Temizlik ürünlerine dikkat

Temizlik malzemelerinin hatalı kullanımının içerdikleri kimyasallar nedeniyle insan ve çevre sağlığı açısından tehlike yaratabileceği uyarısında bulunuldu. Temizlik malzemelerinin çevre ve insan sağlığına etkileri Doğal Hayatı Koruma Vakfı ile Doğal Hayatı Koruma Derneği'nin birlikte hazırladığı ''Doğadaki Ayak İzlerimiz'' adlı kitapta ele alındı.

Konuyla ilgili yazıda, kişisel bakım, çamaşır ve bulaşık malzemelerinin hatalı kullanımının içerdikleri kimyasallar nedeniyle yaratabileceği en büyük tehlikenin toksik zehirlenmeler olduğuna dikkat çekildi. Yazıda, bu malzemelerinin birbirine karıştırılması halinde ortaya çıkan gazların da hem zehirlediği hem de çevreye zarar verdiği vurgulandı.

Yazıya göre, günlük yaşamın vazgeçilmez kişisel temizlik ürünlerinden sabun, jel, saç ve vücut şampuanları fazla kullanma, yutulma ve gözle temas halinde alerjik reaksiyonlara, çocuklarda ise ciddi zehirlenmelere yol açıyor . Çamaşır deterjanlarında bulunan beyazlatıcıların içerdiği kimyasallar, uzun zaman ve direkt temas halinde, ciltte ve gözde tahriş, mide bulantısı ve baş ağrısı yaratıyor. Bulaşık deterjanlarının direkt teması gözde sulanma yaparken, otomatik makineler için üretilen deterjanların çıplak elle tutulması cilde zarar veriyor. Aerosolların içeriğinde bulunan gazlara yüksek dozda maruz kalınması da göz ve burun tahrişine, solunum yolu rahatsızlıklarına neden oluyor. Çok amaçlı toz ve sıvı temizlik ürünlerinin içeriğinde bulunan kimyasallar ise gözde tahriş, yüksek dozda maruz kalındığında ise ciltve solunum yollarında alerjik reaksiyonlara yol açıyor.

Cam temizleyicilerinin direkt teması cilt ve göz tahrişine yol açarken, solunduğu takdirde akciğere, böbreklere ve karaciğere zarar veriyor. Mutfak ve banyo temizleyicilerinin içerdikleri güçlü kimyasallar, direkt temas halinde göz ve cilt tahrişine, yanığa, solunması halinde ise baygınlık ve enfeksiyona neden oluyor. Metal temizleyicilerin içinde bulunan organik asitlerin gözlerle teması halinde tahriş, solunması ya da yutulması halinde ise zehirlenmeler meydana geliyor. Fırın temizleyicileri ise göz ve cilt yaralarına, geçici körlüğe, solunması halinde beyin, akciğer ve böbrek rahatsızlıklarına yol açıyor. Halı ve kumaş temizleyicileri ciltte kaşıntılara, solunması halinde ise burun, boğaz ve solunum yolu tahrişine neden oluyor. Tuvalet temizleyicilerinin direkt teması halinde geçici körlük, cilt, ağız ve boğaz tahrişi yaşanabiliyor. Lavabo açıcılarında bulunan asitler ise ciddi yanıklara, körlüğe, astım krizlerine ve zehirlenmelere neden oluyor.

Ne yapmalı?

Yazıda, temizlik ürünlerine yüksek dozda maruz kalındığı, solunduğu ya da yutulduğu takdirde yapılması gereken ilk yardım hakkında da şu bilgilere verildi.

Ne tür bir maddeyle temas edildiği, dozu ve süresi kesin olarak bilinmelidir.

Temizlik ürünleri yutan kişi kusturulmamalı. İlk önce bir bardak su içirilmeli sonra hemen hastaneye götürülmelidir.

Ciltle temas halinde elbiseler, gözle temas halinde varsa lenslerhemen çıkarılmalı, temas eden bölge bol su ile 15-20 dakika boyunca yıkanmalıdır.

Şişme ve kızarma halinde doktora başvurmalıdır.

Temizlik ürünlerinden çıkabilecek gazların solunması durumunda ise hemen açık havaya çıkılmalı. Nefes darlığı görüldüğünde hastaneye başvurulmalı.

Çevre için de tehlikeli

Aynı yazıda, temizlik ürünlerinin yanlış kullanımının sadece insansağlığını değil, çevre sağlığını da tehlikeye attığına dikkat çekildi. Deterjanlarda kullanılan fosfatın çevre sağlığı açısından en önemli kimyasallardan biri olduğu vurgulanan yazıda, bu konuda 1980'liyıllarda Türkiye'nin tüm alıcı sularını kapsayan bilimsel bir çalışmanın sonuçlarına yer verildi. Çalışmayla, Türkiye'de alıcı sularda bulunan fosfatın yüzde 52'sinin tarımdan, yüzde 26'sının insan ve hayvan dışkısından, yüzde 22'sinin ise ''deterjanlardan'' kaynaklandığı tespit edildi. Aynı çalışmada, deterjanlarda fosfat kullanım limitinin sularda fosfatla ilgili kirlenmeyi önlemeyeceği, bu nedenle köklü çözümün suların arıtılması önerisinde bulunuldu. Birleşmiş Milletler'ce yapılan çalışmada da, deterjanlarda fosfatın yerine kullanılabilecek daha iyi bir alternatif olmadığı ve her yeni alternatifin de başka dezavantajları olduğu görüşüne yer verildi. (aa)