Dikkat, bu kış grip çok güçlü! Ne zaman aşı olmalıyız? 'Virüsün tuhaf şekilde davrandığını görüyoruz'

Grip; 39 derece ateş, şiddetli kas-eklem ağrıları, halsizlik, bitkinlik, titreme, baş ağrısı ve kuru öksürük gibi belirtilerle ortaya çıkan bir mevsim hastalığı. Kış aylarında yaklaşık 8-10 hafta kadar etkili oluyor ve toplumumuzun neredeyse yüzde 40’ını doğrudan etkiliyor. Özellikle 65 yaş üstü kişiler, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar için grip büyük tehlike.

Son iki yıla bakıldığında Covid-19'dan korunmak için aşıların henüz yaygın olmadığı 2020’de; kapanma, karantina, sosyal mesafe ve maske kullanımı gibi kuralların sıkı şekilde uygulanması gribi geçici olarak ortadan kaldırdı. Fakat 2021’de bu durum tersine döndü ve 2022’de yaz mevsimi dâhil bulaşıcılığını sürdürmeye devam etti.

Yale New Haven Hastanesi’nde Enfeksiyon Kontrol Komitesi Direktör Yardımcısı Dr. Scott Roberts CNBC’ye verdiği demeçte, “ABD’de Haziran’a kadar uzanan bir grip mevsimi daha önce görmemiştik. Covid’in bunda çok büyük etkisi olduğu açık. Artık insanlar maske takmıyor ve yeterli şekilde korunmuyor. Birkaç aydır grip virüsünün daha önce olmadığı kadar tuhaf şekilde davrandığını görüyoruz” ifadelerini kullandı.

KUZEY YARIM KÜRE İÇİN TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR!

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Bessey Geevarghese, “Güney Yarım Küre’de çok fazla grip vakası görüldü. Bu durum Kuzey Yarım Küre için tehlikenin yaklaştığını gösteriyor. Özellikle Avustralya’da grip sezonu yoğun geçiyor. Son birkaç yılda gördüğümüzden daha kötü bir yıl oluyor” ifadelerini kullandı.

Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı’nın (UKHSA) baş tıbbi danışmanı Dr. Susan Hopkins ise kış mevsiminin sonunda olan Avustralya’da erken başlayan ve tüm yaş gruplarına hızla yayılan grip salgınını çok dikkatli izlediklerini açıkladı.

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Hacettepe Üniversitesi Aşı Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sezer Okay da “Avustralya, son beş yıldaki en kötü grip sezonunu yaşıyor. Bu durum Kuzey Yarım Küre için potansiyel bir gösterge görevi görüyor. Avustralya’da tipik olarak Haziran ve Eylül ayları arasında görülen grip sezonunun bu yıl Nisan ayında başlaması hastalığın seyrinin aylar öncesinde zirveye ulaşmasına neden oldu” ifadelerini kullandı.

'GRİP DIŞINDA İKİ VİRÜSÜN DOLAŞIMI DA ARTACAK’

‘Peki, ülkemizde nasıl bir grip sezonu bekleniyor, endişelenmeli miyiz?’ sorusunu Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Alper Şener’e sordum ve kendisi grip dışında iki virüsün de pusuda beklediğinin altını çizdi:

-- Grip olgularının bu yıl artış göstereceği kesin. Çünkü solunum yolu enfeksiyonlarında antikor yanıtı kalıcı değil, bu nedenle zamanla azalıp kayboluyor. Ülkemiz de dâhil olmak üzere dünyanın neredeyse yarısından fazlasının bağışıklık sistemi, gribi unuttu ama bu yıl yeniden hatırlayacak...

-- Gençler için kolay olsa da yaşlılar için zor olacak. Çünkü yaş ile hatırlama imkânı-kabiliyeti bozuluyor. İki yaş altı çocuklar için de risk durumu devam edecek. Ayrıca bu kış sadece gripte değil; ‘rinovirüs’ (Daha çok burun ve genizde enfeksiyon yapıyor) ve ‘insan metapnömovirus’ (Solunum yolu virüsü) de artacak. Covid-19 baskısının giderek azalmasının bu virüslerin artmasındaki payı büyük.”

TÜRKİYE’DE GRİP SEZONU NE ZAMAN BAŞLAYACAK?

“Virüs yükünü kasım gibi görmeye başlarız” diyen Prof. Dr. Alper Şener C vitamini ve grip aşısına dikkat çekti:

“Bunu ister destek ürün olarak isterseniz de mevsimsel meyve-sebzelerle alabilirsiniz. İkisi de önerilen konular. Diğerleri ise antioksidanlar; zerdeçal, tarçın vb... Bunlarda liste uzun ama bu tip ürünleri yoğun kullanımın toksik hepatit (Karaciğerde fonksiyon bozukluğu) gibi yan etki riskleri olduğunu mutlaka akılda tutmak lazım. Rastgele kullanmak çok kabul edilebilir değil. Fakat grip aşısı daha faydalı olur.”

BU YIL GRİP AŞISININ KORUYUCULUĞU NE KADAR?

Doç. Dr. Sezer Okay, bu yıl CDC’nin verilerine bakıldığında aşıların yüzde 40-60 arasında bir etkinliğinin olmasının beklendiğini söyledi ve ekledi:

-- Bu yıl güçlü bir etkinlik bekleniyor. Ama yine de aşıların etkinliğinin grip sezonu boyunca elde edilecek verilerle ortaya konacağını bilmek gerek. Fakat şunun altını çizmek lazım, 2022-2023 sezonu için öneriler, geçen sezonun ABD grip aşılarının önerilen kompozisyonuna kıyasla daha güçlü.

-- Bu yıl da ‘Kuadrivalan’ yani ‘dörtlü aşılar’ kullanılacak. Aşıda; bir adet H1N1 (Domuz gribi) virüsü, bir adet H3N2 (İnsanlarda yaygın olarak gribe neden olan virüs tipi) virüsü ve iki adet influenza B (Sadece insanları ve fokları enfekte ettiği bilinen bir grip virüsü) virüsünden oluşan 4 dört farklı virüse ait partiküller yer alıyor. Fakat bu yıl hem influenza A (H3N2) hem de influenza B (Victoria soyu) aşı virüsü bileşenleri ekstra olarak güncellendi.

AŞI İÇİN EN DOĞRU ZAMAN NEDİR?

Grip salgınına karşı en güçlü önlem aşı ama ne zaman yapılması gerektiği de büyük bir tartışma konusu. Örneğin, Michigan Üniversitesi Okulu'nda Epidemiyolog Emily Martin, “İnsanların griple sonbaharın başında değil de kışın karşılaşma olasılığı daha yüksek olduğu için grip aşısının sağladığı korumanın zamanla azaldığı için beklemek mantıklı” diyor.

Epidemiyolog Dr. Jennifer Nuzzo ise genellikle Ekim’de aşıyı yaptırdığını, Toronto Üniversitesi’nde Bulaşıcı Hastalıklar Uzmanı Dr. Jeff Kwong ise Kasım’a kadar beklediğini ifade ediyor.Doç. Dr. Sezer Okay ise grip toplumda yayılmaya başlamadan önce aşı olmanın mantıklı olduğunu söylerken CDC’nin önerisinin Eylül ve Ekim olduğunu ifade etti:

“CDC’ye göre Eylül ve Ekim genellikle grip aşısı olmak için en iyi zamanlar. Bununla birlikte, grip en sık Şubat ayında zirveye ulaştığı ve önemli aktivite Mayıs ayına kadar devam edebileceği için Kasım ayına veya daha sonrasına kadar aşılama hâlâ önerilir. Hatta 65 yaş ve üstü yetişkinlerde, çocuklarda ve gebeliğin üçüncü trimesterinde (Üç aylık dönemler yani gebeliğin altıncı ve dokuzuncu ayları arası) olan kişiler için erken aşılanma öneriliyor."

KAÇ KEZ GRİP AŞISI OLMAK GEREKİR?

Bu yıl Kuzey Yarım Küre’de güçlü bir salgın beklendiğinden ‘Grip aşısı bir kez mi yoksa iki kez mi olunmalı?’ sorusunun cevabı da oldukça önemli. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Bessey Geevarghese, ilk kez grip aşısı olan veya sadece bir doz grip aşısı olan 6 ay ile 8 yaş arasındaki çocukların bu yıl iki doz grip aşısı olması gerektiğini ifade ederken, Doç. Dr. Sezer Okay konuyu şu bilgilerle özetledi:

"Genç ve yetişkinler bir doz aşı olsalar yeterli olur. Fakat altı aydan sekiz yaşına kadar olan çocukların birinci aşı sezonunda iki doz grip aşısına ihtiyaçları var. 1 Temmuz 2022'den önce en az dört hafta arayla herhangi bir grip aşısının toplam iki veya daha fazla dozunu alan 6 ay ile 8 yaş arasındaki çocuklar için bir doz 2022-23 grip aşısı gerekli. Bir çocuğa 1 Temmuz 2022'den önce en az iki grip aşısı yapılmadıysa veya grip aşısı geçmişi bilinmiyorsa, 4 hafta arayla 2 doz 2022-23 grip aşısı yapılmalı. Doz bir ile doz iki arasında çocuk 9 yaşına gelse bile iki doz önerilir."

Tüm Eczacı İşverenler Sendikası Genel Başkanı Nurten Saydan, 3,5 milyon grip aşısının eczanelere gelmeye başladığını açıkladı. SGK ödeme listesinde olmayan grip aşısının fiyatı ise 243 lira.

Fotoğraflar: İStock