İngiliz esirlerin ‘deli’ numarasını Mazhar Osman yutmadı
Güncelleme Tarihi:
Birinci Dünya Savaşı’nda Kût’ül Amâre’de esir düşüp Yozgat’a getirilen ve esir kampından kurtulmak için “deli raporu” almaya çalışan İngilizler, Haydarpaşa’da Mazhar Osman engeline takılmış. Ancak övgülerle andıkları Mazhar Osman yoğunluktan onlarla meşgul olamayınca “kıdemsiz” doktorları aldatıp raporu alabilmişler.
The Road to Endor (Endor’a Doğru) adlı kitap 1919’da yazılmış ve İngiltere’de bu alanda en çok satış yapan kitaplardan biri olmaya devam ediyor. Son baskısı da yakın zamanda yapıldı. Kitaba göre Türk birliklerinin 29 Nisan 1916’da Kût’ül Amâre’de aldığı binlerce esir arasındaki Teğmen Elias Henry Jones ve Cedric Waters Hill, Yozgat’taki esir kampına getirildi. Kamptaki o günleri kitabın yazarı E.H. Jones şöyle anlatıyor: “Türkiye’de bir esir kampından kaçmak zaten zordu, Yozgat’takinden ise imkânsızdı. Yozgat, Türkiye’nin cezalandırma kampıydı. (…) Türkiye’de ‘belâ, sıkıntı’ ne anlama gelir, iyi biliyorduk. Kut’ta Türklerin pençesini hissetmiş, neler yapabileceklerini görmüştük. Denize düşen birinin küreğe sarılması gibi birbirimize sımsıkı tutunmuştuk. Yozgat bir Donnington Hall (meşhur bir İngiliz kır köşkü) değildi ve Türkler bize başımızı örtecek bir çatı ve yatabileceğimiz çıplak bir zeminden başka bir şey vermemişti. Kamp hapis içinde hapis gibiydi.”
İşte İstanbul’un tahliye hattı“DELİ NUMARASI”
Kitaptaki detaylara göre bir süre sonra kamptan kaçış yolları aramaya başladılar. Ruh çağırma seansları yapan iki ‘uyanık’ daha sonra ‘psikiyatrik problem’ numarası yaparak kendilerini İstanbul’daki Haydarpaşa hastanesine sevk ettirmeyi başardılar. Amaçları akıl sağlıklarının bozulduğuna dair rapor alıp esir kampından ülkelerine gönderilmelerini sağlamaktı. 8 Mayıs 1918’de İstanbul’a vardılar. Onları Haydarpaşa’da alanında dünya çapında otorite olacak çok ünlü bir Türk doktorun beklediğinden ise haberleri yoktu…
ESİRİYKEN HAYRANI OLDULAR
Haydarpaşa’da ilk muayenelerini Dr. Mazhar Osman yaptı. Mazhar Osman’ın ‘külyutmaz’ biri olduğunu hemen anlamışlardı. Jones’un yorumu şöyle: “İstanbul’da bizi Türk, Alman, Avusturyalı, Hollandalı, Yunan, Ermeni ve İngiliz iki düzine kadar doktor bizi muayene etti. Akla gelecek her türlü test ve muayeneden geçirildik. Ama bizi Mazhar Osman kadar yakalanma korkusuna iten ya da olup bitenin tamamını bildiğini düşündüğümüz başka bir doktorla tanışmadık. (…) Diğer taraftan şanslıydık. Çünkü Mazhar Osman o kadar meşgul bir insandı ki bizi gözleyecek hiç mi hiç vakti yoktu. Sabah seanslarında çok kısa bir süre dışında bizi görmezdi. Tüm işlemleri kıdemsiz doktorlar yürüttü. Aksi (Mazhar Osman) olsaydı kesin yakalanırdık”
Mazhar Osman’ın yerine süreci yürüten genç ve kıdemsiz hekimleri ikna eden ikili istedikleri raporu alıp kamptan kurtuldular. Jonesi serbest kaldıktan bir yıl sonra da kitabını yazdı.
MAZHAR OSMAN
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nin (1924) kurucusu. Türkiye’de psikiyatrinin öncülerinden. Bu alanda uluslararası bir şöhrete sahip. Şimdilerde adını taşıyan hastanenin bahçesindeki düşünen adam heykelinin yanında Mazhar Osman’ın da büstü var.
Bugün (29 Nisan) Kût’ül Amare zaferinin 109. Yıl dönümü…