Pendikli 25 kadin

Insan Kaynagini Gelistirme Vakfi'nin Pendik'teki calismasi ilk sonuclarini verdi

Insan Kaynagini Gelistirme Vakfi tarafindan Pendik'te yurutulen ve 2000 yilinda tamamlanmasi planlanan bir proje, evinin kapisindan disari cikmayan kadinlarin kapilarini zorluyor. Temel ureme bilgilerinden siddetten korunma yollarina, islevsel okuma-yazmadan cevre bilincine uzanan bu projenin bir farki var. Ev kadinlarina egitim verenler, calismaya gonullu olarak katilan Pendikli kadinlar.

Yaslari 25 ile 50 arasinda degisen 16 kadin. Hepsi de Pendik'in cesitli mahallelerinde oturuyorlar. Biraraya gelme nedenleri ise oturduklari bolgede kadinlar arasinda yapilan bir calisma. Birkac ay oncesine kadar komsuluk iliskisi icinde olduklari ailelerin kapilarini calip, ellerindeki anketleri dolduruyorlar. 2000 yilina kadar surecek olan proje onlara bir is olanagi yaratmanin yaninda farkli anlamlar tasiyor. Kendileri gibi kadinlara ureme ve aile sagligi ile meslek kazandirma egitiminin verilmesi amaciyla yurutulen projenin ilk ve en onemli bolumunu ustlenmisler. Aslinda onlara projenin mikro olcekteki ilk sonuclari demek mumkun. Cunku Insan Kaynagini Gelistirme Vakfi (IKGV) tarafindan yurutulen calismada, saha calismasi yapmak uzere ilk olarak onlar egitilmis. Simdi aldiklari egitimi diger kadinlara aktarmalari bekleniyor.

Proje sorumlusu Nuran Karsli saha elemanlarinin bulunmasi surecini soyle anlatiyor, ‘‘Okullara, muhtarliklara ilanlar astik. Bolgede yayin yapan yerel radyolarda calismamizi duyurduk. Sonra basvurulari degerlendirdik ve su anda calistigimiz arkadaslari egitime aldik.’’ Saha elemanlari arasinda anket calismalari sirasinda evine gidilen bir kadin da var. Simdi o da diger kadinlara ayni sorulari yoneltip, baska bir dunya daha oldugunu gosteriyor. 'Bir Metropolitan Gecekondu Nufusunda Topluma Dayali Saglik Hizmeti ve Kadinin Statusunun Yukseltilmesi Calismalari' basligi altinda yapilan calismalar aslinda bir paket niteliginde. IKGV daha once bu calismayi Izmir'de yapmis. Ayni calisma IKGV'nin onderliginde Azerbaycan ve Kirgizistan'da da yurutuluyor. Bu calismalarda da saha elemanlari calisma yapilan bolgeden seciliyor.

Pendik'teki calismalara katilan kadinlarin buyuk bir bolumu Pendik'te dogmus ya da uzun yillardir burada oturuyor. 24 yasindaki en yeni Pendikli Filiz Celikcakmak 9 yil once Elazig'dan ailesiyle birlikte gelmis. Once Pendik'teki konfeksiyon atolyesinde calismis, sonra Bagcilar'da abisinin yaninda. IKGV'nin calismasina ise daha once vakfin calismasina katilmis bir arkadasindan duyarak katilmis. Yaptigi isten son derece mumnun. Ahmet Yesevi Mahallesi onun bolgesi. Tum evleri neredeyse tek tek taniyor. Hatice ve Handan Hancer ise dogma buyume Pendikli. Once abla Hatice baslamis IKGV ile calismaya sonra da kardesi. Su tipik 'evde oturan basi bagli kismet bekleyen kiz' tiplemesinden son derece uzak iki kardes. Yaptiklari isin diger kadinlar icin son derece onemli oldugunu dusunuyorlar. Projenin tamamlanacagi 2000 yilina kadar da burada calismayi dusunuyorlar. Hatice buroda anket degerlendirmesi yaparken, Handan saha calismasi yapiyor. Filic Kececi 30 senedir Pendik'te oturuyor. Bu sure icinde birkac kez tasinmis ama hep Pendik'in icinde. Daha once de pazarlamacilik yapmis. Burada olmaktan, sahada calismaktan memnun.

Imza atma!

Saha elemanlarinin anket calismalari sirasinda en sik karsilastiklari tepki, kadinlarin eslerinden izin almadan sorulari cevaplamak istememesiymis. Erkeklerin eslerine tembihleri arasinda ilk sirada ise, ‘‘Sakin bir yere imza atma, telefon numarasini verme,’’ oluyormus. Ancak onlar, genelde okuma yazma bilmeyen kadinlarin ve eslerinin bu tepkilerini anlayisla karsiliyorlar. Cunku gecmiste bu imzalar yuzunden epey bir borc odemek zorunda kalan aileler olmus. Bu calismanin bir faydasi da kacak yapilasmanin ve gecekondularin yogun oldugu bolgede bu sayede yeni haritalarin cikartilabilmesi. Cunku gecmisteki harita ve planlarda gorunmeyen cok sayida sokak var Pendik'te su anda. Muhtarliklarla yapilan tek tek gorusmelerde yeni sokaklar ve evler tespit ediliyor. Projenin boyle bir amaci olmasa da boylece ciddi bir nufus ve imar calismasi da yapilmis oluyor.

Hepsi ayri bir oyku

Projenin diger bulumu ise kadinlara islevsel okur-yazarlik, kadin ve insan haklari, cevre bilinci, cocuk egitimi, siddetin tanimlanmasi ve bundan korunma, kadin ve erkek arasindaki yasal esitlik gibi konularin ogretildigi kurslar. Bu kurslarda egitmenlik yapanlar da yine bolgeden secilmisler. Bu kurslarda gorev almak isteyen kadinlar once eylul ayinda duzenlenen bir kursla egitime alinmislar. Daha sonra, kasim ayinda da kurslar baslamis. Lise mezunlari arasindan secilen 9 kadin, 'egitici egitimi' programini tamamladiktan sonra Milli Egitim Bakanligi, Halk Egitim Mudurlugu'nden egitici sertifikasi almis.

Su anda 178 kursiyere ders veren egitmenler bu program sayesinde bir is edinirken bir yandan da ozellikle Istanbul'a gocle gelen diger kadinlara yardim ediyorlar. Ocak ayi sonunda tamamlanacak olan okur-yazarlik kurslarindan sonra sirada subatta baslayacak olan kadinin statusunu yukseltici egitim devreye girecek. Normal kursun yani sira yuruyecek olan bu calisma gunde 2 saat ek ders anlamina geliyor. Ocak ayindan itibaren baslayacak ikinci bir faaliyet de temmuz ayina kadar tamamlanmasi planlanan 10 konferans. Bunlarin birincisi, nufus planlamasi konusunda merak edilen her seyin sorulabilecegi bir toplanti. Ikincisi ise subat ayinda 'Cocuklara evde nasil ders calistirabilirsiniz?' basligini tasiyor. Mart ayinda ise sirada kadin ve insan haklari konferanslari var.

Proje sorumlularindan Gulden Onal kursiyerlerin yavas yavas okuyup yazmaya basladiklarini soyluyor. Kursiyerlerin derslere devamliligini tek tek kontrol ederek saglamaya calistiklarini soyleyen Onal son derece ilginc olaylarla karsilastiklarini soyluyor. Iste Onal'in bir ornegi: ‘‘Baslangicta kursa katilan bir kursiyerimiz, bir hafta sonra gelmemeye basladi. Aradik, cocuklu bir kadin akrabasinin geldigini, onun da okuma yazma bilmedigini soyledi. Kadin calistigi icin onun cocuguna bakmak zorundaymis. Kursa akrabasini da getirmesini soyledik. Biraz zorlayinca, akrabam dedigi kadinin kumasi oldugu ortaya cikti. Evdeki sistem, kumalardan birinin cocuklara bakmasi, digerinin de calismasi uzerine kurulmus. Esi ise kor oldugu icin evde oturuyormus.’’ 14-45 yas arasindaki kadinlarin katildiklari kurslarda bir de 12 yasinda erkek orenci var. Cocuk bu yasa kadar hic okula devam etmemis. 12 yasinda oldugu ve ilkokula baslama yasini da kacirdigi icin yapilan gorusmelerden sonra kursa devam etmesine karar verilmis.

Calismanin bundan sonraki asamasinda kadinlara meslek edindirilmesine yonelik faaliyetler var. Proje yoneticilerinin istegi, kadinlara kalici ve gecerli bir meslek kazandirmak olsa da su anda genel egilim bicki-dikis egitimi yonunde. Calisma Istanbul gibi 11 milyonluk bir kentte okyanusta bir damla gibi. Ancak bu damlanin cok ozel bir yani var; organizasyonu bir vakif da yapsa burada, memleketinden, tum baglarindan koparak koskoca bir kente gelen kadinlar tipki kendileri gibi baska kadinlarla dayanismayi ve guveni ogreniyorlar.

Iste bir kentli

Bedriye Karci projenin saha elemanlari arasinda oldukca farkli biri. 20 yasinda Bilecik'ten Istanbul'a geldiginde, Pendik'i cok begenmis ve ‘‘bir gun mutlaka burda bir ev sahibi olmaya’’ karar vermis. Bu karardan sonra esiyle birlikte Hollanda'ya isci olarak gitmis. Iki kizi var. Cocuklarini sadece yaz tatillerinde Hollanda'ya goturmus. Ikisi de Turkiye'de universiteyi bitirmis. Simdi evliler. 1985'te Turkiye'ye donduklerinde 20 yasinda verdigi karari gerceklestirmis ve Pendik'e yerlesmis. Gerci o cok begendigi yesil Pendik epey uzakta kalmis ama yine de burada olmaktan cok memnun. Arkadaslarinin 'Bedris' dedigi Bedriye Karci bildigimiz evkadini tipinin epey disinda.

Yasadigi yerdeki her seyle yakindan ilgili. Zaten IKGV'nin calismasina da bu nedenle katilmis. Cok iyi araba kullaniyor, esi ehliyet almak icin epey ugrassa da o Hollanda'da ilk girdigi sinavda ehliyet almaya hak kazanmis. Birkac sene oncesine kadar gece yarilari arabasiyla hasteneye epey hasta tasimis. Ama bunlari yapmaktan son derece memnun. IKGV'nin calismalarinda ozellikle baslangictaki egitim calismalarinda biraz zorlandigini soyluyor ama simdi gayet rahat. 50 yasinda. Gorunusu 'durmus oturmus kadin' tipi olsa da o, yerinde duramayan kipir kipir faal bir kadin.