Kök hücre bağışı nasıl verilir? Kök hücre tedavisi nedir, nasıl yapılır?
Güncelleme Tarihi:
Kanser tedavisinden Alzheimer’a birçok hastalığın tedavisinde kullanılan kök hücre tedavisi corona virüsünde umut verici oldu. Bilim insanlarının ülkemizde corona virüsünde kök hücre çalışmaları devam ederken, kök hücre tedavisinin nasıl uygulandığı ve kimlerin kök hücre bağışı yapacağı gündeme geldi. Peki, Kök hücre bağışı nasıl verilir? Kök hücre tedavisi nedir, nasıl yapılır? İşte, kök hücre tedavisi ve kök hücre bağışı ile ilgili merak edilen bazı bilgiler...
Kök hücre nedir, kök hücre bağışı nasıl yapılır, soruları, koronavirüs tedavisinde çalışmaları devam eden kök hücre nakli kapsamında sorgulanıyor. Yağ dokusu veya kemik iliğinden ayrıştırılan ‘mezenkimal’ kök hücrelerin nakli ile corona virüsü tedavisinde gelişmeler devam ederken, kök hücre tedavisiyle ilgili bilgiler de merak konusu oldu. Peki, kök hücre nasıl nasıl uygulanır? İşte, o konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler...
KÖK HÜCRE NEDİR?
Kök hücreler başkalaşmamış hücrelerdir. Her hücre gibi üreyerek kendi benzerlerini oluşturmanın yanı sıra başkalaşarak özelleşmiş hücrelere de, örneğin karaciğer, kalp ya da akciğer hücrelerine de dönüşebilirler. Memeli türlerine ait canlılarda bulunan kök hücreler iki sınıfa ayrılabilir: Embriyonik kök hücreler ve somatik kök hücreler.
Embriyonik kök hücreler, henüz yeni gelişmeye başlamış (döllenmeden birkaç gün sonraki, sadece 50-150 hücreden oluşan) embriyonun içindeki hücrelerden elde edilir. Bu hücreler başkalaşarak insan vücudunda bulunan iki yüzden fazla türdeki herhangi bir hücreye dönüşebilir.
Somatik kök hücreler çocukların ve yetişkinlerin vücutlarındaki, içinde bulundukları dokuların bakımını ve onarımını yapan hücrelerdir. Bu hücrelerin sayısı diğer vücut hücrelerine göre çok azdır. Kök hücrelerin en çok bulunduğu doku kemik iliğidir. Genel olarak erkeklerin kemik iliğindeki kök hücre sayısı kadınlarınkinden çoktur ve yaş ilerledikçe kemik iliğindeki kök hücre miktarı azalır.
Kök hücre olmayan vücut hücreleri de yeniden programlanarak kök hücrelere dönüştürülebilir. Bu şekilde elde edilen kök hücrelere indüklenmiş kök hücre denir.
Kök hücreler kullanılarak kanser ve Parkinson gibi pek çok hastalığın tedavi edilebileceği düşünülüyor. Günümüzde kök hücrelerin kullanıldığı kemik iliği nakilleri zaten lösemi tedavisinde başarılı bir şekilde kullanılıyor.
BAKMADAN GEÇME!
KÖK HÜCRE BAĞIŞI NASIL YAPILIR?
18-50 yaş aralığında sağlıklı her kişi kök hücre bağışçısı adayı olmak için başvuru yapabilir.
Başvuru sonrası bir bilgilendirme görüşmesi yapılır. Eğer bağışı kabul ederseniz, Gönüllü Kök Hücre Bağışçısı Bilgilendirme ve Onam Formunu doldurup imzalayarak bu bağışı resmi olarak onaylamanız sizden istenir ve ardından 3 tüp kan örneği alınır. Türk Kızılayı tarafından kan örnekleriniz HIV, Hepatit ve Sifiliz gibi enfeksiyon hastalıkları açısından test edilir. Bu hastalıkların varlığı tespit edilir ise bağışçı olamazsınız ve bu konuda bilgilendirilirsiniz. Eğer enfeksiyöz hastalıklar açısından test sonucunuz negatif ise kan örneğiniz HLA (insan lökosit antijeni) doku tipinizin belirlenmesi için TÜRKÖK Doku Tiplendirme Laboratuvarı’na gönderilir ve test sonuçları Kemik İliği Bankası’na aktarılır.
HLA, bir kişinin dokusunun diğer bir kişiye ne kadar uyduğunu gösterir. HLA doku tipi kalıtsal olup, kişinin kardeşleri, varsa ikizi en iyi eşleşme ihtimali olan kişilerdir. Hastanın ailesi içerisinde eşleşme bulunamaz ise tarama sizin gibi akraba olmayan kişiler arasında yapılmaya başlanır. Bir bağışçının, bir hasta için uygun olduğunun belirlenmesi, HLA doku tiplerinin eşleşmesi ile olur. Bağışçı ve hastanın HLA sonuçlarının yüksek oranda eşleşmesi, en iyi nakil sonucunun alınmasına neden olur.
Periferik kök hücre veya kemik iliği nakli bekleyen hastalar için bağışçı adayı olmak istiyorsanız ülkemizde ve dünyada nakil olmayı bekleyen herhangi bir hasta için sizin verileriniz de değerlendirmeye alınacaktır.
Muayene, tıbbi işlemler ya da diğer bağış ile ilgili harcamalar konusunda bağışçıdan hiçbir ücret talep edilmez ve Bağışçının sosyal güvenliği kesinlikle kullanılmaz. Herhangi bir zaman diliminde bağış kararından vazgeçme hakkına sahipsiniz. Ancak kök hücre bağışçısı olarak uygun bulunduktan sonra, özellikle hasta nakil için tedaviye başladıktan sonra kararınızdan vazgeçerseniz, hastada hayati tehlike oluşabilir.
BAKMADAN GEÇME!
KÖK HÜCRE TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Günümüzde kök hücre yaygın olarak, periferik kan, kemik iliği ve kordon kanından alınarak kullanılır. Kişinin kendisinden alınan kök hücrenin yine kendisinde yer alan hasarlı bölgeye nakledilmesine otolog nakil; diğer donörlerden alınan kök hücrenin, hastaya nakledilmesine ise allojenik nakil denir. Bazı durumlarda da haploidentik nakil olarak tanımlanan, kök hücrenin kişinin kendisinden alınamadığı ve uygun donör bulunamadığı zamanlarda yarı uyumlu donörden alınan kök hücre ile uygulanan tedavi yöntemi bulunur..
Uygun kök hücrenin bulunmasının ardından, hastanın damar yolundan ya da hasarlı bölgenin direkt olarak üzerine enjekte edilir. Tedavinin başarı oranı, hastalığın türü, dönemi ve yaşanan komplikasyonlara göre değişiklik gösterir. Ayrıca bazı durumlarda kök hücre tutunması gerçekleşmeyebilir. Bu durumda kök hücre naklinin tekrarlanması gerekir.