Kamunun ölü yatırımları servet yutuyor

Yıllardır siyasiÂvaatler, seçmen baskısı ve yerel yönetimlerin talepleriyle, fizibilitesine bile bakılmadan cüzi ödeneklerle ihaleler yapılmasının, adeta bir kamu yatırımları çöplüğü doÄŸmasına yol açtığı vurgulanıyor.

1980'li yıllardan itibaren izlenen kamu finansmanı politikası çerçevesinde kartopu gibi büyüyerek devletin gelirlerini silip süpüren faiz yükünün, yatırım projelerine ayrılan ödeneğin reel olarak her yıl biraz daha kısılmasına yol açması ise asıl sorunu oluşturuyor. Bu nedenle kamu stokundaki projelerin bitirilip bitirilemeyeceği tam bir belirsizliğe bürünüyor. Mevcut olanaklarla bitirilmesi olanaksız gözüken ve zaman geçtiği için artık verimliliğini yitiren bazı projelerden vazgeçilmesi üzerinde duruluyor.

Bu durumda söz konusu projelere şu ana kadar yapılan harcamalar çöpe gitmiş olacak ve devletin hanesine zarar yazılacak.

72 KATRÄ°LYONLUK STOK

Kamuda birikmiş işlerin toplam tutarı 72 katrilyon lirayı bulurken, 2001 yılında bu projelere yatırım için ayrılan ödenek 6.9 katrilyon lirada kaldı. Aritmetik olarak bakıldığında ortaya işlerin bu düzeyde bir ödenekle 11 yılda biteceği gibi bir sonuç çıkıyor. Ancak, her yıl artan maliyetleri karşılayacak ölçüde ödenek artırımının mümkün olmamasının, bu süreyi en az iki katına çıkaracağı belirtiliyor. Karayolları, DSİ ve INTES gibi kuruluşlar bu süreyi 20-26 yıl olarak tahmin ediyor.  

Bitirilemeyen projeler nedeniyle ihaleleri üstlenen firmaların zararları bir yana, devletin de büyük kayba uğradığı vurgulanıyor. Ülkenin dört bir yanı, yarım kalmış proje çöplüğüne dönerken, geçen süre içinde tesisler için seçilen teknolojinin de eskidiğine işaret ediliyor.

YARIM YATIRIMLARIN EKONOMÄ°YE KAZANDIRILMASI

TOBB Müteahhitlik Sektör Kurulu Başkanı Kadir Sever, yapımı süren projelerin, siyasi etkilerden arınmış bir uzmanlar komisyonunca ciddi bir incelemeye tabi tutulmasını, önceliği olan ve olmayan projelerin iki gruba ayrılmasını öneriyor. Sever, ekonomiye kazandırılması öncelik taşıyan projelerin, mevcut olanaklarla ya da yeni olanaklar da yaratılarak makul sürelerde bitirilmesini, önceliksiz projelerin ise yeniden değerlendirilmesi ve gerekirse tasfiye edilmesi gerektiğini savunuyor.

2001 YILI ÖDENEĞİ

Kamunun stokundaki yatırım projeleri için 2001 yılında bütçeden ayrılan ödenek 6 katrilyon 887 trilyon lira düzeyinde bulunuyor. Bunun 3.5 katrilyonunun genel ve katma bütçeden, 2 katrilyon 205 trilyonunun KİT'lerden, 337 trilyonunun fonlardan, 311 trilyonunun İller Bankası'ndan, 310 trilyon liralık bölümünün özelleştirme, 224 trilyonunun da döner sermaye gelirlerinden aktarılması öngörüldü.

Yerel yönetimlerce gerçekleştirilecek 1 katrilyon 910.1 trilyon liralık yatırımla birlikte bu yıl kamu yatırımlarına ayrılan toplam ödenek 8 katrilyon 797 trilyon liraya ulaşıyor.