-zaman örtüsünü ciddi şekilde bükmesinden dolayı ışığın bile kaçamadığı cisimler’ olarak tanımlanan kara delikler ile alakalı belki de kafamızı kurcalayan en önemli soru şu: acaba bir kara deliğe düşsek ne olur?
#Kara DelikMars neden bu kadar önemli? Neden Mars için birçok proje yapıldı ve hala yapılıyor? Neden devletler milyarlarca doları Mars ve genel anlamda uzay araştırmalarına ayırıyor? Gelecekte hangi Mars projelerinin hayata geçirilmesi planlanıyor? Bu yazıda bu soruların cevaplarını arayacağız.
#Nasa