Cep telefonuyla ‘boş ol’ caiz mi

Birleşik Arap Emirlikleri'nden Dubai'de geçen yıl yaşanan e-mail ile boşanma mesajı olayı, bu kez de cep telefonuyla tekrarlandı. Dubai Mahkemesi, kocanın cep mesajlı boşanma kararını geçerli saydı, ancak üç kez tekrarlanması gerektiğine hükmetti. Arap erkeklerinin, karılarının cep telefonuna ‘Boş ol’ mesajı göndermesi ve bu mesajın boşanma için yeterli sayılmasına, görüştüğümüz Türk din uzmanları karşı çıktı.

Körfez ülkelerinden Dubai'de bir koca, cep telefonuyla ‘‘boş ol’’ mesajı geçti. Şeriat Mahkemesi, bu ifadenin üç kez tekrarlanması halinde, cep telefonu mesajıyla boşanılabileceğine karar verdi. Sadece tek mesaj gönderen koca ise daha sonra fikir değiştirip, eve geç gelen karısını affetti.

Teknolojinin gelişmesinin paralelinde, iletişimde de büyük olanakların doğmasıyla birlikte, İslam ülkelerinde e-mail ve cep telefonu mesajıyla boşanma olayları artarken, bu tür boşanmanın Şeriat'a uygun olup olmadığı tartışması da gündeme geldi.

EVE GEÇ GELDİ

Birleşik Arap Emirlikleri'nden Dubai'de, dünyada ilk kez ayrılma kararının e-mail mesajıyla gönderilmesinden sonra, şimdi de Dubaili kızgın bir koca, eşine cep telefonuyla mesaj geçerek, boşanmak istediğini bildirdi ve bir ilke imza attı.

Dubai'deki ilginç olayda, eve geç gelen karısına kızan kimliği açıklanmayan koca, eşine, ‘‘neden eve geç geldin, boş ol’’ şeklinde bir mesaj geçti. Bir süre sonra, olay Şeriat Mahkemesi'ne aksetti. Olayı inceleyen mahkeme, cep telefonu mesajıyla boşanılabileceğini ancak, mesajın üç kez tekrarlanması gerektiğine hükmetti.

Aile uzlaştırma danışmanı Abdül Selam Muhammed Dervish, ayrılmak isteyen kocanın, sadece bir kez ‘‘boş ol’’ mesajı gönderdiğini hatırlattı ve şu görüşleri öne sürdü:

‘‘Belirli şartlara uygun olduğunda, sözlü ya da yazılı olarak, ayrılma istemini üç kez tekrarlamak, boşanmak için yeterlidir. Ancak, söz konusu olaydaki koca, bunu bir kez tekrarlamış. Bir veya iki kez tekrarlanması halinde, koca üç ay içinde fikir değiştirebilir. Zaten, mahkemeye akseden olayın kahramanı karı koca da birlikte yaşamaya devam ediyorlar. Koca, boşanma mesajı çektikten kısa bir süre sonra boşanma kararından caydı.’’

EŞİ KARARA UYDU

Dubai'de geçen yıl meydana gelen e-mail'le boşanma olayında da dava Yüksek Mahkeme'ye yansımıştı. Ayrılmak isteyen Arap kökenli Amerikalı koca, Suudi eşine e-mail ile ‘‘Boş ol’’ mesajı göndermiş, eşi de kocasının bu kararına uymuştu. Bu tür boşanmanın Şer'i kurallara uygun olup olmadığını saptamak için mahkeme olaya el koymuş, ancak tarafların anlaşması nedeniyle dosya kapatılmıştı

Telefonla mı evleniliyor ki boşanılsın?

Prof. Dr. Beyaz (Marmara Üniversitesi)

Evlilik, yüz yüze bir mecliste gerçekleşir. Boşanma da yüz yüze olmalıdır. Telefonla ne aile kurulur, ne de aile dağıtılır. Söz konusu olayda da hocaefendiler, Hz. Peygamber'in ve İslam'ın prensiplerini değil de Hz.Ömer'in vurgulamasını esas alarak, sözlü boşamayı kabul etmiş gözüküyorlar. Hz. Ömer'in yorumu bizi bağlamaz. Fiili boşama ve ayrılma esas alınmalıdır. Kuran'a göre, mahkemenin boşaması gerekir. Şu anda Türkiye'deki boşanma hükümleri ve uygulaması gerçekten Kuran'a en uygun olan tatbikatlardır. İslam'da, bir diğer ifadeyle peygamberimiz zamanında bir insan eşini bir defa boşar, tekrar birleşebilir. İkinci defa boşar, yine birleşebilir. Üçüncü de boşadığı zaman birleşemez ve bu boşanma kesin boşanma sayılır. Bir ve ikincide dönme hakkı olduğu halde, üçüncüde dönme hakkı yoktur. Hz. Peygamber devrinde boşanma fiilen yapılırdı. Eşler birbirinden ayrıldığı gibi, evleri de yolları da ayrılırdı. Hz. Ömer zamanında insanlar eşlerini fazlasıyla boşamaya başlayınca, bunu önlemek için ‘Ben boşanma fiiline bakmam, haline bakmam, boşanma sözüne bakarım’ diyen Hz. Ömer, hüküm verdi. Bundan sonra fiilen boşanma, ayrılma hesaba katılmadan sadece 3 kez ‘boşandım’ demek yeterli oldu. Sonraki mezhepler de Hz. Ömer'in bu yorumunu aynen kabullendiler.

Ceple boşanma, yanlışın komediye dönüşmüş hali

Prof. Dr. Ali Bardakoğlu (Marmara Üniversitesi)

Evlenme ve boşanmanın formel ve prosedürel yönünden çok, ahlaki, vicdani ve insani yönü dini ilgilendirir. Şekil ve prosedürler toplumların gelenekleriyle ilgilidir, dinin değil pozitif hukuk düzeninin konusudur. Erkeğin karısına ‘boş ol’ demesiyle boşanmanın gerçekleşmiş sayıldığı dönemlerde gelenek böyle olduğu için, dini öğreti de buna uygun şekillendi. Ancak, Osmanlılar'ın ileri döneminden itibaren idarenin veya yargının devrede olduğu bir boşanma usulüne geçildi. Ve bu yeni usul dine uygun görüldü. Neticede günümüzdeki mahkeme aracılığıyla boşanmaya gelindi.

Geçmişin egemen sosyal yapısıyla bağlantılı geleneklerin din olarak görülüp, korunmaya çalışılması yanlıştır. Dinden, evlenme ve boşanmanın şekli açısından değil, ailenin sağlam zemine dayanması yönüyle yararlanmalıyız.

Boşanmak iki dudak arasında değildir

İsmail Nacar (Yazar)

Eşler İslam Hukuku'nda da, Medeni Hukuk'ta da ancak yüzyüze gelerek boşanabilirler. Böyle cep telefonu mesajıyla falan boşanma olmaz. Biraz temel kavramları ve kurumları ciddiye almak gerekir. İki eş arasında bir sorun varsa, boşanma konusundaki müddete bakmak gerekir. O da üç aydır. Bu sürede taraflardan biri pişman olabilir ya da boşanmaktan vazgeçebilir. Bu müddetten sonra hala ısrarlı iseler, mahkemeye giderler, mahkeme boşar. İslam Hukuku'na göre de hakim boşar. Cep telefonuyla ya da normal telefonla olmaz. İslamiyet'te boşanmak iki dudak arasında değildir. İslam Hukuku'nda öyle 'boş oldun' demekle boşanma olmaz. Cep telefonuyla boşanma İslam'a olduğu kadar ahlaka da aykırıdır.