Asbest yasağı başladı

Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünden yapılan açıklamaya göre, asbesti (amyant) tamamen yasaklayan yönetmelik yürürlüğe girdi. Asbest, yasaklı hale gelirken, Avrupa Birliği ile de bu konuda tam uyum sağlanacak.

Yönetmelikte, asbestin, herhangi bir ürünün üretiminde kullanılması ve asbest içeren tüm ürünlerin piyasaya arzı da yasaklandı. Açıklamada, çok iyi bir yalıtkan madde olan asbestin, içme suyu boruları başta olmak üzere, yapı malzemelerinde ve gemi yapımında kullanıldığına işaret edilerek, solunum ya da içme suyu yoluyla vücuda girdiğinde, başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açtığı vurgulandı.

Açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Asbestin neden olduğu hastalıkların bazıları, akciğer zarları arasında sıvı toplanması, kireçlenme, akciğer zarı kalınlaşması ve akciğer dokusunda bağ dokusu oluşumu olarak sıralanıyor. Ayrıca ciltte yaralara da neden olabiliyor. Asbestin yasaklanması ile asbest kaynaklı hastalık riskleri ortadan kalkarken, çevresel ortama asbest bırakılmasına son verilmiş olacak.”

Kansere neden olan asbestin üretimi, kullanımı ve asbest içeren eşyaların piyasaya sunulmasını yasaklayan, “Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Resmi Gazetede 29 Ağustos 2010 tarihinde yayımlanmıştı.

Asbest nedir?

Asbes, çeşitli kayalarda damarlar halinde bulunan bir grup mineralin adı. Bu minerallerin yapısında genellikle kalsiyum ve magnezyum oksit ve demir bulunur. Lifsi yapısı nedeniyle pamuk ipliği gibi eğrilebilir, kumaş biçiminde dokunabilir ya da dövülerek keçe haline getirilebilir. Başka hiçbir mineral bu özellikleri taşımaz.

Asbestin sanayide çok aranan bir mineral olmasını sağlayan en önemli özelliği 2.500°C'lik sıcaklığa dayanabilmesi. En çok bulunduğu yer Kanada, SSCB, Çin, İtalya ve Güney Afrika. Türkiye'de de Sivas, Kütahya ve Bursa'dan çıkarılıyor.

Sihirli mineral

Asbest, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra ısıyı ve elektriği yalıtması, sürtünmeye ve asit gibi maddelere dayanıklı olması nedeniyle sihirli mineral olarak tanınmaya başladı. Fakat 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra insan sağlığına önemli zararlar veren ve kanser hastalığına sebep olan bir madde olduğunun tespit edilmesi ile asbest maddesi için öldürücü toz tanımlaması yapıldı.

Kullanım alanları

3.000' den fazla kullanım alanı olan asbest, özellikle gemi, uçak, otomobil sanayiinde, makine konstrüksiyonlarında yağlayıcı madde ve sızdırmazlık elemanı olarak, inşaat sektöründe, ısı ve ses izolasyonunda yaygın olarak kullanılıyor.

"Kesin kanserojen" olarak tanımlandı

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), her yıl dünyada kanser yapıcı maddeleri düzenli olarak özelliklerine göre gruplara ayırır. Ajansın kanserojen maddeler listesinde asbest maddesi, "kesin kanserojen" tanımlanması ile 1. grupta sınıflandırıldı.

Fransa'da asbeste bağlı hastalıklardan her yıl 4 bin kişi ölüyor ve sayı giderek artıyor.

Neden olduğu hastalıklar

Asbestoz: İlk olarak tersane işlerinde çalışanlarda tespit edilen asbestoz, asbest liflerini çözmeye çalışan vücut tarafından üretılen asidin akciğer zarında olusturduğu yaralardır. Bu hastalığın kendinı göstermesi 10-20 yılı bulmaktadır.

Mezotelyoma: Asbestin yol açtığı en önemli hastalık akciğer zarı ve karın zarı kanseri, yani mezotelyomadır. Batı ülkelerinde yılda her bir milyon kişinin 1-2'sinde saptanan mezotelyoma, ülkemizde yılda en az 500 kişide görülmektedir. Mezotelyomaya ait en sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır. Akciğer röntgeni ve tomografide tipik bulgular saptanabilirse de, kesin tanı için başvurulan standart yöntem akciğer zarı biyopsisidir. Mezotelyoma, erken dönemde tanınıp uygun cerrahi girişim uygulanamadığında, ilaç ya da ışın tedavisine iyi cevap vermeyen ve hastayı kısa zamanda ölüme götüren bir hastalıktır.

Kanser: Asbest, akciğer, gırtlak ve sindirim sistemi kanserlerine yol açmaktadır.

Akciğer zarı (pleura) kalınlaşması

Türkiye'de asbest kullanımı

Asbest Anadolu'nun birçok yöresinde bulunuyor. Köylerde evlerin damlarına serilir, badana yaparken kullanılır. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest lifleri yoğun şekilde solunur. Asbest, onu topraktan çıkaran ve kullanan köylülerden başka, asbestin kullanıldığı endüstri alanlarında çalışan işçiler için de çok zararlı.

Diyarbakır'ın Çermik ve Çüngüş, Eskişehir'in Mihalıççık, Kaymaz ve Çifteler, Denizli'nin Tavas, Kütahya'nın Aslanapa ve Gediz, Konya'nın Ereğli, Ayrancı ve Halkapınar, Sivas'ın Yıldızeli ve Şarkışla, Şanlıurfa'nın Siverek Elazığ'ın Maden ve Polu köyleri ülkemizde asbeste bağlı hastalıkların sık görüldüğü yerler.