Son dakika... Enerji Bakanı Bayraktar CNN Türk: Türkiye kaynaklarını çeşitlendiriyor

Bakan Bayraktar'ın açıklamalarından satırbaşları şöyle;

ABD TEMASLARI

Aslında ABD ziyaretinin iki bacağı var. BM Genel Kurulu kapsamında ziyaretin bir bölüm oldu. Neticede genel kurulda yaptığı konuşmada, tarihe geçen bir konuşma oldu. Filistin ile ilgili çok önemli gelişmeler oldu. İkili görüşmeler oldu. Çok dolu dolu bir New York ziyareti oldu. Sonra Washington'da Trump ile görüşme oldu. Cumhurbaşkanımız ile Trump arasında iyi bir ilişki var. Gayet samimi ve yapıcı bir görüşme geçti. Toplantı oldukça verimliydi. Toplantıda olmayan herkes konuştu. Cumhurbaşkanımız ile Trump'ın 100 milyar dolarlık bir ticaret hacmi hedefi vardı. Enerji bu ticaret hacminde çok önemli bir alan. ABD dünyanın bir numaralı petrol-doğalgaz-nükleer enerji üreticisi.

TRUMP İLE NE KONUŞTULAR?

Temelde konuştuğumuz konu içerde konuştuğumuz konuların takibi gibiydi. Petrol konusundaki görüşmeyi hatırlatıp nasıl ilerleyeceğimizi vurgulamak için bir görüşme geçti aramızda. Kendisi de "Ne yapılması gerekiyorsa yapalım" dedi. İçerde de bunlar detaylı konuşuldu. Dışarıda da bir konuşma gerçekleşti. Açıkçası Trump çok sonuç odaklı. Cumhurbaşkanımıza duyduğu saygı, kendisi de bunu defalarca ifade etti. O sonuç odaklılık burada büyük bir iş birliği imkanı var. Ben bu konuda ne yapabilirim. Ben bunu böyle okuyorum.

ABD'DEN NEDEN LNG ALIYORUZ?

Şunu söylemek isterim. Türkiye'nin ciddi bir doğalgaz tüketimi var. doğalgaz çevreci bir yakıt ve çok konforlu bir yakıt. dolayısıyla 2002'den bu yana 81 ilde doğalgaz var, dolayısıyla doğalgaza ihtiyacımız var, sanayide ve elektrik üretim santrallerinde kullanıyoruz. Avrupa'nın 4. doğalgaz tüketicisiyiz. Çevremizde doğalgaz var şanslıyız ki boru hatlarıyla temin ediyoruz. Ancak birçok ülke çeşitlendirme stratejisi uyguluyor. Arzı çeşitlendirmeniz gerekiyor. Türkiye 90'lı yıllardan beri çeşitlendirme stratejisi uyguluyor. Dolayısıyla LNG ile yeni tanışmıyoruz. 2016 yılına gelelim. 2016 yeni bir stratejisi geliştirdik. Türkiye ve dünyadaki birçok ülke enerjide arz güvenliği için çeşitlendirme stratejisi koyuyor. Tek bir rotaya, kaynağa ve enerji türüne bağlı kalmıyorsunuz. Türkiye 90’lı yıllardan beri bu çeşitlendirme stratejisini ortaya koydu. BOTAŞ’ın gazlaştırma terminali var sıvılaştırılmış doğalgazı alabilecek. 94’lerde Cezayir ve Nijerya ile anlaşması var. 2016’da yeni bir strateji geliştirdik. Meksika ve Kanada’nın da olduğu Kuzey Amerika'da ve Amerika'da muazzam gaz var. 2016’da nerdeyse ihraç kabiliyeti olmayan bir Amerika ve Kuzey Amerika var. 2020’lere veya bu günlere geldiğinde LNG doğalgazının arttığını görüyorsunuz bu tabloda. Türkiye 2016’da, dünyada muazzam bir LNG olacak ve benim buna hazır olmam gerek dedi. 2016’dan bugüne kadar 30 milyon metreküp gazlaştırma kapasitemizi 161 milyon metreküpe çıkardık, yani 5 katına. Bu sayede bugün yüzde 11 doğalgazımızı ABD’den karşılıyoruz. 

LNG NEDİR?

Doğalgaz yerin altında gaz halindedir, bunu belli bir sıcaklık ve basınç altında tuttuğunuzda sıvı haline döner ve dünyanın herhangi bir yerine taşırsınız. Gemiyle limana getirdiğinizde onu orada yeniden gazlaştırmanız gerekir. Bu yüzden gazlaştırma tesisleri önemlidir. 2016’da bu gelişmeyi gördüğümüz için bu tesisleri ve yatırımları yaptık. Artık ABD’den ihtiyacımızın yüzde 11’ini karşılayacak LNG gemileri geliyor.

"YALAN VE EKSİK BİLGİ İLE YORUM YAPIYORLAR"

2024 yılından itibaren yeni bir strateji yaptık. 2024’ten sonra Kuzey Amerika ve Amerika'da muazzam bir yeni LNG dalgası geliyor. İhracat ve üretim 2,5 katına çıkıyor. Bu doğalgazın ucuzlaması ve ithalat anlamında yeni opsiyonlar demek. Geçtiğimiz eylülden itibaren ABD ile toplam yaptığımız anlaşma 143 milyar metreküp. Bu gelen ABD gazı ama içinde farklı şirketler var. Toplam anlaşma tutarı 143 milyar metreküp, yani 70 milyar metreküp değil. Sayın Cumhurbaşkanımız toplam tutarı 43 milyar dolar olarak söyledi, 600 dolara gaz alıyormuşuz, 143 milyar dolar metreküpü 43 milyar dolara bölün bakalım hangi rakam çıkacak. Kulaktan dolma, yalan ve eksik bilgi. Yeni yapılan anlaşmalar ile 2027 ve sonrasında bollaşacak doğalgazdan istifade edeceğiz. Doğalgazın ana fiyat oluşum noktası vardır. Bu lokasyonlar ABD’de, Hollanda’da, Birleşik Krallıkta ve diğeri de Japonya piyasasında fiyat oluşur.

"KARADENİZ GAZINI ARTTIRMAK İÇİN ÇALIŞIYORUZ"

Türkiye’ye önemli miktarda gaz geliyor, Türkiye 5. likit doğalgaz fiyatlamasının yapıldığı bir merkez haline gelecek. Japonya’daki piyasada 1000 metreküpün gazın fiyatı 413 dolar, Avrupa piyasasında 404 dolar, Birleşik Krallıkta 391 dolar, ABD’deki fiyat 103 dolar. 2027 sonrasında Türkiye’ye kendi ürettiğimiz ve Türkmen gazından sonra en ucuz gazı alacağız. Vatandaşlarımıza kusura bakmayın gaz bitti deme şansımız yok, ihtiyaçlar artıyor ve bizim arz güvenliği açısından bu gaz kaynaklara erişim sağlamalı ve kullanmalıyız. Anlaşmalarımız var, kış mevsimine geliyoruz. Dolayısıyla Rusya, Türkmenistan, Azerbaycan, İran’dan alabildiğimiz her yerden gazı almak durumundayız. Karadeniz gazının üretimini arttırmak için çalışıyoruz. 

MAVİ AKIM İÇİN YENİ BİR SÖZLEŞME YAPILACAK MI?

BOTAŞ müzakere sürecinde. 2024 Eylül’de ABD LNG’si olup 2 Avrupalı şirketle anlaşma yaptık. Bu yıl mart ayında başlayan bir süreç var. 3 hafta önce Milano’da 8 anlaşma imzaladık. Bunları kamuoyuna açık yapıyoruz. Anlaşmaları ABD’den ibaret sanılıyor. Bu anlaşmalar süreç alıyor, bir günde olması mümkün değil. ABD ile yapılan anlaşma öncesinde 6 aylık bir süreç var. Karadeniz gazı 4 milyon hanenin ihtiyacını karşılıyor, bu 8 milyon haneye çıkacak ileride. Kendi üretimimiz artacak, farklı anlaşmalar yapacağız, Türkmenistan’dan belki daha fazla gaz alacağız. Bir de paraya bakacağız, ucuz gaza ihtiyacımız var. 

RUSYA’DAN PETROL ALINACAK MI?

Rusya’dan petrolü özel şirketler alıyor, rafineriler ham petrol, dağıtım şirketleri de motorin veya diğer petrol ürünlerini alıyor. Burada BOTAŞ gibi bir kurumumuz yok. Özel sektör kendi kararlarını kendi verdi. Türkiye’deki rafineriler, en yakın nerden petrol alırım yaklaşımı ile dizayn edildi. Bu bölgeden alımlar teknik zarureti de beraberinde getirmiştir.

KARADENİZ’DE ÇALIŞMALAR

2026’da iki katına çıkma hedefi ile ilgili yoğun bir çalışma var. Deniz altında, deniz tabanında ve dışarıda var. Osmangazi üretim platformumuz, Filyos’ta 19 ünite farklı farklı yerlerde yapılıyor. Onları birleştireceğiz, platformumuzu seneye bu zamanlarda devreye alacağız, bu sayede 9,5 milyon metreküpler, 20 milyon metreküpe çıkacak. 8 milyon haneye buradan geliyoruz. 2028 için bugünkü üretimi 4 katına çıkaracak çalışma içindeyiz, 16 milyon hanenin gazını karşılayacağız. Bunun için deniz üstünde üretim platformumuza ihtiyacımız var, Çin’de devam ediyor yapımı. 2028 yılı itibari ile biz yılda 15-16 milyar metreküp gaz üretir hale geleceğiz. 2030’da ise keşfi yapılan Göktepe’deki gazın üretime girmesi var ve sondaj gemilerimiz ile Karadeniz’de yeni lokasyon ve aramalar başlayacak. Yeni gemimizi Karadeniz’e gönderiyoruz. Karadeniz’de 5 gemi olacak yılbaşında. Karadeniz dışında ise 1 gemimiz sondaj ile ilgili faal olacak.

ABD’DEN ALINAN GAZ SATILABİLİR

Bazı gaz kontratlarımız petrol ile ilişkilidir. Petrolün fiyat değişimi de gaz fiyatlarını etkiliyor.  Avrupa bazlı kontratlar, en pahalı kontratlar. Avrupa endeksli kontratların bazıları doldu ve onları uygun fiyatlara yenilemeye çalışıyoruz. Türkiye’ye gaz Azerbaycan’dan 2 boru ile geliyor, İran’dan gelen bir boru hattı var, Rusya’dan gelen Mavi Akım var. Türkiye, Batı  Balkan Hattı ile ihraç da ediyor. Türkiye gaz ihraç eden ülke haline geldi. 5 tane gazlaştırma tesisimiz var.  BOTAŞ’ı uluslararası bir ticaret şirketine dönüştürüyoruz. ABD’den alınacak kargoların yüzde 50’si ABD limanlarında bize tesis edilecek ve limandan biz getireceğiz. Bu gazı ister Türkiye’de kullanabiliriz isterse Avrupa'ya satış yapabiliriz. İstanbul’u fiyat oluşum merkezine dönüştürmek istiyoruz dediğimiz hadise budur. Satma opsiyonu BOTAŞ’ın elinde ve BOTAŞ farklı bir kas geliştiriyor, ticari şirkete dönüşüyor. 

"ALTYAPIYA MUAZZAM YATIRIM YAPTIK"

Sosyal medyada ‘Gazı ABD’den değil Mısır’dan alınacak, şeklinde iddialar var’. Mısır net ithalatçı bir ülke. Ayrıca Mısır ile 3 yıllık anlaşmamız var. Mısır’a 5 aylığına gemimizi gönderiyoruz. Yaz aylarında Mısır’ın gaza ihtiyacı var. Mısır’ın LNG’yi ithal edecek ama gazlaştırma tesisi yok. Biz mobil gazlaştırma gemimizi Mısır’a kiralıyoruz. Biz alt yapıya 23 yılda muazzam yatırım yaptık. Yüksek basınçlı hatları 20 bin km’ye çıkardık. Evlere, işyerlerine 200 bin km üzerinde hat yaptık. İki ana değişiklik var. Iğdır ve Nahcivan hattı ile Nahcivan’a doğalgaz vereceğiz, Suriye’ye gaz ihraç ediyoruz. Katar - Suriye -Türkiye -Azerbaycan ortaklığında. Piyasada bir ürünün fiyatını düşürmek için o ürünü bollaştırmak gerekiyor. 5 ihracat noktası ve gemiler var. Gemileri ihracat amaçlı kullanıyoruz, Mısır için var, Fas için de böyle bir durum var. Yoğun bir şekilde ticaretin döndüğü bir alandan bahsediyoruz.

"AKKUYU’DAN NEDEN VAZGEÇELİM?"

Akkuyu’dan Türkiye vazgeçmiyor, görmeyenler bunu söyleyebilir ama dünyanın en büyük nükleer şantiyesinin olduğu bir proje, Cumhuriyet tarihinin en büyük dış sermaye yatırımı, 4 nükleer reaktör aynı anda inşa ediliyor. Neden vazgeçelim? Avrupa’da her yerde nükleer var, Ermenistan’da var, Rusya’da var. Dünya bu kadar nükleeri kullanıyor. Batılı ülkeler, iklim değişikliği ile mücadele etmek istiyorsak nükleeri 3 katına çıkarmalıyız, dedi. 3 santral yapmayı hedefliyoruz. İlk reaktörden elektriğimizi 2026’da üreteceğiz. Şu anda Türkiye için de alarm zilleri çalan bir konu var. Her şeyin elektrikle olduğu bir dünyaya ve Türkiye’ye gidiyoruz. Diğer taraftan yapay zekadan dolayı muazzam bir elektrik talebi var. Bunun kesintisiz karşılanması için dünyada nükleerde bir sıçrama olacak. Türkiye’de yatırım yapma çalışmaları var. Türkiye, özellikle küçük modüler reaktörde teknoloji üreten ve bu santralleri kendi üreten bir ülke olma yolunda ilerliyor. Nükleerin yeniden doğuşuna giriyoruz ve Türkiye öncü ülkelerden biri olacak. 

"DİYARBAKIR’DAN UMUTLUYUZ, GABAR’DA YENİ ARAYIŞLARIMIZ VAR"

Gabar petrolünü arttırmak çalışıyoruz, yeni keşifler için çalışıyoruz. Sürpriz bir anlaşma ile gelebiliriz, Martta imzaladığımız bir projemiz var, 2026’da neticelerini görürüz. Diyarbakır’da 4 sahada ABD’li bir şirket ile tam konvansiyonel üretim üzerine çalışmamız var. Bu ABD’li şirket ile ilgili Trump ile konuştuk, Trump şirket ile ilgili olumlu şeyler söyledi. Diyarbakır’dan umutluyuz, Gabar’da yeni arayışlarımız, sahalarımız, sondajlarımız var. Dilerim netice alırız.

DOĞAL GAZA VE ELEKTRİĞE ZAM OLACAK MI?

2026 yılı için bütçelerimizi yaparken planladığımız bir konu var. Geçtiğimiz 2 yılda şunu yaptık. Türkiye'de beklenen enflasyon çerçevesinde fiyatları belirledik. Doğal gaz ve elektrik fiyatlarını böyle belirledik. 2026’da enflasyon düzenlemesi, düzeltmesi olabilir. Gazı daha ucuz alabilirsek yapmayız, buna ihtiyaç olursa, enflasyon düzenlemesi olursa 2026 yılı için olabilir. 2019’da bazı guruplara yaptığımız destek, pandemi ile beraber Türkiye’de gelir düzeyine bakılmaksızın tüm nüfusa verilen bir desteğe dönüştü. Neden destekliyoruz? İhtiyaç sahibi olana, en düşük emekli maaşı alana, dar gelirliye vermek için çalışmalara başladık. İnsanların ne kadar geliri var bilmiyoruz, ona bakmıyoruz. Enerji tarafında şuna bakıyoruz, Türkiye’de ortalama tüketime bakıyoruz, geçen yıl bunun iki katından fazla tüketenleri destek gurubunun dışında bıraktık. İhtiyaç sahibi olanlara desteğe devam ediyoruz. Geliri düşük olanlara Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın destek programına başvurunuz diyoruz. Bunu geçen yıl yapma kararı aldık ve her yıl ekim ayında belirliyoruz. 2024 yılında 5000 kilowayt saati aşarsa elektrik tüketimi, 2025’te sizi destekten çıkardık dedik, 1.2 milyon handeydi. Ekim ayının sonuna kadar tüketim limitini ayarlayacağız, bu limitini 2025 yılında aşan aboneler 2026 yılında destek gurubundan çıkacak. Vatandaşın geliri az ve tüketimi fazlaysa Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na başvuracak. Benzer durumu doğalgazda yapmayı planlıyoruz. Doğalgazda da benzer şekilde destek var, 2025’te elektrik ve doğal gazla birlikte yaklaşık 600 milyar liralı, finansman giderleri ile birlikte 800-850 milyar liralık bir destek var. Hazine ve Maliye Bakanlığımızın bir bütçesi var. Enerji destekleri önemli bir kalem. Bize destek kalemini düşürmemiz lazım diyorlar. Evlerde Türkiye ortalamasında tüketiyorsa sorun yok, elektrikte bu ortalama 5000 kilowayt saat.  Doğalgazda ise şehirlere göre değişiyor, aylık bazda şehir bazlı ortalamaya bakacağız. Ortalamanın yüzde 40 ya da 50 üstünde olanları destek dışına çıkaracağız, bu oranı belirleyeceğiz. . Dar gelirli olup gerçekten ihtiyacı olanlar varsa Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın destek programına başvurabilirler, kriterlere uygunsa desteğe devam ederiz. Doğalgazda yüzde belirlenen oranın üzerinde tüketim yapan abone sayısı toplam abone sayısının yüzde 16’sı, böyle bir düzenlemede yüzde 84 insanımızın hayatında bir şey değişmiyor. Yüzde 16’lık kesim toplam gazın yüzde 40’ını kullanıyor.  Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından 4,1 milyon hane destek alıyor, 2 kişi yaşıyorsanız 75 kilowayt saate, 3 kişi varsa 100 kilowayt saate, 4 kişiyse 125 kilowayt saate kadar bedava.