Başkanlara yeşil pasaport

Hükümet, 1950'den beri konuşulan, ancak bir türlü çıkarılamayan ‘‘Mahalli İdareler Reformu’’ için kolları sıvadı. Salı günü Bakanlar Kurulu'nda ele alınan taslak uyarınca, yerel yönetimlerin yetkileri artırılıyor. Tüm belediye başkanlarına yeşil pasaport veriliyor. Başbakan Yılmaz, ‘‘Bu reformu ancak biz yaparız’’ dedi.

Başbakan Mesut Yılmaz, yıllardır konuşulan ancak bir türlü çıkarılamayan Mahalli İdareler Reformu konusunda Bakanlar Kurulu'nda kesin konuştu. Yılmaz, ‘‘1950'lerden beri konuşulan, ancak ciddi bir adım atılmayan Mahalli İdareler Reformu'nu da, 8 yıllık kesintisiz eğitim reformunda olduğu gibi biz çıkartırız’’ dedi.

Salı günü yapılan Bakanlar Kurulu'nun ana gündem maddesi olarak, İçişleri Bakanı Murat Başesgioğlu ve bürokratlarınca bakanlara uzun uzun anlatılan Mahalli İdareler Reform Taslağı'nın özeti şöyle:

BÜTÇE ARTIYOR

İl özel idarelerinin genel bütçe payı yüzde 1.7'den 5'e çıkarılıyor ve yüzde 20'ye kadar çıkarmada Bakanlar Kurulu'na yetki veriliyor. İllerde toplanan vergi gelirlerinin yüzde 5'i, nüfusları oranında o ildeki belediyelere dağıtılacak. Belediyelerin genel bütçeden aldıkları pay yüzde 6'dan yüzde 10'a çıkarılıyor. Bu oran Bakanlar Kurulu kararıyla yüzde 15'e çıkarılabilecek. Belediye ve mücavir alan kapsamındaki Hazine arazileri belediyelere devrediliyor. Belediye vergi ve harçları artışı enflasyona endeksleniyor. Belediyeler ve İÖİ'nin bütçeden aldıkları payın yüzde 90'ı il nüfusuna göre özel idarelere ve belediyelere verilecek. Yüzde 10'u kalkınma planı önceliklerine göre DPT'ce yine belediye ve İÖİ'ne verilecek. Özellikle turistik beldeler için ‘Konaklama Vergisi’ ihdas ediliyor. Büyükşehir belediyelerinin tahsil ettikleri çevre cezalarının tamamı kendi bütçelerinde kalacak. İÖİ bütçe giderlerinin yüzde 10'u belediyelere yardım için ayrılacak.

YEŞİL PASAPORT

Belediye Başkanlarının tamamına Yeşil Pasaport verilecek. Belediye Meclisi üyeleri de, il ve ilçe meclisi üyeleri gibi Emekli Sandığı'ndan isteğe bağlı emekli olabilecek ve sağlık yardımı alabilecekler. Belediye başkanlığı için iki turlu seçim sistemi getiriliyor. Sivil katılımı kurumlaştırmak için ‘Gönüllü Kuruluşlar Meclisi’ kurulacak. Belde seçmenleri belediye meclis gündemine madde ekleyebilecekler.

İL MECLİSİ

İl Genel Meclisi, il ve ilçe belediye başkanlarının da katılımıyla ‘İl Meclisi’ adını alacak. İl Daimi Encümeni'nin adı da ‘İl Encümeni’ olacak. İÖİ'nin il ve ilçe teşkilatlarının kurumlaşması için ‘Genel Sekreterlik’ müessesesi getiriliyor. İÖİ, il içindeki belediye ve köylere destek bir unsur haline getirilirken, aynı zamanda merkezi idarenin ‘taşeronu’ rolünü üstlenecek. İÖİ, zabıta ve özel güvenlik teşkilatı kurabilecek, hizmetleri özelleştirebilecekler.

HAZİNE ARAZİLERİ

Belediye ve mücavir alan kapsamındaki Hazine arazileri belediyelere, bu sınırlar dışındaki Hazine arazileri ise İÖİ'ne devredilecek ve imarlı hale getirilecek. Konaklama vergisi ile bina inşaat, işyeri açma izin, ölçü ve tartı aletleri muayene ve imarla ilgili harçları, belediye alanları dışında İÖİ tahsil edecek. İÖİ ve belediye bütçelerindeki, diğer kamu kuruluşları payı kaldırılacak.

BÜYÜKŞEHİR BELDE

Büyükşehir alt kademe belediyelerinin adı, ‘Büyükşehir Belde Belediyesi’ olacak. Belediye kurulması için gerekli nüfus 2 binden 5 bine, üniteler arası mesafe 5 kilometreye çıkarılıyor. 2. ve 3. sınıf gayri sıhhi müesseseleri ruhsatlandırma yetkisi büyükşehir belediyelerinden alınarak büyükşehir ilçe belediyelerine veriliyor.

KÖYLERE HİZMET

İÖİ bütçe giderlerinin yüzde 10'u ilçelerde köylerin iştirakiyle kaymakam başkanlığında kurulacak ‘Köylere Hizmet Götürme Birlikleri’ne ayrılacak. Orman ürünleri gelirlerinin yüzde 5'i orman köylüsüne verilecek. Mahalle muhtarları belediye meclisi üyesi olacaklar.

Bakanlar Kurulu'nda Mahalli İdareler Reformu'na son şeklini vermek üzere kurulan 6 kişilik komisyon ANAP'tan Mehmet Keçeciler ve Başesgioğlu, DSP'den Kültür Bakanı İstemihan Talay ve Maliye Bakanı Zekeriya Temizel, DTP'den Rıfat Serdaroğlu ve saptanacak ikinci bir isimden oluştu. Tasarı, 15 gün sonra toplanacak Bakanlar Kurulu'na tekrar getirilecek.

Merkezin yetkileri budanıyor

Merkezi idarenin kamu kaynağı kullanma payı yüzde 85'ten yüzde 60'a düşürülürken, mahalli idarelerin payı yüzde 15'ten 40'a çıkarılıyor. Merkezin yetkileri önemli ölçüde taşraya devrediliyor. İl Özel İdareleri (İÖİ) gerçek birer mahalli idare birimi haline getiriliyor. Yerel nitelikli imar, bayındırlık, atyapı, tarım, hayvancılık, sağlık, sosyal yardım, çevre, ağaçlandırma, kültür, turizm, gençlik ve spor, eğitim altyapısı, ekonomi ve ticaret alanındaki hizmetleri, tek elden ve ilin gerçek önceliklerine göre İÖİ yürütecek.