Asırlıklar patlaması

Önümüzdeki yüzyıl dalya diyenler çoğalacak. Hiçbir yüzyılda olmadığı kadar asırlık insan yaşayacak 21'inci Yüzyıl'da. Yaşam kalitesi ve tıptaki gelişmeler sonucu asırlıkların sayısı sadece Amerika'da 800 bini bulacak. Türkiye'de ise istatistiklere girecek kadar çok asırlık bulunmadığı için geleceğe dönük bir projeksiyon da yok.

Avrupa'da en fazla asırlık insan nerede yaşıyor biliyor musunuz? Hemen burnumuzun dibinde. Datça'nın karşısına düşen Yunan adası Sömbeki'de. 2 bin 700 nüfuslu adada halkın yüzde 40'ını 100 yaş ve üstündekiler oluşturuyor. Avrupa'da metrekare başına en fazla 100 yıllık insan düşen bölge, bu küçücük ada.

Sömbeki'nin sırlarından biri Akdeniz usulü beslenme olabilir. Ancak asıl ipucu adanın dik merdivenlerinde yatıyor. Yalçın bir kayalıktan ibaret olan adanın merkezinde ulaşım 357 basamaklı bir merdivenle sağlanıyor. Her adalı bu basamakları mutlaka tırmanıyor. Yani ömürboyu egzersiz garantisi bulunuyor. Böylece uzun yaşamak için Akdeniz diyeti kadar sporun da önem taşıdığı ortaya çıkıyor. Bir de, kadın olmak gerekiyor. Çünkü dünya ortalamasına bakıldığında 100 yaşını deviren her beş kişiden dördünün kadın olduğu görülüyor.

Bugün yeryüzünde yaşayan her 10 bin kişiden biri 100 yaşını devirmiş durumda ve bu sayı hızla artıyor. Rakamı sakın küçümsemeyin. İngiltere örneğine bakın; Kraliçe Victoria zamanında ülkede 150 kişilik bir asırlık grubu varmış. Kraliçe bu kişilerin resimlerini, ‘‘Olağanüstü İnsanlar’’ adı altında bir albümde toplamış. 1952 yılında İkinci Elizabeth tahta çıktığında ise asırlıkların sayısı sadece 271'i bulabilmiş. Oysa 1952'den bu yana geçen küçücük zaman diliminde İngiltere'deki yüz yıllıkların sayısı 9 bine ulaştı.

Uzmanlar uzun ömrün sırrını dört faktöre bağlıyor: Yaşam biçimi, beslenme tarzı, coğrafi konum ve kalıtım. Şarap, balık ve zeytinyağını içeren Akdeniz tipi beslenmenin yararı Fransa'da açıkça görülüyor. Her 1 milyon kişiden 68'i, 100 yaşını geçmiş.

İngiltere'de yapılan son araştırmaya göre ömrü uzun yaşamakta, ‘‘bağımsız bir yaşamın’’ olumlu etkisi, ‘‘tiryakiliğin’’ olumsuz etkisine baskın çıkıyor. 100 yaşını geçenlerin çoğu çay, alkol ya da sigara tiryakisi. Ama hepsinin geçmişinde çok mutlu bir iş yaşamı var. Yaptıkları işten büyük zevk almış ve çok geç emekli olmuşlar.

Ancak 100 yıl yaşamanın handikapları da çok fazla. ABD'deki asırlıkların sadece yüzde 30'u kendi işini görebiliyor. İngiltere'de de 100 yaş ve üstündekilerin üçte ikisi bakımevlerinde. Bu nedenle ünlü ragtime piyanisti Eubie Blake'in sözlerini unutmamak gerekiyor. 1983 yılında 100'üncü yaşını kutladıktan beş gün sonra ölen Blake şöyle demişti:

‘‘Bu kadar uzun yaşayacağımı bilseydim, kendime daha iyi bakardım.’’

100 yıllıkların haritası

ABD'de asırlıklar en hızlı büyüyen yaş grubunu oluşturuyor. Bugünkü nüfusları 37 bin 306. Gelecek yüzyılın ortalarında 800 bin kişi olmaları bekleniyor. İngiltere'de 100 yaşını devirmiş 9 bin kişi yaşıyor. Japonya'da 8 bin, Çin'de 8 bin, Fransa'da da 6 bin asırlık insan var.

Uykuya davet

ABD'deki işyerlerinde verimliliği artırmak amacıyla öğle uykusu uygulaması giderek yaygınlaşıyor. Çünkü bugünün insanı dedelerine göre yüzde 20 daha az uyuyor ve her beş işçiden ikisinin verimliliği düşüyor. Birçok iş yerinde portatif yataklar, battaniye ve çalar saatten oluşan uyku köşeleri oluşturuluyor. Hatta ordu bile öğle uykusuna sıcak bakıyor. Seçkin birliklerin yetiştirildiği eğitim kamplarında, askerleri zinde kılmak amacıyla uyku uzmanları görevlendiriliyor.

İskandinav usulü iyi komşuluk

İskandinav ülkeleri, Almanya'nın yeni başkenti Berlin'de tek tek büyükelçilik binaları dikmek yerine, beş ayrı yapının bulunduğu bir çeşit İskandinav köyü oluşturdular. İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka ve İzlanda'nın paylaştığı kampustaki binalar her ülkenin kendi ulusal karakterine uygun tarz ve malzemeyle inşa edildi, ancak kampusun genelinde İskandinav havası hakim. Türkiye'yi komşularından herhangi dördüyle birlikte aynı kampus içinde düşünebiliyor musunuz?