Havaalanları yanlış yerde

Meteorologlar, havaalanı yer seçiminde meteorolojik etütlerin dikkate alınmadığını ve birçok havaalanının bu açıdan risk altında olduÄŸu görüşünde.Diyarbakır'da meydana gelen uçak kazası Türkiye'de havaalanı yer seçimindeki hataları yeniden gündeme getirdi. Ä°stanbul Teknik Ãœniversitesi Meteoroloji MühendisliÄŸi Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Mikdat KadıoÄŸlu, "Türkiye'de Havaalanı Yer Seçiminde Unutulan Meteorolojik Etüdler" baÅŸlıklı yazısında, Türkiye'de sık sık meydana gelen uçak kazalarının nedenlerini inceledi. Yazısında, hava ulaşımında esas olan piste iniÅŸ ve kalkışlarda meteorolojik koÅŸulların önemine dikkat çeken KadıoÄŸlu, "Türkiye'de eskiden havaalanları yapılırken herhangi bir meteorolojik incelemeye tabi tutulup tutulmadığı hakkında bilgimiz bulunmamaktadır. Ancak medyada çıkan haberler böyle bir meteorolojik çalışma yapılmadığı yönünde bir düşünceye kapılmamamıza neden olmaktadır" dedi. KadıoÄŸlu, havacılıkta ekonomi, düzen, mal ve can emniyetinin saÄŸlanabilmesinin modern havaalanlarının planlama ve tasarımı ile seyrüseferin her aÅŸamasında meteorolojik ÅŸartların göz önünde bulundurulması ile mümkün olduÄŸuna dikkat çekti. Türkiye'deki havaalanlarının yer planlamasında bazı eksiklikler bulunduÄŸunu vurgulayan KadıoÄŸlu, görüş uzaklığı, bulutluluk, sıcaklık, yağış ve rüzgar açısından havaalanlarının durumunu şöyle anlattı:"GÖRÜŞ UZAKLIÄžI: Çok küçük su damlacıkları veya buz kristalleri yüzünden 1 km'nin altına indiÄŸi zaman sis oluÅŸtuÄŸu rapor edilir. Görüş uzaklığı 300 metrenin altında olduÄŸu zaman yoÄŸun sis oluÅŸur. Sisli yerler çoÄŸunlukla sahil bölgeleri ve yüksek tepelerdir. Yağış nedeniyle görüşteki düşüşü önlemek mümkün deÄŸildir, fakat özellikle havaalanlarındaki sisi temizlemenin veya en azından görüş uzaklığını artırmanın pahalı yolları vardır. Sisin uçuÅŸ faaliyetlerini aksatması, temizlenmesinin ekonomik olmaması ve tahmin edilmesinin kolay olmaması nedeniyle havalimanlarının kurulacağı bölgelerde sis ve pus frekanslarının minimum olması istenir ve hava limanı yeri olarak böyle yerler aranır. Bütün bunlara raÄŸmen Türkiye'de örneÄŸin, Ankara, EsenboÄŸa Havalimanı çok sisli bir yere yapılmıştır. Benzer ÅŸekilde Samsun, Trabzon ve Atatürk Havalimanını etkileyen sis, daha çok denizden rüzgarlarla havalimanına sürüklenmektedir. Hava limanları etrafında ÅŸehirlerin hızla geliÅŸip büyümesi nedeniyle havalimanlarında ileriki yıllarda görüş uzaklığında bir problem yaÅŸanmaması için dikkatli olunmalıdır. Havalimanının hakim rüzgar yönünde yeni yerleÅŸim ve özellikle endüstriyel alanların kurulmasına izin verilmemelidir. Havalimanını batısı ve hakim rüzgar yönlerinde geliÅŸecek yerleÅŸim alanları ve sanayi tesislerinin oluÅŸturacağı duman vb. hava kirleticileri görüşü önemli ölçüde düşürebilir. RÃœZGAR: Uçak ve helikopterlerin kalkış ve iniÅŸlerinde maruz kalacağı rüzgarın hız ve yönü de oldukça önemlidir. Rüzgar bakımından havalimanındaki pistlerin kullanılabilirliÄŸi çapraz rüzgarların zamanın yüzde kaçında kritik deÄŸere eÅŸit veya ondan küçük olduÄŸuna baÄŸlıdır. ÖrneÄŸin, Atatürk Havalimanındaki 06-24 nolu pist, rüzgar yöne ve ÅŸiddet gözlemlerine göre yeryüzeyi seviyesinde esen rüzgarların farklı yöne ve ÅŸiddetlerine göre gruplandırılmış frekansları bakılmadan yönlendirildiÄŸi için kullanılabilirliÄŸi yaklaşık olarak yüzde 87'dir. Bu oran ICAO'ın tavsiye ettiÄŸi yüzde 95'lik kullanılabilirlik oranından bir hayli düşüktür. Bu piste uçaklar maruz kaldıkları kuvvetli yan rüzgarlar yüzünden de sık sık pist dışına kayarak kazalar yapmaktadır.BULUTLULUK: Görüşü kısıtlayan alçak taban yükseklikli bulutların görülme frekansı havalimanı yer seçiminde önemli bir kuraldır. Yine dağın tepesine kurulmuÅŸ olan Samsun Havalimanı topografik konumu itibari ile alçak bulutların oluÅŸumuna ve birikimine müsaittir. Samsun Havalimanında bulut örtüsü genellikle alçak bulutlar tarafından oluÅŸturulduÄŸu için hava limanındaki uçuÅŸ faaliyetleri için önemli problemler oluÅŸmaktadır. SICAKLIK: Çok sıcak ve soÄŸuk hava ÅŸartlarında uçak ve helikopter motorlarının performansı düşer. Çok yüksek sıcaklıklarda uçak ve helikopterin havada tutunması ve havaya tırmanması zorlaşırken, çok düşük sıcaklıklarda motor tarafından emilen soÄŸuk hava motorda buzlanmaya sebep olabilir. Bu nedenlerden dolayı DoÄŸu Anadolu ve Akdeniz bölgelerimizde hava sıcaklığı önemle dikkate alınmalıdır. YAÄžIÅž: Yağış, görüşü düşürmesi ve pistlerdeki fren mesafesini uzatması bakımından önemlidir. Özellikle düşük hızda uçan helikopter üzerinde aşırı miktarda kar birikebilir ve motora hava giriÅŸini engelleyebilir. YoÄŸun kar yağışı ve kar sürüklenmesi havalimanlarında büyük problemler oluÅŸtururlar ve hatta pistleri kapatabilirler. Karlı günler uçuÅŸ faaliyetlerini yaÄŸmurlu günlerdekinden daha kötü bir ÅŸekilde etkilemektedir. Kar, görüşü engellemek ve eriyip buza dönüşmek bakımından özellikle geceleyin daha tehlikeli olmaktadır."Â