Mini İHA’larla baz istasyonu

Deprem, sel gibi doğal olaylarda iletişim ağları ciddi şekilde hasar görebiliyor. Oysa afet sonrası hızlı ve etkili yardım müdahaleleri için de haberleşme hayati önem taşıyor. Aslen Bangladeşli olan YTÜ Elektrik Elektronik Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Afm Shahen Shah bu duruma odaklanarak doğal felaketlerde anlık haberleşmenin kesintiye uğramaması için 2022 yılında çalışmaya başladı. Shah, 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremlerde afetzedelerin yaşadığı iletişim sorununu ve bunun yol açtığı sonuçları gördüğünde de çalışmasına hız verdi. Önerdiği ve TÜBİTAK tarafından desteklenen sistem, aslında son derece basit ama çok etkili. Doç. Dr. Shah, baz istasyonu gibi çalışacak dronlardan oluşan sistemi şöyle anlattı:

İLETİŞİM DEVAM ETSİN DİYE...

“Büyük yıkıma ve yaklaşık 50 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olan 6 Şubat depremlerinde bölgedeki baz istasyonlarının yaklaşık yüzde 30’unun tamamen devre dışı kalması, telefon ve internet bağlantılarının kesilmesine yol açtı. Üzerinde çalıştığım sistem, böyle durumlarda kurtarma operasyonlarına yardımcı olacak bir acil durum iletişim sistemi sağlamayı hedefliyor. Bu sayede örneğin bir deprem anında enkaz altında olanlar telefonlarını kullanarak arama kurtarma ekiplerine ulaşabilecek. Projede dronların baz istasyonu gibi çalışmasını hedefliyorum. Örneğin, bir baz istasyonu diyelim ki 2 kilometrelik bir alana hizmet veriyor. Aynı şekilde dronlar da o baz istasyonun yerini alarak afet anında aynı bölgeye hizmet verecek. Bu şekilde her baz istasyonun yerini alacak 5 insansız hava aracının (İHA) konumlanmasını planlıyorum. Böylece dronlar ilgili bölgede haberleşmenin ve iletişimin devam etmesini sağlayacak. Bu, elektrik kesildiğinde jeneratörlerin devreye girmesi gibi bir durum. Baz istasyonunun görevini gerçekleştiremediği noktada İHA’lar iletişimin devam etmesini mümkün kılacak.

YIL SONUNDA HAZIR OLACAK

Çalışma, oldukça prestijli bir akademik dergi olarak kabul edilen ‘Drones’ dergisinde yayımlandı. Bu nedenle projenin literatürde başka bir örneğinin olmadığını söyleyebilirim. Diğer yandan belli bir mesafedeki bölge için kaç İHA’ya ihtiyaç duyulacağı konusunda çalışmalara devam ediyorum. Doktora ve yüksek lisans olmak üzere 6 öğrenciyle birlikte sürdürdüğüm projenin testleri şu an kampusta devam ediyor. Bu testler sonucunda yıl sonuna doğru belli bir alana kaç dron gönderilmesi gerektiğini daha net bir şekilde söyleyebileceğim. Öte yandan yapay zekâ ile dronlar için geliştirdiğimiz yazılımı güçlendiriyoruz. Proje şu an tam anlamıyla kullanıma hazır değil ancak yıl sonuna kadar çalışmayı bitirmeyi ve hazır hale getirmeyi planlıyoruz.”

UZAKTAN KONTROL

Doç. Dr. Afm Shahen Shah, dronların acil durum devam ettiği sürece görev yapabilmesi ve enerjilerinin tükenmemesi için bir kümeleme sistemi geliştirdiğini söyledi: ”Bölgede görev yapan 5 drondan birinin enerjisinin yüzde 80 oranında bitmesi halinde otomatik olarak geri çekilecek ve onun yerine yine enerjisi tam olan yeni bir dron devreye girecek. Bu olurken diğer dronlar zaten çalışmaya devam ettiği için bölgede kesintisiz iletişim sağlanacak. İHA’lar geliştirdiğimiz yazılımla uzaktan, yani bir bilgisayar aracılığıyla da kolaylıkla kontrol edilebilecek.”