Asbest nedir ve çeşitleri nelerdir?

Asbest, pek çok türü bulunan önemli bir araçtır. İnsan sağlığına bazı zararları olabilen ve aşırı maruz kalınması halinde kansere neden olabilen asbest, çeşitlerine göre ayrılmaktadır. Peki, asbest nedir ve çeşitleri nelerdir? İşte, o konu hakkında bazı bilgiler

ASBEST NEDİR?

Asbest, ticari adıyla amyant, jeolojik olarak lifsi kristal yapısına sahip silikat (magnezyum silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir-magnezyum silikat) bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. Asbest sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bir sonucu olarak gösterdiği izolasyon özelliği nedeniyle çok uzun yıllardır kullanılmış ve “sihirli mineral” olarak bilinmiştir.

Antik çağdan bu yana insanlığa faydası kadar zararı da olan asbest, kimyasal ve fiziksel özellikleri sebebiyle inşaat, gemi, otomotiv, tekstil ve diğer sanayi alanlarında tercih edilen bir ürün olmuştur. 20. yüzyıl başlarından itibaren yaygın bir şekilde endüstride kullanılan asbestin üç binden fazla kullanım alanı vardır. 2010 yılına kadar Türkiye’de de kullanılan asbest; marley, boru, levha, fren ve debriyaj balatası, conta ve asbestli iplik üretiminde kullanılmıştır.

Asbest lifleri havada solunur hale geldiklerinde tehlikelidir, öldürücüdür. Solunan lifler akciğerlerde birikir ve zarar verir. Bu durumda akciğerde zedelenmeler başlar ve bu da akciğerin çalışmasını engeller ve kansere yol açar. Asbestli malzemelerin gerek üretiminde gerekse sökümünde çalışanlar, gerekli önlemlerin alınmaması durumunda, farkında olmadan bu maddeye maruz kalabilirler.

ASBEST TÜRLERİ NELERDİR?

Asbest lifleri mineralojik özelliklerine göre Serpantin ve Amfibol olmak üzere iki gruba ayrılır.

ASBEST NERELERDE KULLANILIR?

Asbest, tutuşmazlık, sıcaklığa ve pasa mukavemet, ısı izolasyonu, yüksek mekanik dayanıklılık, çimento ve diğer benzerleri ile yakınlık kurabilme vb. gibi özellikleri olması nedeniyle birçok alanda kullanılmaktadır. Bu kullanım alanlarından en öne çıkan inşaat/yapı sektörü olmaktadır.

1)Tavanlar, duvarlar, kirişler ve kolonlar üzerine püskürtme asbest

2)Asbest Çimentolu Su Tankı

3)Gevşek Dolgu İzolasyon

4)Kazan ve Borularda Kaplama

5)Tavan Kaplaması

6)Klozet

7)Bölme Duvar

8)Yangın Kapısı

9)Asbestli Halatlar ve Contalar

10)Marleyler

11)Kazanın Etrafındaki Asbestli Paneller

12)Yangın Battaniyesi

13)Duvar ve Tavanlarda Dekorasyon Amaçlı Kaplamalar

14)Eternit

15)Asbestli Çimento Paneller

16)Asbest Çimento Olukları ve Boruları

17)Üst Eşik

18)Asbestli Çimento Bacası

19)Diğerleri: Sigorta kutusunda, Havalandırma Sisteminde

Ülkemizde inşaat/yapı sektöründe asbestin ne kadar kullanıldığına dair veriler oldukça sınırlı olmakla birlikte gerek bina gerekse endüstriyel birçok yapının üretim süreçlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Bu nedenle bu yapıların yıkımı ve tadilatı gündeme geldiğinde, faaliyete başlamadan önce asbestin bulunup bulunmadığına ilişkin gerekli analizlerin yapılması ve asbest maruziyetinin önlenmesi gerekmektedir.

ASBESTİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR NELERDİR?

Asbeste maruz kalınması sonucunda oluşan meslek hastalıkları aşağıdaki gibidir.

1. Asbestoz: İlk olarak tersane işlerinde çalışanlarda tespit edilen asbestoz, asbest liflerini çözmeye çalışan vücut tarafından üretilen asidin akciğer zarında oluşturduğu yaralardır. Bu hastalığın kendini göstermesi 10-20 yılı bulmaktadır.

2. Plevral Reaksiyonlar:

• Plevral plaklar,
• Benign asbest plörezisi,
• Diffüz plevral kalınlaşma

3. Parenkimal Akciğer Hastalıkları:

• Rounded atelektazi,
• Transpulmoner bantlar

4. Asbestin Neden Olduğu Dermatozlar

5. Kanserler:

• Malign mezotelyoma: Asbestin yol açtığı en önemli hastalık akciğer zarı ve karın zarı kanseri, yani mezotelyomadır. Batı ülkelerinde yılda her bir milyon kişinin 1-2'sinde saptanan mezotelyoma, ülkemizde yılda en az 500 kişide görülmektedir. Mezotelyoma’ya ait en sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır. Akciğer röntgeni ve tomografide tipik bulgular saptanabilirse de, kesin tanı için başvurulan standart yöntem akciğer zarı biyopsisidir. Mezotelyoma, erken dönemde tanınıp uygun cerrahi girişim uygulanamadığında, ilaç ya da ışın tedavisine iyi cevap vermeyen ve hastayı kısa zamanda ölüme götüren bir hastalıktır.
• Akciğer kanseri: Asbest, akciğer, gırtlak ve sindirim sistemi kanserlerine yol açmaktadır.
• Diğer tümörler (GİS, böbrek, larinks vs.)

6. Diğerleri

• Hava yolu obstrüksiyonu,
• İmmünolojik değişiklikler,
• Perikardiyal sıvı-kalınlaşma,
• Üst zon değişiklikleri,
• Retroperitoneal fibrozis vs