Rusya Ukrayna savaşında 'Galiçya' detayı: Polonya harekete geçer mi?
Güncelleme Tarihi:
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş 4'üncü ayını doldurmak üzere. Şimdilik Donbas bölgesine sıkıştırılan savaşın daha büyük bir alana yayılabileceği ihtimali yüksek sesle konuşulmaya başlandı. Bunlardan en çarpıcı olanı ise NATO üyesi olan Polonya'nın bir dönem kendi toprağı olan Ukrayna'nın batısındaki 'Galiçya' bölgesine girmesi ihtimali. Gerçekten böyle bir ihtimal var mı? Taraflar ne diyor?
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişimi ile birlikte, Polonya başta olmak üzere Ukrayna'ya komşu Baltık ülkelerinin durumu tartışma konusu olmayı sürdürüyor. Son olarak geçtiğimiz ayın sonunda Putin'in müttefiki, Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko'nun "Polonya, Ukrayna'nın batısını ele geçirmek istiyor" iddiası gözleri Varşova'ya çevirdi.
Lukaşenko'nun dillendirdiği iddiaya göre; "Polonya, Ukrayna'nın batısını kendisi ele geçirmek ve Ukrayna topraklarında kontrol kurmak" istiyor.
Hatta Belarus liderine göre; Kiev, Ukrayna'nın batısının ele geçirilmesini önlemek için Moskova'dan bile yardım istemek zorunda kalabilir. Birçok uzmanın 'kışkırtma' olarak yorumladığı bu iddia bazılarına göre ise 'yabana atılmaması' gereken bir ihtimal.
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Polonya ve Ukrayna arasında paylaştırılan Galiçya bölgesi tarihten beri birçok siyasi gerginliğin de merkezi oldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Avusturya – Macaristan İmparatorluğunun bir eyaleti durumunda bulunan Galiçya için Osmanlı Ordusu da çok sayıda şehit vermişti. En büyük kenti Lviv olan bölgesinin gerek kültürel gerekse tarihi açıdan Polonya'ya daha yakın olduğu biliniyor. Ukrayna topraklarında kalan bölge ise "Güneydoğu Polonya" olarak da adlandırılıyor.
Tüm iddiaların ışığında, Polonya'nın bir NATO üyesi olması ise 'ihtimali' başka bir boyuta eviriyor.
Çünkü NATO'nun ünlü 5. maddesine göre, bir NATO üyesinin bir saldırıya uğraması tüm NATO ülkelerinin de müdahalesi anlamına geliyor. Peki ya NATO üyesinin savaşa girmesi halinde ne yaşanır? Böyle bir ihtimalin gerçekleşme şansı ne?
Bölgeyi en iyi bilen isimlerden İstanbul Maltepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal dikkat çeken tespitlerde bulundu.
Rusya-Ukrayna savaşı için "Ben sürecin en başından beri havada bir 1936-1939 veya Birinci Dünya Savaşına giden Balkan Savaşı sonrasındaki diplomasi havasını gördüğümü söyledim" diyen Ünal, mevcut durumu "Kargaşa var ve devletler ani kararlar almak durumunda kaldıklarını düşünüyorlar ve çok iddialı kararlara ya da iddialı politikalara meylediyorlar" şeklinde özetledi.
Prof. Ünal, şu tespitlerde bulundu;
-- Rusya bugün Donbas bölgesinde ciddi kazanımlar içinde. Sürekli olarak da karşı tarafa zarar veriyorlar ve kendileri en az zayiatla sürdürüyorlar. Yani operasyonların özellikleri belirgin hale geldi. Buna karşılık ABD ve İngiltere sanki sonsuz bir silah kaynağından her türlü silahı Ukrayna'ya verebilirmiş gibi davranıyor ve konuşuyor.
-- Buna karşılık Polonya da Rusların daha fazla ilerlemesi ihtimaline karşı Başkenti Lviv olan Galiçya dediğimiz bölgeye (Polonya bu bölgeyi Birinci Dünya savaşında kaybetmişti) asker çıkartabilirmiş gibi bir tavır içinde.
POLONYA YA DA BALTIK ÜLKELERİ UKRAYNA'YA MÜDAHALE EDERSE?
Bir dönem Varşova ile Kiev'in, Ukrayna devleti içinde Polonyalılara makam ve mevki verebilme ihtimalinin dillendirilmesine kadar 'sıcak ilişkiler' içerisine girdiğini hatırlatan Prof. Ünal, "Şimdi diyelim ki Polonya ve veya Baltık ülkeleri, Ukrayna topraklarına müdahale girişimlerinde bulunsalar" olasılığını ortaya attı ve çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
Böyle bir girişimin sonucunda bu ülkelerin Rusya'nın ateşine maruz kalabileceklerini hatırlatan Ünal şunları vurguladı;
-- Senaryonun birisinde Rusya da bundan memnun olabilir. Yani onların Batı'ya girişine... Çünkü böylece Ruslar "Biz de demiştik zaten Ukrayna diye devlet yok. Yapay bir devlet. Bakın işte eski sahipleri olarak Polonyalılar geldi. Doğusunun da bize ait olması lazım" gibi bir tutum ortaya koyabilirler.
Yani şuanda spekülatif düşünerek söylüyorum. Bu işin nereye gideceğini bilemezsiniz. Orada mesela Polonya veya Baltık ülkeleri Rus ateşine maruz kaldılar diyelim. Böyle bir durumda "Biz NATO ülkesiyiz ve Rusya bize saldırdı" derlerse... Ya da Rusları, Polonya topraklarında bu tarz saldırılara tahrik ettiler diyelim. Peki o zaman NATO'nun 5. maddesi otomatik devreye girecek mi?
Prof. Dr. Hasan Ünal
NATO'NUN TUTUMU NE OLUR?
Olası bir NATO ülkesine Rus saldırısı durumunda, NATO'nun takınabileceği tutumu yorumlayan Ünal, "Bence bu konu üyeler nezdinde bir nabız yoklamasına dönüşür. Karar alınamaz. Yani 5. maddenin işletilemeyeceği ortaya çıkarsa böyle bir oylama yapılmaz. Çünkü o zaman NATO'nun acziyeti ortaya çıkar. Bunun yerine saldırıyı kınarlar. Belki İngiltere ve ABD gider bölgeye müdahale eder ki bu da ki sınırlı olur. Nükleer saldırı girişimi olmadığı sürece bu müdahaleler de sınırlı bir müdahale olur" dedi.
Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine karşı çıkmasında haklı olduğunu anlatan Ünal "Türkiye, Ukrayna-Rusya krizinde, takındığı Rusya'yı tamamen yok saymamak tavrı ile bunu başardı. Bütün NATO ve AB ülkeleri, Rusya'ya karşı konum alırken Türkiye 'Bu benim çıkarlarıma uygun değil' diyebildi" diye konuştu.
"NATO GEVEZELİK PLATFORMUNA DÖNÜŞÜYOR"
NATO'nun 'gittikçe genişleyen' politikasının uzun vadede zararlı olacağını savunan Ünal, "Bu kadar çok ülkeyi içine alırsanız ancak tek kutuplu dünyada konsensüs sağlayabilirsiniz. Onun dışında çok kutuplu dünyada konsensüs sağlanamaz. NATO giderek 'gevezelik merkezi' olma riski taşıyor. Çok kutuplu dünya geniş bir NATO'yu kaldırmaz" tespitinde bulundu.
NİSAN AYINDAN BERİ TARTIŞILIYORDU
Polonya'nın Batı Ukrayna'nın bazı kısımlarını ele geçirme planları ilk kez Nisan ayı sonunda Rusya tarafından ortaya atıldı.
Dış İstihbarat Servisi Direktörü Sergey Narişkin "Bize ulaşan bilgilere göre Washington ve Varşova, Polonya'nın Ukrayna sınırları içindeki 'tarihi toprakları üzerinde sıkı bir askeri ve siyasi kontrol kurma planları üzerinde çalışıyor" dedi. Bu "yeniden birleşme" projesinin ilk aşamasında Polonya askerlerinin "Rus saldırılarından koruma" bahanesiyle Batı Ukrayna'ya gireceğini öne süren Narişkin, diğer NATO ülkelerinin de Polonya'ya yardım edeceğini belirtti.
Polonya ise "Moskova'nın dezenformasyonu" olarak nitelendirdiği bu iddiayı Rusya'nın zaman zaman dile getirdiğini vurguladı.
NARİŞKİN’DEN SONRA MEDEVEDEV
Narişkin'den sadece bir hafta sonra 6 Mayıs'ta bu kez Rusya eski Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Telegram kanalı üzerinden yaptığı bir açıklamada aynı noktaya değindi.
Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda'nın Kiev ziyaretinde sarf ettiği "İki ülke arasında on yıllar hatta asırlar boyunca sınır olmayacak" sözüne dikkat çeken Medvedev, Polonya'nın dostluk kisvesi altında eski topraklarını yeniden ele geçirmeye çalıştığını savundu.
Medvedev'in bu sözlerine yönelik tepki ise Ukrayna Devlet Başkanı Başdanışmanı Mihaylo Podolyak'tan geldi.
“HER ÜLKE SİZİN GİBİ BARBAR DEĞİL”
Podolyak, Twitter'dan yaptığı açıklamada Polonya'nın dostluğuna ve Ukrayna'yı sırtından bıçaklamayacağına güvendiklerini belirterek "Her ülke Rusya gibi barbar değil" dedi.
Son olarak 31 Mayıs günü Rusya Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Nikolay Patruşev bu iddiayı dile getirdi. Patruşev, Kiev rejimini ortaklarının kendi çıkarları için durumdan faydalanmak istediğini belirterek, "Görünen o ki Polonya Batı Ukrayna topraklarını ele geçirmek için hamleler yapmaya şimdiden başladı" dedi. Patruşev de Medvedev gibi Duda'nın sözlerine dikkat çekti.
