Konniçiva

Erdal GÜVEN

Kaplan yılınız kutlu olsun

Nihayet öküz yılını bitirdik de kaplan yılına girdik. Ne kadar kaba bir yıldı öyle, öküz diye yıl ismi mi olur. Bilmeden birine ‘‘bu yıl ne yılı diye'' sorsanız, karsınızdaki de gözünüzün içine baka baka Öküz dese ne yapardınız. İnsanın elinden bir kaza çıkabilirdi. Neyse artık geçti. Bu yıl ‘‘Kaplan yılı’’

Japonlar batılı tarih sisteminin yanı sıra iki özel tarih sistemine daha uyuyorlar, bunlardan birisi budist takvim sistemi. Çin kökenli olan bu sisteme göre 12 çeşit hayvan sırayla bir yıla hüküm ediyor. Her hayvan 12 yılda bir tüm bir yıla damgasını vuruyor. Yaratılan bu kısır döngü içinde yer alan yılların isimleri ise sırasıyla ‘‘Fare, Öküz Kaplan, Tavşan, Dragon, Yılan, At, Koyun, Maymun, Horoz, Köpek, Yaban domuzu’’.

Japonların uyguladıkları ikinci takvim sistemi ise kendilerine özel ‘‘İmparatorluk tarih sistemi’’. Japonya’da yıllar batılı sistemlerde olduğu gibi Hz. İsa'nın doğum tarihine göre ayarlanmıyor. Ülkede takvim sistemi imparatorun tahta çıkışı ile başlıyor ve öldüğü yıl sıfırlanıyor. Ve yeni imparatorun tahta çıkısı ile yeniden başlıyor. Tarih içinde ikidebir sıfırlanan yılların karışmaması içinde yılların başına imparatorların isimleri veriliyor. 1926-1989 tarihleri arasında İmparator Hirohito'nun imparator olduğu 64 yıla Showa dönemi deniliyor ve tarihlerin başına Showa getiriliyor. Benim doğum tarihim aslında 1964 Japon sistemine göre Showa 39, Çin sistemine göre Dragon yılı. Siz yılbaşı gecesi 1998'in gelişini kutluyoruz zannederken aslında Japon sistemine göre Hesei 10'na girdiniz. Çin Takvim sistemine göre ise bu yıl Kaplan yılı...

Tapınaklar zengin oldu

Japonlar bu sene ülkeye yeterli kar yağmadığı için uzun yılbaşı tatilinde kayak merkezlerine gidemediler. Bu yüzden de yılbaşı gecesi kendilerini dine verip, tapınak tapınak dolaştılar. Tüm ülkede yılbaşı gecesi tam 87 milyon kişi tapınakları ziyaret ederek yeni yıldan beklendilerini tanrılara iletti. Tabii bu beklentiler tanrılara iletilirken tapınaklara yapılan bölümlere biraz para atmayı da ihmal etmediler. Yapılan araştırmalara göre her Japon dileğinin gerçekleşmesi için dilek kutusuna ortalama 47 yen attı. Bu hesaba göre tapınaklar sırf dilek kutularda toplanan paralarla bir gecede 4 milyar Japon Yeni (3.1 milyon dolar) para kazandılar.

Ayrıca Japonlar tapınakları ziyaret ederken yıl içinde kendilerine uğur getireceğine inandıkları çesit çesit sopaları da alabilmek için orlama 2 bin yen para harcadı. Bunların toplamı da 174 milyar Japon Yeni (1 milyar 318 milyon dolar).

Bir yılbaşı gecesinde bile bu kadar buyük paralar toplayabildiklerine göre ülkenin en güçlü kuruluşlarının budist tarikatlar olması hiç de şaşılacak bir olay değil

Ben de tapınaktaydım

Tahmin edeceğiniz gibi dansözsüz bir yeniyıl partisinin düzenlenmesine müsaade edemezdim. Tahmin ettiğiniz gibi de oldu. Müsaade etmedim. Bu sene de Türkiye'den binlerce km. uzakta küçük bir Türk restoranında dansöz seyrederek yeni yıla merhaba dedik. Dansöz Japon'du ama olsun. Birçok Türk dansözden daha güzel dans ediyordu.

Yeni yıla Türk usulü merhaba dedikten sonra, bir de Japonlar ne yapıyor bakmak için sabaha karşı Tokyo'nun en büyük tapınağı olan Meiji'nin yolunu tuttum. Tapınaktan kilometrelerce uzanan insan selinin içine daldım. Japonlarla omuz omuza, ağır ağır ilerleyerek tanrıların olduğu bölüme ulaştım. Binlerce Japonun yaptığı gibi önce asılı bulunan ipi çekiştirerek çanı çaldım. Sonra da bir dilekte bulundum. Ama baktım benim çanı usulca çalmama rağmen, her gelen Japon çanı hızla çekiştirip duruyor. Durur muyum hemen tekrar döndüm, çanın ipini kaptığım gibi tüm kuvvetimle asılarak, bir dakika aralıksız çaldım.

Japonlar çan çalarak tanrılara geldiklerini haber verip, dikkatlerini çekiyorlarmış. Yani Japonlar geldiklerinde tanrılar uyuyorlarsa, kalksınlar da insanların dilekleriyle ilgilesinler diye.

Milyonlarca insan aralıksız çan çalarken tanrılar içerde nasıl uyuyabilirler anlamadım ama, ne olur ne olmaz. Tanrılar duymaz da, dileğim boşa gider korkusuyla uzun uzun çaldım. Fazla çalınan çan göz çıkarmaz ya. Belki çaldığım çanlar İstanbul’dan da duyulur da dileğim yerine gelir.

JAPON SÖZÜ

...Makeru ga kachi

...Kaybetmeyi bilmek kazanmanın başlangıcıdır.