Demokrasiniz iyi gidiyor

Ãœnlü tarihçi Prof. Bernard Lewis, Ä°ngiltere ve Fransa'nın demokrasiyi inÅŸa etmek için yüz yıllar verdiÄŸini hatırlatarak şöyle dedi: ‘‘Türkler, bazen kendilerini nevrotizme varacak düzeyde yargılar ve eleÅŸtirirler. Türkler'in demokrasi deneyimi ilerleyen pozitif bir süreçtir, iyidir.’’Bu hafta sonu Amerika Atatürk DerneÄŸi'nin ödülünü alacak olan ‘‘duayen profesör’’ Bernard Lewis Ä°slam ülkelerinin neden az geliÅŸmiÅŸ olduklarından, Türkiye'nin demokrasi deneyimi ve Ä°slam'ın geleceÄŸine kadar bir dizi güncel meseleye iliÅŸkin görüşlerini anlattı.Prof. Lewis, Ä°slam ülkelerinin modern çağı yakalayamamasının en önemli nedeni olarak ‘‘kadınlar konusundaki tutumunu’’ gösterdi. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'nda bunu ilk kavrayan kiÅŸinin Namık Kemal olduÄŸunu ve 1867'de Tasviri Efkar'da yazdığı bir yazıda, ‘‘Batı önündeki güçsüzlüğümüzün nedeni kadınlara yönelik tavrımızdır. Nüfusumuzun yarısının yeteneklerinden yararlanamıyoruz. Heyeti İçtimaiye'nin bir tarafı felç olmuÅŸtur’’ dediÄŸini söyledi.Lewis, bunu Atatürk'ün de çok iyi gördüğünü ve gereklerini de yaÅŸama geçirdiÄŸini söyledi. Petrol ve doÄŸalgaz hariç tutulsa, beÅŸ milyonluk Finlandiya'nın tüm Arap dünyasından daha fazla ihracat yaptığını belirten Prof. Lewis, Ä°slam coÄŸrafyasının az geliÅŸmiÅŸliÄŸinin diÄŸer nedenleri olarak, din ve devlet iÅŸlerini ayırmakta ve demokrasiyi oluÅŸturmaktaki baÅŸarısızlık, eÄŸitimsizlik, sanayi ve ticarette ilerleyememeyi saydı.YENÄ°LGÄ° BÄ°R ZAFERDÄ° Türkiye'nin Ä°slam ülkeleri arasındaki ‘‘ilk laik ülke’’ olduÄŸunu ve iÅŸlevsel demokratik kurumları bulunduÄŸunu belirten Prof. Bernard Lewis, ‘‘O dönemde demokratik olmasa da, Türkiye'de demokrasinin temellerini Atatürk atmıştır. Türkler iki olayı kanıtladı. Geleneksel ve komutaya dayalı toplumda demokrasi inÅŸaası zordur, ancak mümkündür. Her ülkenin ayrı gerçekleri ve gelenekleri olmasına raÄŸmen, Türkiye, Ä°slam ülkeleri için demokrasiyi geliÅŸtirmede tek modeldir. 2002'de, tarihin Atatürk için yargısı son derece olumludur. Tek parti CHP, en büyük zaferini en büyük yenilgisiyle 1950'de seçim kaybederek gerçekleÅŸtirdi. Bu bir tarihsel dönüm noktasıydı. Özgür toplumun doÄŸuÅŸunu görmek inanılmaz bir deneyimdi.’’İngiltere ve Fransa'nın yüzyıllarca süren demokrasi inÅŸaası deneyimlerini hatırlatan Lewis, ‘‘Türkler, bazen kendilerini nevrotizme varacak düzeyde yargılarlar ve eleÅŸtirirler. Türkler'in demokrasi deneyimi ilerleyen pozitif bir süreçtir, iyidir’’ dedi. Ä°ran Hıristiyan gibiBERNARD Lewis, Ä°ran'ın doktrin olarak deÄŸil, ancak iÅŸlevsel ve kurumsal olarak ‘‘papa, kardinaller ve engizisyon’’ üçlemesine benzer bir ÅŸekilde katolikleÅŸtiÄŸini söyledi. Ä°ran'daki ruhani lider, ayetullahlar ve ceza sistemini Katolik yapılaÅŸmaya benzeten Lewis, ‘‘er ya da geç reformasyon da gelecektir’’ diye konuÅŸtu. Lewis, Usame Bin Ladin'in aşırı türdeki söylemini de ‘‘İslam'ın çarpıtılması’’ olarak gördüğünü ve Ä°slam'da intiharın günah olduÄŸunu kaydetti. Prof. Lewis, ‘‘Ama artık din adamları da canlı bomba ve intihar eylemlerine onay veriyor. Onlara ait olan ÅŸeylerin ellerinden alındığı düşüncesiyle çok derin bir gıpta etme duygusuna kapılarak hareket ediyorlar’’ dedi.Â