Merkez, Yeni TL için bankalarla ortak dağıtım şirketi kurabilir

TL’den 6 sıfır atma olarak bilinen Para Reformundan sorumlu Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Şükrü Binay, 6 sıfır atma işlemiyle birlikte ‘emisyon politikasında da değişikliğe gideceklerini’ söyledi. Banknot sayısının azalacağını, bu nedenle para taşımanın toplumsal maliyetinin de azalacağını Binay, bununla birlikte paranın daha kolay ve çabuk teminini sağlamak için her ilde Ziraat Bankası şubelerini ‘yedek para deposu’ haline getireceklerini kaydetti. Toplumsal maliyet azalsa da Merkez Bankası maliyetinin bu nedenle artacağını kaydeden Binay, bu maliyetin bir bölümünü bankaların paylaşmasını isteyeceklerini, bu nedenle para dağıtımı için ‘bankalarla ortak şirket’in gündeme gelebileceğini ifade etti.Merkez Bankası’nın önemli bir görevini de ‘piyasada mümkün olduğunca az sayıda fersude paranın kalıyor olması ve sahte para miktarının azaltılması’ olarak belirten Binay, bu amaçla ‘maliyetleri de dikkate almak zorunda olduklarını’ belirterek, nakit merkezlerini, para işleme merkezlerini ve bölge müdürlüklerini de gündeme getirip yeniden düzenleyeceklerini söyledi.Binay, Hürriyet’in emisyon politikasındaki değişikliklere ilişkin sorularını şöyle yanıtladı:- 6 sıfır attıktan sonra daha az sayıda banknot basıp, dağıtılacak. Ancak nihai tüketicinin yani vatandaşın daha kolay banknot bulması için bazı önlemler düşündüğünüzü de biliyoruz. Bu sistem nasıl işleyecek, maliyeti ne olacak?- Ziraat Bankası depolarıyla çalışacağımız için dağıtımın Merkez Bankası’na maliyeti, her ne kadar biraz ağır olsa da, toplumsal maliyeti önemli ölçüde düşecek. Ziraat Bankası şubelerini yedek depo, para deposu haline getirerek, bölgedeki, ildeki bankalara da önemli bir hizmet de sunuyoruz. Bir tek Merkez Bankası zırhlısının yapacağı taşımayla, diğer bankaların yapacağı taşıma önlenmiş, tasarruf edilmiş oluyor. Ziraat Bankası ile çalıştığımız şube ağını genişletmek istiyoruz. Her ne kadar bize maliyeti biraz fazla olsa bile, depoların çok ağır bir maliyeti yok bize ama, şubenin bulunduğu ilden deponun bulunduğu ile taşıma bizim üzerimizde olduğu için, elemanlarımızı da sürekli olarak deponun bulunduğu ilde görevlendirdiğimiz için, bunun bize bir maliyeti var. Ancak emisyon politikasını 6 sıfır attıktan sonra değiştirmeyi planlıyoruz ve Türkiye’nin bütün illerinde Ziraat Bankası ile konuşarak yedek depo faaliyetini sürdürmeyi düşünüyoruz bunun fizibilitesini araştırıyoruz şu anda. Dolayısıyla hem vatandaşa, hem o ilde bulunan bankalara önemli bir rahatlama sağlayacağız. Ama bütün Türkiye çapında yedek depo uygulamasına gittiğimizde de tabii ki maliyet unsurlarının bazılarında bankalarla paylaşmak da isteyeceğiz.Sıfır atmanın maliyetini 2 senede çıkartırızYani ileride bankalardan hizmet bedeli para mı alacaksınız?- Taşımanın ya bankalarca yapılmasını isteyebiliriz ya da eğer taşımaya biz devam edeceksek daha fazla zırhlı almamız lazım, onların sabit yatırım unsuru çok fazla. Ama bankaların elinde de bu nedenle kullanacakları zırhlıların açığa çıkması söz konusu. Dolayısıyla yeni bir strateji belirleyerek, belki bankalarla ortak taşıma şirketi kurarak, belki Ziraat Bankası’nın önderliğinde yedek depoları, taşıma işini organize ederek toplumsal maliyeti en aza indireceğiz. Hem Merkez Bankası’nın, hem Ziraat Bankasının ve diğer bankaların maliyetleri bu yolla en aza inmesi mümkün. Çünkü dağıtılacak banknot miktarının azalması, sayının azalması önemli verimlilikleri de birlikte getirmek zorunda, ki yapacağımız banknot değiştirme maliyetini önümüzdeki yılların tasarruflarıyla telafi edebilelim. Emisyon politikasının değişmesi banknot sayısının az olmasıyla mı ilişkili ? - Bir ölçüde. Bize çok büyük rahatlık sağlıyor tabii çünkü emisyon miktarı arttıkça bizim taşıyacağımız miktar artıyor. Taşıyacağımız miktar arttıkça, taşımaya tahsis edeceğimiz zırhlı miktarı artıyor. Personel, güvenlikçi miktarı artıyor. Banknotu proses edecek işleyecek insan sayısı artıyor. Bunların hepsi ekstra maliyet. Ama büyük kupüre geçtiğimiz için, düşük enflasyon ortamı devam ettiği sürece, emisyon politikasındaki değişiklikle 6 sıfır atma ya da para reformunun maliyetini en fazla 2 sene içerisinde çıkaracağımızı düşünüyoruz. Emisyon politikasındaki değişiklik dediğiniz sadece bu yedek depolar mı? - Yedek depolar, belki bölge müdürlüklerine gitmemiz lazım onların henüz daha kararı verilmedi henüz çok erken tartışma aşamasında. Bazı şubelerimizi belki kapatmamız gerekiyor ve bölge müdürlüklerinin de para işleme merkezlerine dönüştürmeyi planlıyoruz. Bunların hepsi 6 sıfır atmanın verimli katkıları olarak hayata geçirilebilecek konular. Bu konuda da gecikmemizin yanlış olacağını düşünüyoruz. Bölge müdürlükleri derken, Merkez Bankası’nın önemli bir görevi de piyasada mümkün olduğunca az sayıda fersude paranın kalıyor olması ve yine Merkez Bankalarının itibarı piyasada dolaşan sahte paranın miktarı ile çok yakından ilişkili. Fersude parayı ve sahte parayı, eğer parayı yüzde 100 işleyemezseniz yakalamanız, piyasadan ortadan kaldırmanız son derece güç. Paranın tamamını makinada işleyebilmek için ise ya çok sayıda makinanız olacak ya da bölgesel işleme merkezlerinde büyük veya hesaplı bir maliyetle bu operasyonu yapmanız gerekecek. Onun için eğer maliyetleri dikkate alacaksak, ki şiddetle dikkate almamız lazım . Çünkü Türkiye, önümüzdeki günlerde parasını savurabilecek bir ülke değil. Maliyetleri dikkate alacaksak o zaman nakit merkezlerini, para işleme merkezlerini bölge müdürlüklerini de gündeme getirip hayata geçirmemiz gerekiyor.Darphane rahatlayacak- Darphane kapasitesini arttıracak. Sizin böyle bir şeye ihtiyacınız olacak mı? - Bizim yok. Çünkü biz 2 milyar adet banknottan 470 milyon adet banknota geçiyoruz. Önümüzdeki yılda benzer üretimi yaptıktan sonra düşük enflasyon ortamında bizim banknot matbaamızı bayağı rahat eder hale geliyor. Hele kağıt 1 liralıkların madeni 1 liralığa dönüşmesi durumununda, iş hacmimiz biraz daha azalacak ve banknot kullanımına dikkat edildiği takdirde de tabii büyük kupürlerde daha fazla banknot kullanımına dikkat edileceğini düşünüyoruz.EFT için ‘Merkezi Kayıt Kuruluşu’ geliyorBir komisyon kurmuştunuz, çalışmaları nasıl gidiyor?- Bir üst kurul var. 31 Ocakta yeni TL ile ilgili kanun yürürlüğe girdikten sonra Şubat ayında yaptığımız ilk toplantıda konuyu tartıştık kamu kurumlarıyla ve sanırım Mart ayı başlarında da konuyla ilgili kamu kurumları iş planlarını ortak bir hale getirdiler. Şu anda herkes iş planına sahip. Bir üst kurul oluşturduk. Üst kurul mevcut iş planlarına göre işlerinin zamanında gidip gitmediğini çok yakınen takip ediyor. Ayda 1 kere, en az, toplanıyoruz ya da tartışmamız gereken bir konu olursa çok kısa sürede bir araya geliyoruz. Onun dışında çok çeşitli komiteler var üst kurulun altında. Bunlar muhasebe komitesi, YTL 6 sıfır atıldıktan sonra muhasebe programlarının hangi ilkeler doğrultusunda çalışacağını tartışan bir komite. Maliye Bakanlığı’nın o konuda mevcut durumda hiçbir eksiği yok birçok konuda da önde gidiyorlar. Bazı yönetmelik taslaklarını kendi web sayfalarına koymuş durumdalar. Bu sayfalara www.ytl.gen.tr üzerinden de link veriliyor oralardan da ulaşmak mümkün. Hisse senetlerini değerlendirme komitesi vardı. Biliyorsunuz Türkiye’de hisse değerleri 500’ün katları olarak belirleniyor ama 500 Türk Lirası’nın YTL ya da YKR olarak ifadesi mümkün değil. Bu konuda bir taslak çalışması Sanayi Bakanlığınca yapıldı, komitede tartışıldı, yakında sevkedilir hale geldi. Bir bilgi işlem komitesi var. Bilgi işlem komitesi de EFT ve EMKT sistemiyle bankaların bilgisayar sistemleri arasındaki uyumu sağlıyor. EFT, EMKT sisteminden 6 sıfır atılmasını önümüzdeki hafta tamamlamış olacağımızı düşünüyoruz ve önümüzdeki hafta itibariyle de bankalarla test çalışmalarına başlıyor olacağız. Bankaların pek çoğu 6 sıfır atılması ile ilgili yazılımlarını tamamlamış vaziyetteler. Tabii ki tamamlayan bankalarla test çalışmalarına öncelik vereceğiz. Bir de merkezi kayıt kuruluşu var yeni oluşacak. Bu kuruluş da EFT ve EMKT’nin kullanıcısı olarak düşünülüyor.Bu kuruluş yeni başlayacağı için zaten 6 sıfırsız başlayacak. Onun için son derece de şanslı.