Tiryakilere piyango

Dünyada her on saniyede bir sigaraya bağlı komplikasyonlar nedeniyle bir kişi hayatını kaybediyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bunun önüne geçebilmek için birçok çalışma yürütüyor. Son olarak, caydırıcı bir kampanya için kolları sıvadı. Dünyanın dört bir yanındaki gönüllü organizasyonlara ve resmi sağlık kuruluşlarına ulaşarak, 52 ülkede bir kampanya başlattı: Uluslararası ‘‘Sigarayı Bırak’’ kampanyasının bu yıl üçüncüsü düzenleniyor.

Kampanyaya göre 2-30 Mayıs tarihleri arasında sigara içmeyi bırakanlar, kampanyaya katılım formlarını doldurarak bu yarışmada yer alabilecekler. Ancak bir şartla! Bu tarihlerden itibaren artık sigara içmediklerini iki tanıkla kanıtlamak zorundalar.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Prof. Dr. Suat Çağlayan, uluslararası çekilişe katılım formlarının sağlık ocaklarına ve il sağlık müdürlüklerine dağıtılmaya başlandığını söylüyor. ‘‘Tüm Türkiye'ye çağrıda bulunduk. Yakında afiş ve posterlerimizle de kampanyayı her ilimize yaymak istiyoruz.’’

HER EVE BİR CASUS

Çocuk hastalıkları uzmanı olan Çağlayan, bu kampanyanın sembolik olacağını, yetişkinlerin sigara içmeyi ancak çocuklarının yardımıyla bırakabileceğini anlatıyor. ‘‘Ajanlarımız çocuklar. Her ailede çocuk casuslarımız var. Onlar sigaradan ne kadar rahatsız olduklarını her defasında dile getirecekler. Amacımız çocukları yoluyla aileleri sigara konusnda ıslah etmek. Anne ve babaya sigarayı bıraktırmanın en iyi yolu çocukların şikayetleridir.’’

Avrupa Birliği tarafından desteklenen uluslararası Sigarayı Bırak ve Kazan Kampanyası'nın tanıtımını ülkemizde gönüllü bir kuruluş yürütüyor. Merkezi Elazığ'da bulunan Sağlığı Geliştirme ve Sigarayla Mücadele Derneği, Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı'na bağlı olarak çalışıyor. Derneğin kurucusu, aynı zamanda Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı olan Prof. Dr. Erol Sezer. Kampanyanın yürütülmesinden sorumlu tek kişi. Ekibiyle birlikte her türlü afiş ve broşürü Elazığ'dan Türkiye'nin tüm illerine dağıtmaya başlamış. Dünya Sağlık Örgütü ile işbirliği içinde çalışmalarını sürdüren Sezer, Elazığ'ı bu uluslararası kampanyanın, araştırma-geliştirme pilot bölgesi ilan ettiklerini söylüyor: ‘‘1996 yılında düzenlenen kampanyaya Türkiye gecikmeli katılmış, sadece 3 bin 623 kişi katılmıştı. Katılımın 1299'u Elazığ'dan oluştu. Elazığ pilot bölge seçildi. Nüfusu yaklaşık 500 bin kişi olan Elazığ için geçen kampanyada sağlanan katılım oranı bu kampanyada tüm Türkiye için sağlanabilirse, katılım hedef 25 bin kişiyi aşabilir.’’

TEST YAPILACAK

Gelelim çekilişe... 29 gün sigara içmediğini kanıtlayan ve çekilişi kazanan talihli tam 720 milyon lira kazanacak. Türkiye ödülünün çekilişi 29 Mayıs 1998 günü yapılacak. 2 Mayıs'tan itibaren sigara içip içmediği, ödülü kazanana ve tanıklarına sorulacak. Şanslı katılımcı içmediğini beyan eder ve iki tanığı da bunu doğrularsa, sıra kimyasal doğrulama testine gelecek. ‘‘Üç test yapılacak. Birincisi karbonmonoksit testi. Nefeste karbonmonoksit ölçülecek. Diğeri ise idrarda nikotin ve kotinin miktarını ölçen bir test. Üçüncüsü ise tiyosiyanat testi. Bu madde sigara dumanında bulunan dört bin zehirden bir tanesi. İdrar ve kan tahlilinde ortaya çıkıyor. Yanılma payımız yüzde 2. Bu yanılma payını da göz önünde bulundurarak, eğer bu tarihler arasında bir tane bile bigara içmişse, o kişiye bu parayı iade etmesine dair bir sözleşme imzalatıyoruz.’’

Peki, bu kişi yeniden sigara içmeye başlarsa? ‘‘İsterse ödülü aldıktan bir gün sonra başlasın, bu bizim için önemli değil. Önemli olan dört hafta süreyle başarılı olması. Kampanyanın stratejisi, para ödülünü teşvik edici bir unsur olarak kullanıp, insanları sigarayı bırakmak için harekete geçirmek.’’

Pilot bölge Elazığ'da katılımı desteklemek için öğrencilerden yardım istenmiş. Bir büyüğünün kampanyaya katılmasını sağlayacak öğrenciler arasında yapılacak bir çekilişle, bir ilkokul öğrencisine 10 milyon lira, bir ortaokul öğrencisine 15 milyon lira ve bir lise öğrencisine de 20 milyon lira ödül verilecekmiş.

Dünya Sağlık Örgütü bu yıl üçüncüsünün yapılacağı ‘‘Bırak ve Kazan’’ kampanyasını başlattı. Arjantin'den Çek Cumhuriyeti'ne, İskoçya'dan Kazakistan'a kadar 52 ülkede sigarayı bırakmaya karar veren herkes bu kampanyaya çağrılıyor. 2-30 Mayıs tarihleri arasında sigarayı bırakanlar arasında bir çekiliş düzenlenecek ve kazananlar tam 10 bin dolar kazanacak. Türkiye'den de çekilişi kazanan talihliye üç bin dolar para ödülü verilecek. Türk talihli ayrıca uluslararası çekilişe katılma ve 10 bin dolar kazanma hakkını elde edecek. Kampanya'nın Türkiye ayağını Elazığ'da bulunan Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği yürütüyor. Katılım formları şimdiden dağıtılmaya başlandı bile.

Nasıl katılacaksınız

En az bir yıldır sigara içiyor ve 18 yaşını doldurmuş olmanız gerekiyor.

2 Mayıs 1998 sabahı sigarayı bırakacak ve 29 Mayıs'ın bitimine kadar hiç içmeyeceksiniz.

Bir başvuru formu dolduracak ve kampanya merkezine göndereceksiniz. (Sağlık ocaklarından, hastanelerden, okullardan, bazı eczane ve diğer kampanaya tanıtım noktalarından temin edebilirsiniz. Adres: BIRAK-KAZAN 1998 / PK 15 / 23001 ELAZIĞ)

Başvuru formunun en geç 2 Mayıs 1998 tarihinde postaya verilmiş olması gerekiyor. (Kampanya Koordinasyon Merkezi: Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi adına Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği. Tel: 0 424 238 15 67)

Daha önce kazananlar/

Bırak Kazan kampanyasını 1996 yılında Çinli bir güvenlik görevlisi kazanmış. Bu kampanyaya eşi ve kızının katkısıyla katıldığını söyleyen 48 yaşındaki Gao Changuan, hala sigaraya başlamamış. 1996 yılında Türkiye ödülü olan 3 bin doları kazanan talihli ise bir ev hanımı. 36 yaşındaki Senan Tuna çekilişe Karaman'dan katılmış. Elazığ pilot bölge ödülünü ise 42 yaşındaki öğretmen Hıdır Varıcı almış. Varıcı ödül sonrasında Sağlığı Geliştirme Ve Sigara ile Mücadele Derneği'ne üye olmuş.

Erkekler çekilişi sevdi

Bırak-Kazan 1996 Türkiye kampanyası sonunda, katılımcılar arasında bir araştırma yapılmış. Bin kişilik bir örneklem üzerinde yapılan araştırmanın bulguları ilginç. Bırak-Kazan kampanyasına katılanların yüzde 74.1'inin erkek, yüzde 25.9'unun kadın olduğu gözlemlenmiş. En çok katılım kadınlarda 25-34 yaş grubundan, erkeklerde ise 35-44 yaş grubundan olmuş. Katılımcıların yüzde 46.6'sı bu duyuruyu gazeteden öğrendiklerini söylemişler. Kampanyaya katılanların yüzde 15-35'inin birinci yılın sonunda da başarılı kaldıkları, hala sigara içmedikleri gözlemlenmiş. Ankete cevap verenler arasında birinci yılın sonunda hala başarılı kalanların oranının 65 yaşına kadar yaş artıkça artmakta, 65 sonrasında ise bir ölçüde azalmakta olduğu saptanmış.