Uyurgezer çeşme

Bereketzade Çeşmesi suyu kesik ve bakımsız olsa da hala Galata Meydanı'nda. Ama 50'li yıllarda yerinden kaldırılan çeşme Galata Kulesi'nin hemen karşısında dekoratif bir malzeme olarak varlığını sürdürüyor.

Sene 1453. Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u fethinden sonra Galata'ya vali olarak Bereketzade Hacı Ali Bin Hasan'ı atar. Vali göreve başladıktan sonra kendi adını taşıyan bir cami, bir medrese ve bir de çeşme yaptırır. Medrese camiye dönüştürülerek, çeşmenin de suyu kesilip yeri değiştirilerek bugüne kadar ulaşmayı başarır ancak cami için aynı şeyleri söylemek mümkün değil. Bereketzade Camii 1950'li yıllarda hakkında koruma kararı olduğu halde, metruk olduğu gerekçesiyle dönemin belediyesi tarafından yıkılır. Elde edilen arsa bir süre boş tutulduktan sonra İstanbul'da genellikle tarihi eserlerden daha fazla gerek duyulan otoparka dönüştürülür.

Aslında Bereketzade kompleksi de dahil, Galata'daki pek çok tarihi yapıyla ilgili ilk cinayet 1942'de kadastro çalışmaları sırasında işlenir; çeşmelerden Galata surlarına kadar pek çok tarihi yapı bu çalışma sırasında özel mülkiyete geçer. Cami arsasının da bir bölümü belediyeye, bir bölümü vakıflara verilir.

Gelelim bugüne. 1939 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesi tarafından tarihi ve korunması gerekli yapı kapsamına alınan Berekatzade Camii'nin hiç değilse temellerini günışığına çıkarmak için geçtiğimiz şubat ayında Büyükşehir Belediyesi tarafından bir kazı çalışması başlatıldı. Çalışmaların yaklaşık bir ay sonra tamamlanması planlanıyor. Kazı tam Bereketzade Camii ile Camii Sokakları'nın kesiştiği noktada. Her ne kadar vakıflar hala kendi arsalarını otopark olarak kullanmaya devam ediyorsa da, belediye kendi arsasında çalışmalarına devam ediyor. Bölgenin tarihi özellikleri nedeniyle kazı sırasında sadece camiye değil, daha önceki uygarlıklara da ait kalıntılar ortaya çıkıyor. Kazı çalışmalarının tamamlanmasından sonra caminin temel rölöveleri çıkartılıp, fotogmetrik çizimleri yapılarak Anıtlar Yüksek Kurulu'na gönderilecek.

Dekoratif malzeme

Eski vali Bereketzade'nin gelecek kuşaklara bıraktığı mirasının başına gelenler sadece bunlar da değil. Bereketzade Sokak'ın Galata Kulesi Sokak'ı kestiği noktada inşa edilen çeşme de az badireler atlatmamış. Her ne kadar eski yerinde şimdi çiçekler gibi bir otopark konulsa da cami ile karşılaştırıldığında yine de şanslı; Bereketzade Çeşmesi suyu kesilmiş ve bir miktar da bakımsız kalsa da hiç değilse hala Galata Meydanı'nda duruyor. Ancak şu biraz önce sözünü ettiğimiz kadastro çalışmalarından çeşme de nasibini almış; kayıtlara göre zaten böyle bir yapı söz konusu parselde bulunmuyor ve bir zamanlar Bereketzade'ye ait bu arsanın zaten bir sahibi var. 50'li yıllarda yerinden kaldırılan çeşme Galata Kulesi'nin hemen karşısında dekoratif bir malzeme olarak varlığını sürdürüyor. 18'nci yüzyılda kapsamlı bir bakım geçirerek bugüne ulaşan cami 1995'de de bir kez daha elden geçirilmiş. Ancak üzerine yapıştırılan afişlerden ve bakımsızlıktan o da nasibini almış.

Özellikle 1950'li yıllarda çok sık görülen bu tür uygulamalar 1993'de Galata'nın SİT alanı olarak ilan edilmesiyle yavaşlamış durumda. Şimdi sırada Galata koruma planının uygulamaya geçirilmesi var.