’Zombi listesi’nde Türkiye ilk üçte

Öte yandan, Google’daki trendler, çocuk pornosu konusunda Türkiye’nin ilk sırada yer aldığını gösteriyordu. Acaba bu trendlere ne kadar güvenebiliriz? Sorularımızın cevabını, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın bir alt birimi olan İnternet Daire Başkanı, Bilgisayar Mühendisi Osman Nihat Şen’den alıyoruz. Şen, Türkiye’deki bilgisayarların güvenli olmadığını belirterek, "Türkiye üzerinden yapılıyor görünen bazı şeyler, Türkiye üzerinden yapılmıyor" diyor. Yani? Yanisi şu: Aman dikkat, sizin bilgisayarınızı başkaları kullanıyor ve sizin adınıza suç işliyor olabilir.

Dokuz konuda erişimi engelleme yetkimiz var

- Youtuba’a erişimi siz mi engelliyorsunuz?

Yasaların bize verdiği yetkiye dayanarak evet. Kanun bize dokuz dalda erişimi engelleme görevi veriyor: Müstehcenlik, çocukların cinsel istismarı, fuhuş, uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımı, sağlık için tehlikeli madde temini, Atatürk aleyhinde işlenen suçlar, bahis ve şans oyunları ve bir de kumar oynanması için imkán sağlanması.

- İncelemelerinizi neye göre yapıyorsunuz?

Gelen ihbarlara göre yapıyoruz. Bizde bir süre öncesine kadar bu konuda bir düzenleme yoktu. İnternette bir sorunla karşılaştığınız zaman nereye şikayet edeceğinizi bilemiyorsunuz. Özellikle yurtdışındaki yayınlar itibariyle adli mercilerin herhangi bir işlem yapması mümkün değil. Bu ihtiyaç görüldüğü için İnternet İhbar Merkezi kanunla düzenlendi. Kanunla gelen bir başka önemli düzenleme de, içeriğin yayından çıkartılmasını, cevap ve düzeltme hakkını kapsıyor. İnternet kafeler de yine kanunla düzenlendi ve denetim altına alındı.

- Teknik açıklamadan kurtarıp somutlaştıralım isterseniz. Diyelim ki ekşisözlük. Başlangıçta çok eğlenceliydi ama bir süre sonra pek çok insan ekşisözlük’te haklarında yazılanlardan şikáyetçi olmaya başladı...

Ekşisözlük bir yer sağlayıcı. Ekşisözlük’te bana veya başka kişilere ilişkin ifadeler doğru olmayabilir, yanlı olabilir, hakaret içerebilir. Bu durumda, o kişi bunun kaldırılmasını isteyebilir. Ekşisözlük’ten herhangi bir içeriğin kaldırılabilmesi için mevzuatı takip etmek gerekiyor. Siz başvuruyorsunuz, kaldırılmasını istiyorsunuz. Ama bunun için elinizde ekşisözlük’ün irtibat bilgilerinin bulunması lazım.

- Öyle bir şey yok...

Hayır, artık var. Kanun, ilk aşamada bunu bir yükümlülük olarak getiriyor. Arkasından ekşisözlük’ün hangi internet aktörü olduğunun tanımlanması gerekiyor. Yani mahkemeye başvurduğunuz zaman bir muhataptan söz etmek zorundasınız. Bunları bilemediğiniz zaman hiçbir şey yapamazsınız. Ekşisözlük bunlara sahip, hatta avukatı bile var. Kanun, internet sitelerine faaliyet belgesi alma zorunluluğu getirdi. Artık muhatap bulma güçlüğü yok.

Erişimi tamamen engellemek imkánsız

- Bu izin nereden alınıyor?

Bizden. Bugüne kadar 800’e yakın izin belgesi verdik. Kamu kurumu da olsa, özel kurum da olsa, bir kişiye ait de olsa yer sağlayıcı belgesi almak gerekiyor. Bunun için tanınan süre de 24 Temmuz’da bitiyor. Bunun ücreti filan da yok. Amaç, herkesin bir kimliğinin ve adresinin bulunmasını sağlamak. Bunun için buraya gelmek de gerekmiyor. İnternet üzerinden başvurmak da mümkün. 24 Temmuz’a kadar başvurmayanların erişim imkánı kesilecek.

- Siz YouTube’a erişimi engelliyorsunuz. Ama başka bir kanaldan aynı yere ulaşmak mümkün...

Mümkün. Bu nedenle Avrupa’da herkesin kendi bilgisayarında filtreleme yapması fikri ağırlık kazanması başladı. Servis sağlayıcılarının ise sınırlı suçlar için aynı şeyi yapması düşünülüyor. Çocuk pornosu ve ırkçılık en önemli iki husus. Bu uyglanırsa site duracak ama insanlar siteye ulaşamayacak. Zaten yüzde yüz erişim engellemek de mümkün değil. İran, Çin gibi ülkeler bunu yapmaya çalışıyor mesela.

İnternet ortamında her bilgi şüpheli

- Peki Google trendlerini incelediniz mi siz?

İnternette bulduğunuz her şeye temel bir şüpheyle yaklaşmanız lazım. Ama, "Türkiye’de bu kadar yaygın çocuk istismarı var mı" sorusunun cevabını araştırmaya devam ediyoruz. Sonuçları elde edince sizinle paylaşırız. Ama şunu çok net biliyorum ben: Türkiye son üç-dört yıldır dünyada bilgisayarı dışarıdan kullanılan zombiler listesinde ilk üçte yer alıyor.

- Ne demek bu?

Teknik olarak buna zombi deniliyor. Telefonunuz nasıl sizin üzerinizden kullanılabiliyorsa, internetiniz de sizin üzerinizden kullanılabilir. Sizin bilgisayarınız üzerinden suç içeren yasadışı şeyler yapılabilir. Buna ilişkin tespitlerimiz de oldu. Benim evimdeki bir bilgisayar, Hollanda veya Amerika’dan kullanılabiliyor. Ama Türkiye’den kullanılıyormuş gibi görünüyor.

- Mümkün mü bu?

Mümkün. Türkiye bunda ilk üçte. Bu şu demek: Türkiye üzerinden yapılıyor görünen bazı şeyler, Türkiye üzerinden yapılmıyor olabilir. Türkiye spam mail konusunda da ilk üçte. Zaten cinsel içerikli maillerin önemli bir kısmı spam olarak geliyor. Buna dönük eğitim çalışmalarımız da var. Türkiye’de tartışmalı bir internet kullanımı modeli var. Teknik ifadeyle, Türkiye’de güvenli internet kullanılamıyor.- BİTTİ -

Niye engellediniz diyen hiç çıkmadı

- Biz Google’da çocuk pornosuna en çok Türkiye’den girildiğini tespit ettik ve bunu haber yaptık. Google istatistikleri ne kadar güvenilirdir bu konuda?

Bizim tabi olduğumuz kanun iki ana maksatla çıktı. Bir, ailenin ve çocuğun korunması, iki, Türkiye’de çok yaygın olduğu düşünülen çocuk istismarının engellenmesi. Türkiye, dünyada çocuk pornosu konusunda internette bir şey arayan ülke sıralamasında liste başı. Şunu araştırıyoruz: Gerçekten Türkiye’de çocuk istismarı konusunda iddia edildiği ölçüde bir arayış var mı? Var ise, Türkiye tüketici mi, üretici mi yoksa dağıtıcı mı?

- Hangisi daha tehlikeli?

Üretici pozisyonunda olmak zannediyorum daha tehlikeli. Ben Türkiye’nin üretici pozisyonunda olmadığını tahmin ediyorum. Ancak eğer öyle ise atılması gereken çok önemli adımlar var.

- Çocuk derken hangi yaş gurubunu kastediyorsunuz?

Biz 18 yaş altındakileri çocuk kabul ediyoruz. Bazı ülkelerde bu 15’e veya 12’ye kadar inebiliyor. Çocuk pornosu bütün dünyayada büyük bir suç. Bunun için, 18 mi, 17 mi, 16 mı belli olmayan çocuklar kullanılıyor. Biz bu siteler üzerinde çalışıyoruz. Herhangi bir tıbbi kontrol yapamayacağımız için de, görünümlerinden çocukların kullanıldığına karar verdiğimiz siteleri, çocuk istismarı kapsamına alıyoruz. Bu güne kadar, "Biz ne yaptık ki bizi engelliyorsunuz" diyen çıkmadı.