Entelektüeller futbolu sevdi futbol kitapları patladı

Türk futbolu üç yıldır geliÅŸiminin meyvelerini toplarken yayımlanan futbol kitaplarının sayısında da büyük bir artış oldu. 15 yıl boyunca elimizde sadece Derwall, Schumacher gibi birkaç ünlünün anıları, Cela, Galeano gibi edebiyatçıların izlenim ve hikayeleri vardı. Åžimdi okurlar tarihten denemeye, anılardan Dünya Kupası albümlerine kadar geniÅŸ bir yelpazede seçme ÅŸansına sahip. Sadece 2000 yılının başından bu yana yayımlanan futbolla ilgili kitap sayısı 50'yi buldu. Türk futbolunun son yıllarda üstüste kazandığı baÅŸarılar hem futbola duyulan ilgiyi hem de futbol hakkında okumak isteyen kitleyi geniÅŸletti. Yayıncılık sektörü de futbol endüstrisinden payını almak için bu fırsatı deÄŸerlendirdi. Her önemli baÅŸarının ardından birkaç kitap yayımlandı. Galatasaray'ın UEFA Kupası ÅŸampiyonluÄŸu, Fenerbahçe'nin lig ÅŸampiyonluÄŸu ve Türk Milli Takımı'nın dünya üçüncülüğü birçok futbol kitabının esin kaynağıydı. Bu kitapların bir kısmı alelacele hazırlanmış izlenimi verirken bazıları iki-üç yıllık hummalı bir çalışmanın ürünüydü. ÖrneÄŸin üç büyük kulüp ve milli takımla ilgili dört kitap yayımlayan Oygur Yamak 1998'den 2001'e kadar arÅŸiv araÅŸtırması yaptığının altını çiziyor. DiÄŸer bir etken de futbolun entelektüel kesim içinde de kabul görmeye baÅŸlaması. Özellikle Ä°letiÅŸim Yayınevi eli kalem tutan, aynı zamanda da futbolla ilgili yazarlara söz hakkı tanıdı. Çıkardıkları futbol dizisinde futbola, tepeden bakmadan ve popüler spor söyleminden uzak durarak yaklaÅŸmayı amaçladılar.KÄ°TAP LÄ°GÄ°NDE FENERBAHÇE ÖNDEHakkında yazılan dokuz kitapla Fenerbahçe kitap liginde birinci. Fenerbahçe'yi inceleyen yazarlar özellikle 2001'deki ÅŸampiyonluktan sonra kitaplarını yayımlama cesareti buldu. Yalçın DoÄŸan'ın 1989'daki araÅŸtırması Fenerbahçe Cumhuriyeti'nin ardından Türkiye'nin bu popüler kulübü hakkında fazla bir eser ortaya çıkmamıştı. Ergun Hiçyılmaz ve Oygur Yamak Fenerbahçe'nin 1907'den bugüne tarihini ayrı ayrı ele alırlarken spor bilimcisi Hacı Can Ä°kizler de 2000-2001 lig ÅŸampiyonluÄŸunu kağıda döktü. 1940'lı ve 1950'li yıllarda Fenerbahçe forması giymiÅŸ Halit Deringör anı ve görüşlerini iki ayrı kitapta topladı. Fotomaç gazetesi yazarı HaÅŸim Åžahin ise sarı-lacivertli takımın futbolcuları üzerine odaklandı. Ä°lk kitabını Fenerbahçe'den olaylı biçimde ayrılan OÄŸuz Çetin ve Aykut Kocaman'ın hikayeleri üzerine kurdu. Geçen hafta kitapçı raflarına düşen ikinci eseri de kaleci Rüştü Reçber'in hayatından kesitler aktarıyor.Kral ve Ä°mparator HaÅŸim ÅžahinEfsanenin Dönüşü Hacı Can Ä°kizlerFenerbahçe Ergun HiçyılmazFenerbahçe Cumhuriyeti ve CumhurbaÅŸkanlarıHalit DeringörFenerbahçe Makaleleri Halit DeringörTuana'nın babası Rüştü HaÅŸim Åžahin Fenerbahçe Tarihi Altan TanrıkuluDÃœNYA ÜÇÜNCÃœLÜĞÜ ÅžEREFÄ°NE2002 Dünya Kupası'na Türkiye'nin de katılması kitap dünyasında yeni bir alan açtı. UzakdoÄŸu'da maçların baÅŸlangıcından hemen önce yayımlanan dört kitap kupanın ve Türk Milli Takımı’nın tarihini ele alıyordu. Halit Kıvanç'ın izlediÄŸi dünya kupalarını anlattığı kitap ikinci baskısını yaptı. Ä°letiÅŸim Yayınları'nın 37 ayrı yazara yazdırdığı Dünya Kupası kitabı sevilen takımlar ve efsane oyuncuları ele alıyordu. Aktif Yayıncılık ve Boyut Yayınları da kupanın bitiminden sonra hem Türkiye'nin baÅŸarısını hem de turnuvanın öyküsünü betimleyen bol fotoÄŸraflı renkli iki albümle bu kervana katıldı. Ä°ki gazeteci Hacı Hasdemir'le Behram Kılıç Türkiye'ye dünya üçüncülüğü getiren 23 oyuncu ve teknik direktör Åženol GüneÅŸ'in çocukluklarından bugüne hayat hikayelerini detaylarıyla aktardılar. Spor yazarı Mehmet Demirkol Japonya ve Güney Kore'den Radikal gazetesine aktardığı izlenim yazılarını 'Tae Han Min Guk' baÅŸlığı altında topladı. Ressam ve Fenerbahçe taraftarı Bedri Baykam ise Türk Milli Takımı'nın baÅŸarısını kendi bakış açısıyla 400 sayfalık bir kitap haline getirdi.Milli Takım ve Dünya Kupası Ahmet ÇakırDünya Kupası Ed. Bağış ErtenKupaların Kupası Dünya Kupası Halit KıvançTürk Milli Takımı Oygur Yamak2002 Dünya Kupası Futbol Albümü AktifFutbolun Zirvesi Dünya Kopuları BoyutYıldızların Danyası Behram Kılıç, Hacı Hasdemir Tae Han Min Guk Mehmet DemirkolAh Abi Ä°lhan'ı bi oynatasalardı! Bedri BaykamHER TELDEN FUTBOL ANILARIFutbol dünyasının aktörlerinin anı ve biyografileri de yayımlandı. Bunlardan ilk ikisi Fatih Terim'in hayatını anlatıyordu. Ahmet Çakır Terim'in Galatasaray'daki dört yılını ele aldı. Zaman muhabiri Necati Kola'nın Terimizm kitabı Fatih Terim'in pek de hoÅŸuna gitmedi. Kendisinden izinsiz yazıldığı gerekçesiyle kitabı toplatmaya bile kalktı. Eski spor spikeri Ãœmit Aktan TRT ve özel televizyon döneminde tanıklıklarını kaleme aldı. Eski FIFA kokartlı hakem Ä°hsan Türe'nin imla yanlışlıklarıyla dolu anılarının bazıları kulüp yöneticileri tarafından yalanlandı. Eski milli takım kalecisi ÅŸimdinin spor yazarı Fatih Uraz anılarını yazan bir baÅŸka isimdi.Tribünden Palavra Anılar Mehmet FuatSpikeriz DÄ°ye Ãœmit AktanTanrının Küçük OÄŸlu: Bir Hakemin Anıları Ä°hsan TüreO Bir Ä°mparator Ahmet ÇakırTerimizm Necati KolaBir Kalecinin Anıları Fatih UrazFutbol Necdet Çobanlı'nın Anıları Necdet Çobanlıİslam Çupi Bir Fenerbahçe Sevdalısı Celal MorayARAÅžTIRMA DENEMESon üç yılda geliÅŸen bir baÅŸka eÄŸilim futbol üzerine yazılan gazete yazılarının kitap haline getirilmesi oldu. Can Yayınları'nda Ali Kırca ve Semih Gümüş'le baÅŸlayan bu eÄŸilim medya dışından yazarların kitaplarıyla devam etti. Alman bilim adamı Stemmler'in meÅŸin topun dünya üzerindeki tarihini anlatan kitabı geçen yıl Türkçe’ye çevrildi. Mahmut Sert de futbolu sosyolojik açıdan inceledi. Gazeteci Faruk Arhan ise Diyarbakırspor'un 2.ligdeki yıllarında kulüp içindeki çıkar iliÅŸkilerini araÅŸtırdı.İçimizdeki Futbol Dışımızdaki Futbol Tayfun ÖneÅŸFutbol ve Biz Semih GümüşFutbol Hayattır Ali KırcaFenerbahçe'den Arsenal'e Åžampiyonun Günlüğü Feridun ÖzdingiAmeliyat Masası Hakan KulaçoÄŸlu90 soruda Galatasaray tarihi Ahmet ÇakırNasıl Bir Trabzonspor YaÅŸar MiraçDiyarbakırspor'un 33 yılı Faruk ArhanYıkılamayan Ä°mparatorluk Futbol Serhat HürkanFutbolun Kısa Tarihi Theo StemmlerGol atan Galip Mahmut SertBi Vurdum Gol Oldu Necati KolaÄ°ki yazarın bireysel çabasıMühendis Oygur Yamak ve eski futbolcu Hakan Dilek'in futbol yayıncılığındaki çabaları önemli. Birincisi bir mühendis kafasıyla rakamlara, diÄŸeri ise mesleÄŸi gereÄŸi anılara dayalı kitaplar hazırladı. Yamak Türk futbolu hakkında istatistik ağırlıklı yayın eksikliÄŸini görünce Milli Takım’ın 79 yıllık tarihini didik didik edip tüm maçların listesi ve diÄŸer istatistiklerin yer aldığı bir kitap yazdı. Ayrıca Bir Dünya Markası: Galatasaray, Futbolda YaÅŸayan Efsane: Fenerbahçe, Futbolda Kartal pençesi; BeÅŸiktaÅŸ kitaplarını hazırladı. Hakan Dilek ise Gazete Pazar'daki röportajlarını Mahallenin En Şık Abileri ismiyle kitaplaÅŸtırdı. Portre kitabının ikincisi Ä°ÅŸte Böyle Bir Åžey adıyla basıldı. Dilek'in edebi bir üslupla anlattığı anıların üçüncüsü O Gol Kaçmazdı adını taşıyor.Futbolcu yayınevleri1993'te Can KozanoÄŸlu'nun ‘‘Bu Maçı Alıcaz’’ ve Tanıl Bora-Roman Horak derlemesi ‘‘Futbol Kültürü’’nü yayımladıktan sonra uzun süre sessiz kalan Ä°letiÅŸim Yayınları 2000 yılında Tanıl Bora'nın editörlüğünde bir futbol dizisi baÅŸlattı. Ä°lk kitap Ãœmit Kıvanç'ın televizyon futbolunu eleÅŸtirel bir gözle ele aldığı ‘‘Hep Ofsayt’’tı. Ardından beÅŸi yeni, ikisi ikinci baskı yedi kitap geldi. Kitapların sadece 1000'er adet basıldığı düşünülünce okuyucu sayısında bir patlama yaÅŸandığını söylemek mümkün deÄŸil ama ilgiyi göstermesi açısından da önem taşıyor. Liste şöyle; Takımdan Ayrı Düz KoÅŸu - Tanıl Bora, Taraftarın Senle - Murat Toklucu, Ä°ÅŸte Böyle Bir Åžey - Hakan Dilek, Futbolun Ölümü - Ä°slam Çupi, ve Tae Han Min Guk - Mehmet Demirkol.Yapı Kredi Yayınları futbol kitapları iÅŸine Dünya Kupası'na paralel olarak Ä°stanbul'da düzenlenen Top Bir Dünyadır sergisi ile girdi. Sergi kataloÄŸunun yanı sıra Turgut Çeviker'in hazırladığı ‘‘Türk Edebiyatı'nda Futbol’’ 50 yazarın futbolla ilgili yazılarını içeriyor. Ekim ayında yayımlanan iki kallavi kitap da Fenerbahçe ve Galatasaray futbol takımlarının 100 yıla yakın tarihini anlatıyor. Altan Tanrıkulu ve Bülent Tuncay editörlüğündeki kitaplarda ÅŸimdiye kadar hiçbir yerde yayımlanmamış istatistikler de yer alıyor. Ancak, kitapların ilk baskılarındaki bazı hatalar ortaya çıkınca yeni baskılar piyasaya sürüldü. Dizinin üçüncü kitabı BeÅŸiktaÅŸ Tarihi Mehmet Durupınar yönetiminde hazırlanıyor.Â