İftarda Irak’a anayasa

AMERİKAN Büyükelçiliğinde iftar. Geçen perşembe. Davetliler ve konu müthiş ilgi çekici. Önce katılanlar:Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Devlet Bakanı Mehmet Aydın, CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen, Diyanet İşleri Başkanı Ali Bardakoğlu, Dışişleri eski Bakanı Hikmet Çetin, Devlet eski Bakanı Vehbi Dinçerler, dış politika uzmanı Seyfi Taşhan.Böyle bir kadronun hangi ölçüye göre belirlendiği belli değil. Ama, nedeni belli. ABD'nin Ankara Büyükelçisi Edelman, davet nedenini, hemen başlangıçta açıklıyor:‘‘Laiklik nedir?.. Tanımı nedir, uygulaması nasıldır?..’’Büyükelçi bu tartışmayı açmak istiyor. Herkesin aklına ilk anda Türkiye geliyor. Hayır, değil!.. Irak Anayasası!.. Irak'ta yürütülen anayasa çalışmalarına paralel olarak, Müslüman bir ülkede, demokratik bir anayasa yaparken, laikliğin yeri ne olabilir?..Amerika'nın Türkiye üzerinden aradığı soru bu.HERKES LAİKLİKTEN YANAAmerika'nın kaygısını Büyükelçi Edelman dile getiriyor:‘‘İran'da Humeyni'den sonra, İslam siyasallaştı. Şimdi, Irak'ta demokratik bir anayasa yapılırken, dine dikkat etmek gerek.’’Onun kaygısını Diyanet İşleri Başkanı Bardakoğlu gideriyor:‘‘Demokrasi ile İslamı aynı alanda tartışmak yanlış olur. Demokrasi ve İslam farklı alanlardır.’’Milli Savunma Bakanı Gönül:‘‘Devlet dine, din devlete karışmamalıdır. Laiklik budur. Atatürk'ten itibaren, laiklik dünyevileşmiştir.’’Devlet Bakanı Aydın:''İslam katı bir din değildir. Yeniliğe açıktır. Anayasaya da tanımı konulabilir.''CHP Genel Başkan Yardımcısı Öymen:‘‘Demokrasi, İslam ve laikliğin bir arada götürülebileceğinin örneği Türkiye'dir. Irak'ta da laik devleti korumak gerekir.’’Dışişleri eski Bakanı Çetin:‘‘Eskiden Irak'ta laikliği koruyan Baas Partisi idi. Baas dağılınca, laiklik de dağıldı. Anayasa yapılırken, yönetimi Iraklı'lara devretmek gerek.’’Devlet eski Bakanı Dinçerler:‘‘Yargı kararlarında laiklik tanımı var. Ancak, uygulamaya çok dikkat etmek gerek. Yoksa, Irak kavgadan kurtulamaz.’’Birer satırla aktarılan bu görüşler, büyükelçilikte birkaç saat tartışılıyor.ANAYASANIN RUHUBurada dikkat çeken, ABD'nin Irak'ta laiklik arayışı.Üstelik, Irak'ta hem Şii'ler, hem Sünni'ler, hem de Hıristiyanlar var. Yani, laik devlet ve uygulaması, farklı din ve mezheplere ek olarak, etnik farklılıkların da ışığında, daha önem kazanıyor. Her şeyin birbirine kolayca karıştığı bir ortamda, laiklik ortak bir payda olarak, öne çıkıyor.Irak Anayasası, ruhunu arıyor. Dinin belirleyici bir etken olması istenmiyor. Hele de, bu coğrafyada!..Loizidu pazarlığıBİR dava üzerinden, Türkiye AB'ye söz vermiş oluyor. ‘‘Kıbrıs'ı çözeceğiz!..’’ Davanın siyasal tercümesi bu.KKTC'de kalan gayrimenkulünü kullanamayan Rum bayan Loizidu, AİHM'de Türkiye aleyhine dava açıyor ve 884 bin dolarlık tazminat kazanıyor. Ankara bu parayı ödemeye yanaşmıyor. Öderse, ardından 400 ayrı dava daha geliyor ki, bunun tutarı 15 milyar doları buluyor. Avrupa Konseyi ile pazarlık burada. ‘‘Ödemeyelim, Kıbrıs'ı çözerek, AB üyeliğine adım atacağız, mülkiyet sorunları aşılacak, davalar da düşecek.’’Avrupa Konseyi'nin kararı, tazminatı aşıyor, AB'nin niyetine dönük siyasal bir ipucuna dönüşüyor.