Dinle öğren yaşa!

Dünyada HIV'le yaşayan insan sayısı 33.6 milyona ulaştı.

1 Aralık Dünya AIDS günü olarak kutlandı. Bilanço ağır: Dakikada 11 kişi AIDS virüsünü kapıyor. Kadınlarda risk giderek artıyor. 2000 yılında dünyada 55 milyar AIDS'li göreceğiz. Türkiye'de ise AIDS'liler gizleniyor. Rakamlar hálá 928 kişiyi gösteriyor. Çözüm: Topluma güvenli cinsel davranışların benimsetilmesi.

Tıbbi olmasından öte sosyal içeriği olan bir hastalık AIDS. Dünyada ilk AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome-Kazanılmış Bağışıklık Yetmezlik Sendromu) vakası 1981'de ABD'de çıktı. Evet ilk vaka ABD'de yakalandı çünkü kayıt sistemi bu ülkede çok daha iyi idi.

Aynı günlerde Los Angeles, San Francisco ve New York kentlerindeki sağlık merkezinde çalışan klinisyen ve epidemiyologlar özellikle genç eşcinsel erkeklerde bu hastalıklarla birlikte görülen bir hastalık tablosunu farketti. Ayrıca sağlıklı iken 1978'den beri hastanede 15'i pnömoni, 26'sı Kaposi sarkomu tanısıyla izlenen 41 genç eşcinsel erkek hastaların tablolarında da farklılık vardı. Virüs vücudun bağışıklık sistemini zayıflatıp, hastanın bakteri ve hastalıklara karşı kendisini savunmasını engelliyordu.

ÖLENLER ARTTI

Vakalarda ortak payda ise eşcinsel erkek olmaktı. Belki de ilk onlarda görüldüğü için hastalık önce dikkat çekmedi. Ne var ki ünlü sinema sanatçısı Rock Hudson ve Anthony Perkins ile ünlü rock yıldızı Freddie Mercury AIDS'ten yaşamlarını yitirince hastalığa neden olan virüs pek yakında biyomedikal araştırma alanında en yoğunlukta çalışılan virüs olacaktı.

Ve o ilk farkedişten sonraki altı haftada 70 ilave vakanın daha tanısı bildirildi. Şubat 1983'e gelindiğinde sayı bini buldu. İkinci bin vaka sonraki altı ay içinde, üçüncü bin vaka da bu tarihten beş ay sonrasında eklendi.

Ölen hasta sayısı günden güne artıyordu. Önce Kuzey Amerika'da görülen olgulara Afrika ve Haiti'de de ortaya çıktı. Sonra da popülasyondan kadınlara geçti. Ardından AIDS'li bebekler dünyaya gelmeye başladı. ABD'de kan bankalarının ellerindeki kanları kontrol etmeye yanaşmamaları AIDS'in çok daha hızlı yayılmasına neden oldu. Ayrıca Reagen yönetimi, AIDS başta bir eşcinsel hastalığı olarak kategorize edilmek istendiği için AIDS'le mücadeleye ve araştırmaya bir türlü yeterli bütçeyi ayırmaya yanaşmadı. Özellikle ABD'de eşcinssellerin mücadelesi AIDS ile mücadelenin hızlanmasına yol açtı. Bilim dünyası kolları sıvadı araştırmalara koyuldu.

AŞI UMUT IŞIĞI DEĞİL

Etken madde bulunmuştu. Aradan 13 yıl geçti. Bilim adamları ve dünya virüs hakkında nasıl yakalanır, nasıl tespit edilire kadar pekçok şeyi biliyor. Ama henüz hastalığın tedavisi yok. Virüs insanın içine bir girdi mi onu oradan çıkarmanın imkanı ise hiç yok. Sadece ilaç tedavisi ile hastalığın gelişimini yavaşlatmak mümkün. Tedaviyi ömür boyu devam ettirmek gerek. Bırakıldığı anda hastalık ilerliyor. Aşı umut ışığı değil. Hızla değişen bir virüs çünkü. Ve bu yüzden dünyada yayılmaya hızla devam ediyor. İşte son rakamlar! Dünya Sağlık Örgütü'nün 1998 yılı sonu itibarıyla yaptığı araştırmaya göre dünyada 33.6 milyon kişi HIV virüsü taşıyor. Bu rakamın üçte ikisinden fazlası Afrika'da Sahra Çölü'nün güneyinde kalan bölgede yaşıyor. Ölümlerin çoğu yine aynı bölgede. Örneğin Uganda'da gebe kadınların yüzde 55'i HIV pozitif. 2000 yılında dünyada AIDS'li sayısının 55 milyara dayanacağı söyleniyor. Hastalığın dünyaya maliyeti ise 2.5 milyar dolar.

AIDS'in bir eşcinsel hastalığı olmadığı anlaşılıp dünyada dakikada bir 11 kişi virüs kapmaya başlayınca ve AIDS'lilerin çoğunluğu 25 yaşın altında olunca Birleşmiş Milletler Birleşik AIDS Programı (UNADIS) her yıl Aralık ayının birinci gününü Dünya AIDS günü ilan etti.

AIDS en çok cinsel yolla ve kan ile bulaşan bir hastalık. Önlem güvenli seks (prezervatif kullanmak) ve toplumu bilinçlendirmekten (eğitim) geçiyor, o kadar.

1999 yılı AIDS bilançosu

AIDS ile yaşayanlar

Yetişkin 32.4 milyon (14.8'i kadın)

Çocuk (15 yaştan küçük) 1.2 milyon

Toplam 33.6 milyon

AIDS'den ölen sayısı

Yetişkin 12.7 milyon (6.2 milyonu kadın)

Çocuk (15 yaştan küçük) 3.6 milyon

Toplam 16.3 milyon

1999'da AIDS'ten ölenler

Yetişkin 2.1 milyon

(1.1 milyonu kadın)

Çocuk (15 yaştan küçük) 470 milyon

Toplam 2.6 milyon

1999'da virüs bulaşanlar

Yetişkin 5 milyon

(2.3 milyonu kadın)

Çocuk (15 yaştan küçük) 570 milyon

Toplam 5.6 milyon

YANLIŞLAR VE DOĞRULAR

HIV enfeksiyonunu takiben fiziksel belirtileri vardır.

Bazı kişilerde virüsü aldıktan 3-6 hafta sonra ateş, boğaz ağrısı, yorgunluk ve iştah kaybı gibi belirtiler görülebilir. Buna rağmen virüsü almış kişilerin yüzde 30-50'si ilk aşamalarda fiziksel belirti göstermez.

HIV ölüm emri demektir.

Virüsü taşıyanlar 10 yılı aşkın süre sağlıklı bir şekilde yaşabiliyor. Virüsü taşıyıp AIDS olmamış kişiler de var.

Kadınların AIDS'ten korumasına gerek yok.

HIV virüsü taşıyan kadınların sayısı artıyor. Ayrıca kadın hamileliklerinde, doğumda ve emzirme sürecinde virüsü çocuklarına geçirebiliyor.

HIV pozitif olan herkes AIDS'tir.

Bu, kişinin virüsü taşıdığı anlamına geliyor. AIDS ise virüsün etkin hale gelerek bağışıklık sistemini zayıflatması sonucu ortaya çıkan tıbbi durumun adı.

HIV testleri kandaki virüsü tespit eder.

Test vücudun virüse karşı direnç geliştirip geliştirmediğini ölçer.