Pentagon’a klima satıyor Çinlilere dürüm döner yediriyor

Teba Holding, 80'den fazla ülkeye ürün satarak, piÅŸirici ev aletleri ihracatımızın yüzde 75'ini gerçekleÅŸtiriyor. Türkiye'nin ABD'deki ilk ve tek üretim merkezi, Teba'ya ait. NASA'ya, Amerikan Deniz ve Hava Kuvvetleri'ne, Pentagon'a, Moskova Parlamentosu'na klima santralı satmış. Ama bu yazının konusu onlar deÄŸil, Çin'in Åžanghay kentinde açılan bir kebap dükkanı! 36 yıldır yukarıda sayılan türden iÅŸler yapan Teba Holding'in Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Teoman Baygan, Ä°stanbullu, holdingin merkezi Ä°zmir'de, ama Teba Çinlilere GüneydoÄŸu yemekleri satıyor. Sars sarsıntısı geçer geçmez dünyadaki ilk kebap zincirini Çin'de kurmayı planlayan Teba, geleneksel tencereleri vok'u dünyaya yayan Çinlilere fırın sattığı gibi, ekmek nedir bilmeyen Çin yemek kültürüne pide ve dürümü de sokmuÅŸ durumda.Evet, tuhaf ama gerçek: Çin'de ilk kebapçıyı beyaz eÅŸyacı bir makine mühendisi açtı. Ãœstelik Ä°stanbullu, iÅŸyeri merkezi Ä°zmir'de olan, eÅŸi Ä°zmirli kendisi de ‘‘hanımköylü’’ olan bir iÅŸadamı, 71 yaşındaki Teoman Baygan. Lafa tuhaf diye baÅŸladık ama tuhaf mı gerçekten? Kendini bildi bileli yemeÄŸe karşı ilgisi olduÄŸunu söyleyen Baygan için bir sanayicinin yemek iÅŸiyle ilgilenmesi hiç ‘‘alakasız’’ deÄŸil; hele o sanayici piÅŸirici üretiyorsa... ‘‘36 yıllık Teba'ya hiçbir zaman dışarıdan yemek almadık. Özel aşçılarla, özel yemekler denedik hep. Kendi mutfağımız oluÅŸtu. Neden Gaziantep ağırlıklı yemekler derseniz, bir alakam yok GüneydoÄŸu'yla ama hepimiz bu mutfağı tanıyor ve seviyoruz deÄŸil mi?’’Zaten GüneydoÄŸu yemeÄŸini UzakdoÄŸu'ya götürme fikri de, ‘‘onlar da sevebilir’’ düşüncesinden çıkmış: Teba'nın Åžanghay'daki ticaret ÅŸirketinin sorumlusu bir gün Baygan'a, ‘‘Çinliler döneri çok sever, onlar da bizim gibi etçi’’ demiÅŸ. Baygan da denemeye karar vermiÅŸ. Teba ilk dükkanı Åžanghay'ın büyük bir alışveriÅŸ merkezinin üst katında açmış. ‘‘Buradan aşçılar ve teçhizat gönderdik. Döner yapıp sattık, çok beÄŸendiler. Evet ekmeÄŸi bilmezler ama artık dürümü biliyorlar, pidelerimizi de çok sevdiler’’ diyor Baygan. Tamam, biraz Çin soslarıyla terbiye etmiÅŸler ama olsun, pideli, kebaplı, dönerli mönü Åžanghay'da çok tutmuÅŸ.1967'de, klima santralı üretmek üzere Ä°zmir'de kurulan ve zamanla Türkiye'nin önde gelen elektrikli ev aletleri, klima cihazları üreticilerinden biri haline gelen Teba, Virginia eyaletinde bir üretim merkezi kuran, NASA'ya, Pentagon'a ve Moskova Parlamento binasına klima santralı üreterek satmış bir holding. Teoman Bey, Çinlilere beyaz eÅŸya satmanın zor olduÄŸunu söylüyor. En iyileri orada üretildiÄŸinden. Fırın satmak daha da zor; vok'larıyla dünyanın en güzel yemeklerini piÅŸirdikleri için. Ama yine de Çinlileri bu fırınlarla tanıştırmayı baÅŸarmış. Ve tabii dürüm dönerle, pideyle... AlışveriÅŸ merkezine gelen insanlarla sınırlı kalmamak için, birkaç ay önce sokaÄŸa inmiÅŸ Teba'nın kebap dükkanı. Åžimdi Åžanghay'ın kalabalık bir caddesinde, kimi zaman önünde kuyruklar oluÅŸarak çalışıyor. Kentte -nedense- bir Taylandlı dışında döner satan baÅŸka bir dükkan olmadığını söylüyor Baygan. ‘‘Neden Çin?’’ diye sorma gafletinde bulunanlara da, ‘‘Türkiye'de her köşe başında var, burada açmak enteresan deÄŸil ki’’ cevabını yapıştırıyor. Mesela Çin'den sonra zincir açmayı hedeflediÄŸi ülke Rusya...Åžimdi Ä°zmir'de Teba'nın merkezinde bir gıda laboratuvarı kurmaya hazırlanıyor Baygan. Ä°ki fabrikasında, çalışanlar için fast food denemeleri yapmaya zaten baÅŸlamış. Laboratuvarda da hizmet personeli eÄŸitimi, mutfak kültürünün geliÅŸtirilmesi, iyi aşçılık gibi konularda araÅŸtırma geliÅŸtirme yapacaklarını söylüyor. Fabrika ÇeÅŸme yolu üzerinde. Özellikle yazın ve haftasonları çok iÅŸlek olan bu yolda, bir ‘‘evlere servis’’ dükkan açmayı düşünüyor. Yazlıkçı, akÅŸam dönerken otomobiliyle uÄŸrayacak, sipariÅŸini alıp evine götürecek. Mönü yine GüneydoÄŸu ağırlıklı olacak ancak soÄŸuk döner güzel olmayacağı için yeni mönü çeÅŸitleri geliÅŸtireceklerini anlatıyor. Bir kısmını kendi yaratmaya baÅŸlamış bile: ‘‘ZeytinyaÄŸlı konusunda bile deÄŸiÅŸiklik yapılabilir. Mesela imambayıldının illa ki imamın bayıldığı gibi olması mı gerekiyor? Ben börek gibi yaptırdım: Patlıcanları diziyorsun, üstüne iç malzemeyi koyup, bir sıra daha patlıcan ve fırın. Sonra bıçakla kesiyorsun börek gibi, ama imambayıldı lezzetinde. Takdimi de baÅŸka türlü oluyor. Laboratuvarda böyle ÅŸeyler deneyeceÄŸiz.’’YEMEK İŞİNÄ° SANAYÄ°CÄ° DAHA Ä°YÄ° YAPARYemekle uÄŸraÅŸmak için iyi sanayici olmak gerekiyor aslında. Sanayide hammadde kültürü vardır. Hammaddenin depolanması, nakliyesi önemlidir. Yemekte de öyle. Et her yerden alınmaz, taşınması, saklanması zordur. Aynı cins iki koyun baÅŸka yerlerde otlar, etin tadı farklı olur. Sonra sanayi, müşteri hizmeti, insan yönetimi demektir. Yemekte de öyle. Bu iÅŸte sanayi kültürümüzden çok yararlanıyoruz yani.Â