Telefonu elinden düşürmeyenler dikkat! Serçe parmağınız sinyal veriyor olabilir...

Son zamanlarda sosyal medyada şekli bozuk serçe parmağını paylaşan kişiler görmeye başlamış olabilirsiniz. Akıllı telefon parmağı diye sosyal medyadan paylaşılan bu fotoğraflar aslında pek de şaşırtıcı değil. Çünkü çoğumuz günün büyük bir kısmını elimizde telefonlarımızla geçiriyoruz. Uzun süreli kullanımlarda serçe parmaklarında belirgin bir çöküklük olduğunu fark edenlerin yanı sıra şekil bozukluğu ile kalmayıp ilerleyen süreçte ağrı ve şişlik sorunuyla karşı karşıya kalanlar da var.

I HAVE THE SMARTPHONE PINKY REALLY BAD pic.twitter.com/r0vXJKlZyr

— Phoebe Rajput (@PhoebeRajput) July 2, 2016

Akıllı telefon kullananların genellikle serçe parmaklarında değişiklikler gözlemlenirken, daha küçük bir telefon veya dokunmatik ekran yerine tuşlu telefonlar kullananlarda ise aynı semptomlar başparmakta görülüyor.

Akıllı telefon parmağı üzerine yapılmış çok sayıda bilimsel çalışma yok. Bu nedenle yaygınlığı ve nedenleri belirsiz. Ancak, özellikle tek elle tutulduğunda, telefonun ağırlığı serçe parmağının üzerine bindiği için normalde eğilmediği bir yönde hareket için zorlandığından parmağın deforme olması gayet olağan bir durum gibi görünüyor.

The Washington Post’ta yer alan habere göre bir rehabilitasyon uzmanı olan Dr. Renee Enriquez, Healthline'a verdiği demeçte, genç ve yetişkin hastaların akıllı telefonlarından kaynaklanan yaralanma riskinin farkında olmadıklarını söylüyor.

Tırnaklarınızdan mesaj varBana tırnağını göster sana hastalığını söyleyeyim | Milyonlarca izlenen videodan sonra gündem tırnaklar...Haberi görüntüle

El terapisti olan James Riley de Healthline’a verdiği demeçte özçekim esnasında kolu mümkün olduğunca uzatmak gerektiğini ve bu hareketin dirseğin kilitlenmesine ve ön kol kaslarının zorlanmasına neden olacağını belirtiyor. Riley bu durumu bir örnekle açıklıyor:

“Bir kutuyu nasıl taşıdığınızı düşünün. O kutuyu avuç içleriniz yukarı bakacak şekilde göğsünüze yakın tutarsınız. Kutuyu vücudunuzdan uzakta, hatta göğsünüzden sekiz santim uzakta taşırsanız, o kutunun ne kadar ağır olacağını ve sırtınıza ne kadar yük bindireceğini bir düşünün. Telefonlar çok ağır değil ama onlar da bu pozisyonda tendonlarınız ve kaslarınız üzerinde stres yaratabilir” diyor.

Just read an article about something called ‘smartphone pinky’, then took a look at my own. Pray for me in this difficult time x pic.twitter.com/UjFc5sU6xg

— SB (@SebBLACK) October 20, 2020

Johns Hopkins Hastanesi'nde el, bilek, dirsek ve omuz konusunda uzman bir ortopedi cerrahı olan Duc Nguyen de insanların artık akıllı telefonları ile çok daha fazla zaman harcadıklarını belirterek, telefonunuza her elinizi uzattığınızda, uzmanların uyarılarını aklınızda bulundurmanızı tavsiye ediyor.

Uzmanlar, telefonu tek elle kullanmanın genel kas ağrılarına yol açabileceğini ve başparmak ve serçe parmaklarda hasara yol açabileceği konusunda hemfikir. Cedars-Sinai Tıp Merkezi'nde El Cerrahisi Eğitimi Direktörü Eugene Tsai, başparmağınızı bir ekrana tekrar tekrar uzatmanın tendinite (tendon iltihabı) ve ağrıya yol açabileceğinin, başparmaklarımızın bu işi ara vermeden uzun süre yapacak şekilde evrimleşmediğinin altını çiziyor.

New York'taki özel bir cerrahi hastanesinde el cerrahı olan Michelle G. Carlson ise telefonu serçe parmağının üzerine koymanın, parmağınızı elinize bağlayan bağın gerilmesine neden olabileceğini, serçe parmağının telefonla temas ettiği yerde nasır ve ağrı oluşabileceğini söylüyor.

Cleveland Clinic'te spor hekimliği ve girişimsel ortopedi doktoru olan Dominic King, telefonunuzu kulağınız ve omzunuz arasında sıkıştırmak için sık sık boynunuzu bükerseniz sinir sıkışması sorununa neden olabileceğini, telefonun ekranına bakmaktan boynun arkasında gerginlik ve sertlik hissedilebileceğinin altını çiziyor.

Cleveland Clinic'te spor hekimliği ve girişimsel ortopedi doktoru olan Dominic King, telefonunuzu kulağınız ve omzunuz arasında sıkıştırmak için sık sık boynunuzu bükerseniz sinir sıkışması sorununa neden olabileceğini, telefonun ekranına bakmaktan boynun arkasında gerginlik ve sertlik hissedilebileceğinin altını çiziyor.

TELEFONUNUZU KULAĞINIZ VE OMZUNUZ ARASINDA SIKIŞTIRMAYIN

El Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Hakan Özben ve Ortopedi Uzmanı Doç. Dr. Aydın Arslan ile hem sosyal medyada dolaşan akıllı telefon parmağını hem de uzun süreli telefon kullanımında meydana gelebilecek olası ortopedik hasarları enine boyuna konuştuk.

Akıllı telefon parmağı olarak adlandırılan 'smartphone pinky'den şikayetçi milyonlarca insan var. Bu rahatsızlık nasıl teşhis edilir?

Doç. Dr. Aydın Arslan: Akıllı telefon parmağı olarak adlandırılan serçe parmağında şekil bozukluğu şikayeti bildiren kullanıcılar genelde parmakta kızarıklık parmağın orta ve uç kısmında yüzük parmağına doğru eğilme ve uyuşma şikayetleri bildirilir. Bunun yanında diğer el parmaklarında tetik parmak olarak adlandırılan hastalık akıllı telefon kullanımı ile son yıllarda artış göstermiştir.

Serçe parmağında oluşan bu şekil bozukluğu kendiliğinden düzelebilecek bir durum mu yoksa endişelenmeli miyiz?

El Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Hakan Özben: Yapılan çalışmalar, ortalama bir insanın günde 3 ila 5 saatini cep telefonu karşısında geçirdiği gösteriyor.

Bu kadar süre elimizde olan telefonumuzun, ellerimizde görülen sağlık problemleriyle ilişkisinin olup olmadığı araştıran çalışmaların sayısı ise özellikle son 5 yılda oldukça arttı. İşte bu araştırmaların ele aldığı sağlık sorunlarından biri de “akıllı telefon serçe parmağı” veya “smartphone pinky” diye tabir edilen durum.

Tıbbi bir terim olmamakla birlikte “smartphone pinky” denilen durum, uzun süreli telefon kullanımı sonrası serçe parmağının yüzük parmağına bakan yanında bir çöküklük oluşması olarak tarif edilir. Telefonlarımızı kullanırken genellikle başparmağımızı ekrana dokunmak için kullanırız. Telefonumuz büyük ekranlı ise, telefonu tutmak için işaret, orta ve yüzük parmağımızı aygıtın arkasına yerleştirirken, serçe parmağımızla da telefona alt kenarından destek oluruz. Uzun süreli kullanımlarda, telefonun alt kenarı serçe parmağımızın aynı noktasına sürekli bir basınç uygular. Bu da o bölgedeki deri ve deri altındaki yumuşak dokularda bir çöküklüğe sebebiyet verir. Ama bu durum geçicidir ve herhangi bir tedavi gerektirmez. 

ŞEKİL BOZUKLUĞU KALICI DEĞİL

Telefon kullanımı sonrası parmak normal şeklini alır. Telefon kullanımını ile herhangi bir parmakta kalıcı deformasyon gelişmesi gibi bir sebep sonuç ilişkisini destekleyen bir çalışma bulunmuyor. Burada ayırt edilmesi gereken konu, klinodaktili diye tabir edilen serçe parmakların yüzük parmağına doğru hafif eğrilmiş olduğu durumdur. Klinodaktili doğumsal bir el farklılığı olup genel nüfusta oldukça yaygın görülür ve çoğunlukla herhangi bir tedavi gerektirmez. Klinodaktiliye bağlı serçe parmağındaki eğriliğin akıllı telefon kullanımıyla bir ilişkisi yoktur.

Kullanılan akıllı telefonun boyutu ve ağırlığının bu rahatsızlığa etkisi var mı? Hangi durumda doktora başvurulmalıdır?

Doç. Dr. Hakan Özben: Telefonun büyüklüğü ve ağırlığı arttıkça telefonu avuç içinde kavrayarak tutmamız zorlaşır ve parmaklarımıza binen yükü artırmış oluruz. Sonuç olarak parmaklarımızı hareket ettiren tendonlar ve eklem hareketlerimizin muntazam olmasını sağlayan ligamanlar tekrarlayıcı mikrotravmalara maruz kalırlar. Bunların neticesinde görülen tendon ve eklem iltihaplanmaları ağrıya, tetik parmak diye bilinen parmaklarda takılmalara, çeşitli tendon sıkışma sendromlarına, parmaklarda uyuşmalarla karakterize olan sinir sıkışmalarına ve fonksiyon kayıplarına yol açabilir. Bu gibi durumlarda şikayetlerin kaynağını tespit etmek, uygun önleyici ve tedavi edici bilgileri temin etmek için el cerrahisi ile ilgilenen bir doktora başvurmak doğru yaklaşımdır.

Doç. Dr. Aydın Arslan: Serçe parmağındaki şekil bozukluğu, telefon kullanımı sonucu parmağın deforme olduğu şeklinde yorumlanmış olmasına rağmen bu konunun bilimsel çalışmalarla desteklenmesi gereklidir. Parmaklarda şekil bozukluğunun kalıcı hale gelmesi için uzun yıllar devam eden bir aşırı kullanım olması gerekir. Ancak son zamanlarda birçok kullanıcı akıllı telefon parmağı olarak ifade edilen bu durumla ilgili bildirimde bulunmuştur. 

Akıllı telefon veya tablet kullanıcılarının kalıcı hale gelmiş şikayetleri olduğunda; özellikle el, el bilek ve kollarda; ağrı, şişme, hareket ve güç kaybı ile uyuşma benzeri durumlarda mutlaka bir uzmana başvuruda bulunmak gerekir. 

Akıllı telefon, tablet gibi cihazları çok sık kullanmak parmaklarda ne gibi etkilere sebep olabilir?

Doç. Dr. Aydın Arslan: Akıllı telefon, tablet gibi teknolojik ürünlerin kullanımına bağlı ortaya çıkan sorunların nedeni tekrar eden zorlayıcı hareketler sonucu elin zorlanmasıdır. Günümüzde özellikle çocuklar ve gençler olmak üzere her yaştan insanlar akıllı telefon ve tabletler ile çok uzun zaman geçirmektedir. Bunun sonucunda tekrar eden hareketler eklemlere, kaslara, tendonlara ve sinirlere baskı uygulanmasına sebep olmaktadır. Bu durum el, el bilek, dirsek, boyun ve sırt bölgesinde kas iskelet sistemi ağrılarına neden olabilir. Telefonun tek elle tutulup parmak kaydırma işleminin sürekli tekrarlanması sonucu serçe parmağında, baş parmakta ve yüzük parmağında, dirsekte uyuşmaya neden olabilir. Bu durumun serçe parmağının boğumunda çöküklüğe neden olduğu son zamanlarda birçok akıllı telefon kullanıcı tarafından ifade edilmiştir.  

TELEFONU TEK ELLE TUTMAYIN 

Akıllı telefon parmağı nasıl tedavi edilir? Nasıl önlenebilir?

Doç. Dr. Aydın Arslan: Telefonun çok yoğun kullanımından kaçınmak el ağrılarını azaltabilir. Sinir sıkışmaları varsa geceleri atel kullanmak, gün içinde yumuşak toplarla parmak hareketleri yapmak önerilebilir. Günde üç saatten fazla akıllı telefon kullanımı özellikle başparmak olmak üzere el tendonlarında sıkışmaya ve parmaklarda kilitlenmeye yol açabilir. Uzun kullanım süresi özellikle serçe parmağı ve yüzük parmağında zorlanmaya ve uyuşmalara hatta serçe parmağında şekil bozukluğuna yol açabilir. Bu nedenle telefon kullanım süresinin kısaltılması ve telefonun kullanılırken tek elle tutma şeklinde değil de bir zemin üzerine bırakılarak kullanımın sağlanması önerilebilir.

ÇOK GENİŞ EKRANLAR TERCİH ETMEYİN

Akıllı telefon parmağından nasıl korunabiliriz?

Doç. Dr. Hakan Özben: Telefon kullanımı ile parmaklarımızda oluşabilecek sağlık sorunlarının önüne geçmek için alabileceğimiz basit önlemler tabii ki var. 

Bunlardan en önemlisi, doğru cihaz seçimi. Büyük ekran telefon kullanmak her ne kadar cazip görünse de ekran boyutunu seçerken başparmağımızın ekranın her köşesine rahatlıkla, zorlanmadan ulaşabildiğinden emin olmamız gerekmektedir. Ayrıca telefonu, serçe parmağın desteğine ihtiyaç duymaksızın elimizin ayası ile orta ve yüzük parmağımız ile rahatça tutabilmeliyiz. Yine de elimize göre büyük bir akıllı telefon sahibiysek uzun süreli kullanımlarda iki elimizi de kullanmak tek elin maruz kalacağı zorlanmaları büyük ölçüde azaltacaktır

UZUN SÜRELİ KONUŞMALARDA TELEFONU TUTTUĞUNUZ ELİ DEĞİŞTİRİN

Hatalı cep telefonu kullanımı sadece serçe parmağımıza zarar vermiyor kemik, baş, boyun ve sırt ağrılarına da yol açıyor. Mesela karpal tünel sendromundan sonra en sık görülen sinir yaralanması olan ve 'cep telefonu dirseği' olarak bilinen kübital tünel sendromu nedir? Akıllı telefon kullanımı buna nasıl neden oluyor?

Doç. Dr. Hakan Özben: Karşılaşılan en sık sinir sıkışma sendromu olan, el bileği seviyesinde medyan sinirin mekanik olarak sıkışması ile karakterize karpal tünel sendromundan sonra görülen en sık ikinci sinir sıkışması sendromu kübital tünel sendromudur. Kübital tünel sendromunda ulnar sinir, boyundan köken aldıktan sonra ele ve parmaklarımıza ulaşırken dirseğin iç kısmında çeşitli nedenlerle mekanik olarak sıkışır. Etkilenen kişinin ana yakınmaları serçe ve yüzük parmaklarına yayılan ağrı, uyuşma, his kaybı ve ince motor fonksiyonlardaki beceri kaybıdır.

Biyomekanik çalışmalar göstermiştir ki ulnar sinir dirseğin tam açık olduğu halden dirseğin tam bükülü olduğu hale gelirken yaklaşık 2 santimlik kayma hareketi yapar. Sıkışmış bir sinir, dirsek hareketi esnasında bu kayma hareketini yapamayacağı için gerilir. Gerilen sinir üzerindeki elektrik akımı yavaşlayacağı için sinir hasarı bulguları ortaya çıkar. Uzun süreli telefon kullanımı esnasında dirseklerimiz sürekli bükülü kalacağı için ulnar sinir sıkışma yakınmaları artacaktır. Sinir üzerindeki bu gerginlik zamanla sinirin kan akışını da bozarak hastalığın daha da ilerlemesine sebep olabilir. Uzun süreli telefon konuşmaları esnasında, telefonu tuttuğumuz eli değiştirerek ve mümkünse kulaklık kullanarak kübital tünel sendromunun ilerlemesinin önüne geçmek mümkündür. 

ELDE VE BİLEKTE GÜÇSÜZLÜK, KARINCALANMA VE UYUŞMA VARSA…

Akıllı telefon kullanımına bağlı başparmak ve bilek ağrısı da yaygın bir problem.  Başparmağın ekrana karşı sürekli bükülmesi nedeniyle oluşan ve "metin pençesi"olarak bilinen bu sorundan biraz bahsedebilir misiniz?

Doç. Dr. Hakan Özben:  ‘Metin pençesi’ veya ‘text claw’ tıbbi bir terim olmayıp, el bileği ve parmak kaslarının tekrarlayıcı ve uzun süreli kullanımına bağlı elde ve bilekte görülen ağrı, güçsüzlük, kas krampları, uyuşmalar ve karıncalanmalarla kendini gösteren tabloya verilen isimdir. Özellikle uzun saatler telefonla oyun oynayan, telefonu internet tarayıcısı olarak kullanan ve telefonda uzun süre yazı yazan kişilerde görülebilmektedir. Bu durum eldeki küçük kasların dinlenecek vakti bulamayıp kramp durumuna girmelerine nedeniyle oluşur.

Kullanım sonrası dinlenmeyle ve ellerimizi ovuşturarak rahatlama sağlayabiliriz. Bununla birlikte, altta yatan karpal tünel sendromu, kübital tünel sendromu, eklem iltihaplanmaları, başparmak taban eklem artrozu, tetik parmak ve diğer tendon problemleri gibi gerçek medikal hastalıklar da metin pençesine sebep olabilir. Uzun süreli yakınmalarda yine doktora başvurmak gerekir.

YÜRÜRKEN TELEFONA BAKMAYIN

Yürürken ya da hareket halindeyken telefona bakmak boynumuza ve omuzlara ekstra yük bindiriyor mu?

Doç. Dr. Hakan Özben: Boynumuzun anatomisi, ayakta dururken karşıya bakabilmek için evrimleşmiştir. Boyun omurlarımızın yapısı, eklemlerin dizilimi ve kasların pozisyonları hep bu amaca hizmet eder. Telefon kullanırken boynumuzu eğmek; boynun öne doğru kaymasına, omuz eklemin öne ve yukarı doğru hareket etmesine sebep olur. Pek de anatomik olmayan bu pozisyonda uzun süre durmak boyun ve omuz kaslarında spazma ve ağrıya sebep olur. Boyun yapılarımız, ortalama 5 kilo olan başımızı taşımak için dizayn edilmiştir. Boynun öne doğru eğilmesi, boyun bölgesindeki anatomik yapılara daha fazla yük binmesine sebep olur. Öyle ki, çenenin göğse değmesi ile boyun omur eklemlerine yaklaşık 25 kilo ek yük binmektedir. Böylesi ek yüklenmeler mevcut boyun fıtıklarının ve boyun omurlarında kireçlenmelerin ilerlemesine, omuz çevresi kaslarda fibromiyaljilere ve kronik ağrılara sebep olabilir.

Akıllı telefon kullanırken sağlığımız için nelere dikkat etmeliyiz? 

Doç. Dr. Hakan Özben: Akıllı telefonlar hiç şüphesiz ki hayatımızın ayrılmaz bir parçaları olmuşlardır. Bazı küçük ama hayati önlemler, hayatı kolaylaştırmak amacıyla kullandığımız telefonlarımızdan zarar görmemizi engelleyebilir. 

• Telefonun boyutunu seçerken, başparmağımızın telefonun ekranının köşelerine rahatlıkla ulaşabildiğinden emin olmalıyız. 
• Telefonla konuşurken dirseklerimizin uzun süre bükülü tutmamamız gerektiğini hatırlamalıyız. 
• Telefonu 10 dakikadan fazla kullanmamız gerekiyorsa, kulaklık ve harici klavyeden faydalanarak dirseklerimizin bükülü kalmasını engelleyebiliriz. 
• Ayrıca telefon standı olarak kullanabileceğimiz bir kılıf veya ek aparat ile telefonu gözlerimizden uzakta ve elimizle tutmadan kullanmak boyun, omuz, dirsek ve ellerimizdeki kasları ve sinirleri koruyacaktır. 
• Yine uzun süreli kullanımlarda iki elimizi de kullanarak ve el değiştirerek bir elimize binen yükü azaltabiliriz. 
• Yirmi dakikayı geçen kullanımlardan sonra boyun, omuz ve kol adalelerimizi esnetmeyi ihmal etmemeliyiz.