Çin'in başkenti Pekin'de geçen hafta Covid-19 vakalarında ani bir yükselme görüldü. Bu vakaların neredeyse tamamı ise toptan satış yapılan bir pazardan kaynaklandı. Devlet medyasının Şinfadi adlı pazarda ithal somon balıklarının kesildiği tahtalarda koronavirüs bulunduğunu duyurması, tüm ülkede kaygı yarattı. Ancak Çin Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) somonda virüs görülmesinin olası olmadığını söylüyor. Öyleyse neden panik yaşanıyor? Çarşamba günü Pekin yakınlarındaki Tianjin'de balık ayıklayan 22 yaşındaki bir kişinin koronavirüs testinin pozitif çıktığı bildirildi. Süpermarketler ve restoranlar somon satmayı durdurdu. Avrupa'dan somon ithalatının da durdurulduğu açıklandı. Pekin'de başlayan ve büyük endişe yaratan ikinci dalganın 'sıfırıncı hasta'sı yani yeniden artmaya başlayan koronavirüs vakalarındaki ilk hasta belli oldu! Çin medyasında yer alan habere göre ortaya çıkan ikinci dalganın virüsü kapan ilk hastası Pekin'deki en büyük balık pazarından balık satın alan bir 'büyükbaba'. Tang adında ve 52 yaşında olduğu açıklanan adam yeni dalgada Covid-19 teşhisi konan ilk hasta oldu. Hastanedeki hasta yatağından açıklama yapan adam Pazara çocuklarım ve torunlarım balık istediği için gitmek zorunda kalmıştım. dedi. Hastanede tedavi altına alınan 52 yaşındaki Çinlinin televizyon ekiplerini el sallayarak selamladığı görüldü. Hastalığı bölgedeki bir hastanede tedavi altına alınan adamın pazara 3 Haziran tarihinde gittiği öğrenildi. Geçen hafta Pekin'de 57 gün aradan sonra ilk kez bir koronavirüs vakası görüldüğü açıklandı. geçen Perşembe'den bu yana neredeyse tamamı Şinfadi kaynaklı yaklaşık 150 vaka rapor edildi. Kentin en büyük toptan gıda pazarı olan Şinfadi, Pekin'in sebze ve et ihtiyacının yüzde 80'ini karşılıyor ve her gün buradan on binlerce kişi alışveriş yapıyor. Ama salgının başladığı Vuhan'dakinin aksine burada vahşi hayvan ticareti yapıldığında dair hiçbir emare yok. Haberlerde, virüsün ithal somon kesilen bir tahtada bulunduğundan söz ediliyor. Fakat pazardan alınan 40 örnekte koronavirüs görüldü. Belediye Sağlık Komisyonu sözcüsüne göre bunların bazılarının kesme tahtalarıyla bağlantısı yok. Çin Hastalık Kontrol Merkezi'nden bir yetkiliye göre virüsün somondan kaynaklandığına, hatta somonun virüs taşıyıcısı (ara konak-ikincil konak) olduğuna dair bir kanıt yok. CDC acil müdahale biriminin müdür yardımcısı Shi Guoqing, pazara ulaşmadan önce somonda virüse rastlanmadığını söyledi. Yani virüs somonda değil pazardaydı. Uzmanlar da buna katılıyor. Tsinghua Üniversitesi virologlarından Cheng Gong, CGTN Televizyonu'na Virüslerin konak hücre yüzeylerini enfekte edebilmesi için viral reseptörlere (alıcılar) ihtiyaç duyuyor. Belli alıcılar olmadan hücrelere giremiyorlar. Şimdiye kadarki bilgilerimiz, bu tür alıcıların balıklarda değil sadece memelilerde olduğuna işaret ediyor dedi. Bununla birlikte CDC'nin baş epidemiyolojisti Wu Zunyou, balıkların doğal ortamlarında virüs kapmayabileceğini fakat yakalanma ya da taşınma aşamasında çalışanlardan hastalık bulaşmış olabileceğini söyledi. Sonuçta, virüsün orijinal kaynağı bilinmiyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) virüsün yiyecek ya da içeceklerden insanlara geçmediğini söylüyor. WHO'nun internet sitesinde Koronavirüsler, yiyecekte çoğalamıyor. Çoğalabilmesi için bir insan ya da hayvan konağa ihtiyacı var deniyor. WHO, virüsün gıda paketlenirken de bulaşma ihtimalinin de çok zayıf olduğunu belirtiyor. Güneydoğu Asya'daki pazarlarda ve restoranlarda satılan farelerde farklı koronavirüs türleri bulunduğu sonucuna varıldı. Hayvanlar arasındaki pozitif test oranı, hayvanlar alandan sofraya götürülürken artıyor ve bu da hayvanların bu süreçte virüs aldıklarını gösteriyor. Tespit edilen koronavirüs türleri Covid-19'dan farklı ve insan sağlığına zararlı olduğu düşünülmüyor. Ancak bilim insanları uzun süredir, vahşi yaşam ticaretinin hastalık için bir kuluçka alanı olabileceği uyarısı yapıyordu. ABD'li ve Vietnamlı araştırma ekibi, farklı koronavirüslerin karışımı ve restoranlara giden tedarik zinciri boyunca güçlenmelerinin, müşteriler için maksimum risk anlamına geldiğini söyledi. Covid-19 salgınının, vahşi yaşam ticaretinden kaynaklandığı düşünülüyor. Hastalık ilk olarak yarasalarda ortaya çıkmış ve henüz bilinmeyen bir başka tür aracılığıyla insanlara sıçramıştı. Yeni bulgular sıçanlarla ilgili, ancak yine büyük sayılarda toplanan, taşınan ve tutulan misk kedileri ve pangolinler için de geçerli olabileceği belirtiliyor. Vietnam'daki uzmanlarla birlikte araştırmayı yapan, New York Merkezli doğa koruma grubu WCS'ten Sarah Olsen, Bunlar tehlikeli virüsler değil ama bu koşullarda virüslerin nasıl güçlenebileceği konusunda bilgiler veriyorlar dedi. Yine WCS'ten araştırmacı Amanda Fine Vahşi yaşam tedarik zincirleri ve hayvanların bu tedarik zinciri içindeyken yaşadıkları deneyimler, koronavirüsü büyük oranda güçlendiriyor gibi görünüyor diye konuştu. Vietnam'da, pirinç tarlalarında yakalanıp, pazarlara taşınan sıçanlar sık yenen bir hayvan. Sıçanlar aynı zamanda, kirpi gibi hayvanlarla birlikte vahşi yaşam çiftliklerinde yetiştiriliyor. Vietnam'da 2013 ve 2014'te 70 yerden toplanan örneklerde, altı adet bilinen koronavirüs tespit edildi. İnsanların tüketimi için gönderilecek tarla farelerinde yüksek düzeyde pozitif örek vardı. Pozitif testlerin oranı tedarik zinciri boyunca arttı; Kemirgen nüfuslarının doğal ortamlarında pozitif oranıysa yüzde 0 ila 2'ydi. Doğa koruma uzmanları, koronavirüs salgınının küresel vahşi yaşam ticaretinin azaltmak adına bir dönüm noktası olduğunu, söylüyor. Uzmanlar, pazarların salgınlar alanında bir saatli bomba olduğunu ve bu pazarlarda farklı türleri bir araya gelip virüsü yayabileceğini vurguluyor. Çin, salgın sonrası vahşi hayvanların yetiştirilmesini ve tüketimini yasaklamıştı. Ancak yasada hala boşluklar var. Vahşi hayvanlar hala tıbbi amaçlarla, evcil hayvan olarak ve bilimsel araştırma için alınıp, satılabiliyor.