Yüzsüzlere hapis

Yüksek Planlama Kurulu'nun (YPK) önceki akşam yapılan toplantısında vergi reformu taslağı benimsendi. Bu taslakta, vergisini ödemeyen yüzsüzlere yıllardır uygulanmayan ‘‘hapis cezasının’’ 1998'de kesinlikle devreye sokulması öngörülüyor. Vergiyle ilgili para cezaları da kesin hükme bağlanıyor.

Hükümet, yıllardır söylenen ancak bir türlü gerçekleştirilemeyen vergi reformunu hayata geçiriyor. Yapılacak vergi reformuyla, yüksek olan vergi oranları, başta ücretlilerinki olmak üzere, önemli ölçüde indirilirken, vergisini ödemeyenlere hapis cezası geliyor.

Önceki gece Yüksek Planlama Kurulu'nda (YPK) tartışılan vergi reformu, ‘‘Vergi oranlarını ödenebilir düzeye indirip, ödemeyene hapis cezasına varan ağır müeyyide getirme’’ prensibine dayandırıldı. Mevcut mevzuatta da vergi kaçakçılarına hapis cezası bulunduğunu ama bunun kağıt üstünde kalıp işletilmediğini kaydeden Maliye yetkilileri, ‘‘Yapılacak düzenlemelerle birlikte vergide hapis cezasının uygulanır hale getirileceğini’’ söylediler.

Bu arada vergi ödemeyenler için çeşitli oranlarda maddi ceza verildiğini ve mevzuatın karmaşık olduğunu belirten yetkililer, yapılacak düzenleme ile vergi ödemeyenlere verilen maddi cezaların teke indirileceğini ve ‘‘vergi aslının bir katı’’ olarak uygulanacağını kaydettiler.

PAZARTESİ YENİDEN

Maliye Bakanı Zekeriya Temizel’in başkanlığında hazırlanan vergi reformu taslağı, YPK'da genel olarak kabul gördü. Ancak, taslaktaki bazı detaylar için Maliye, DPT ve Hazine bürokratlarının ortak çalışma yapması kararlaştırıldı. Taslağa son şekli, bu çalışmaların ardından pazartesi günü toplanacak Bakanlar Kurulu'nda verilecek.

Bilgi veren Maliye yetkilileri, getiri-götürü tablosunun henüz son şeklini almadığını belirtirken, ‘‘Vergi reformuyla yapılacak düzenlemelerin 1998 yılında vergi artışı sağlamayacağını, dolayısıyla mevcut vergi yükünü artırmayacağını, hatta bir miktar vergi düşüşüne bile razı olunacağını’’ söylediler. Buna karşılık 1998 yılında ‘‘herkese bir vergi numarası’’ başta olmak üzere, alınacak birçok önlem ve denetimle kayıt dışında kalan ekonominin önemli bir bölümünün kavranıp, kayıt içine alınacağını, dolayısıyla vergiye esas olan matrahın büyütüleceğini söylediler.

SERVET BEYANI

Maliye yetkilileri, oranlar düşürülmesine rağmen, 1999 yılından itibaren vergiye esas matrahlar büyütüleceği için, vergi tahsilatında da önemli ölçüde artış beklediklerini söylediler.

Maliye Bakanlığı'nın reform kapsamına aldığı ‘‘servet beyanı’’ üzerinde de durulduğu ancak buna Pazartesi günü Bakanlar Kurulu'nda son şeklinin verileceği öğrenildi. Maliye'nin herkesten bir defaya mahsus servet beyanı alıp, geçmişe dönük soruşturmadan vazgeçmeyi planladığı ancak YPK üyesi ANAP'lı bakanların buna karşı çıktığı belirtildi.

VERGİ GELİRİ ARTACAK

Vergi reformuyla birlikte ücretlilere uygulanan vergilerde önemli oranlarda indirime gidilecek. Bu indirimle, yüzde 55 olan gelir vergisindeki tavan oran gelecek yıl başında yüzde 50'ye, 1999 yıl başıda ise yüzde 45'e inmiş olacak. Gelir vergisinde oranlar indirilirken bu oranlara tabi olacak gelir miktarları da önemli ülçüde artacağı için, gelecek yıl başından itibaren işçi,memur ve emeklilerden kesilen vergilerde önemli ölçüde indirime gidilmiş olacak. Maliye yetkilileri, enflasyon yüzde 90 olmasına rağmen miktarların yüzde 100 oranında büyütülebileceğini, böylece gelir vergisindeki yükün daha da azaltılacağını söylediler.

Vergi reformu ne getiriyor?

Gelir Vergisi'nde ilk dilime uygulanan oran 1998 başında yüzde 20'ye, 1999 başında yüzde 15'e düşürülecek.

Kurumlar Vergisi oranı yüzde 25'den yüzde 20'ye, Kurumlar Vergisi Stopajı ise yüzde 20'den yüzde 15'e indiriliyor. Kurumların vergi yükü yüzde 32'ye çekiliyor.

KDV'de yüzde 23'lük dilime tabi malların büyük bölümü yeni yılda yüzde 15'lik orana girecek.

KDV'de genel oran yüzde 15'den yüzde 12'ye çekilecek.

Yüzde 9.6'lık Tapu Harcı yılbaşından itibaren satıcı ve alıcı için ayrı ayrı yüzde 1 olacak.

Peşin vergi 3 aylık bilançonun durumuna göre ödenecek.

Götürü verginin yerini basit vergi alacak.

Hayat Standardı 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren kalkacak.

Halen çeşitli vergilerle sınırlı bulunan gelir için ‘‘Servete dayanan ve harcanan miktardan hareketle bulunması’’ esası getiriliyor.

Repo, Hazine Bonosu, devlet tahvili, menkul kıymet alım-satımları, mevduat faizi ve diğer gelirlerde stopaj sistemiyle vergilendirme yapılacak, enflasyondan arındırılmış net değer üzerinden beyan sistemi olacak.

Gelir Vergisi'nde basit usulde vergilendirilen mükellefler ocak ayında, gayrımenkul sermaye iradı elde edenler şubat ayında, diğer mükellefler ise mart ayında beyanname verip, verginin ilk taksidini ödeyecek.

ABD'de hemen hapse atıyorlar

ABD'de ‘‘Oteller Kraliçesi’’ diye bilinen Leona Helmsley yaklaşık 30 bin dolarlık vergi borcu yüzünden hapis cezasına çarptırılmıştı. Kristal avizeden sütyenine kadar şahsi eşyalarını vergiden düşmeye kalkan Leona Helmsley üç yıl önce 5 ay açık cezaevinde çalıştı. Bir zamanlar Empire State Building'in sahibesi olan Helmsley tutuklu olduğu südece diğer mahkumların yataklarını yaptı, çamaşırlarını yıkadı. Cezaevinden çıktıktan sonra mali sıkıntıya düşen Oteller Kraliçesi çoğu otelini elden çıkarttı.

Vergi iadesi Konsey'e bağlı

YPK'nın önceki akşamki toplantısında Maliye Bakanlığı'nın Cumartesi günü vergi reform taslağını Ekonomik ve Sosyal Konsey'e sunması kararlaştırıldı. Yetkililer, reformun yılbaşından önce yasalaşması gerektiğini, buna çalıştıklarını söylediler. YPK toplantısında vergi iadesi sisteminin de tartışıldığı ancak kararın Cumartesi günü toplanacak Ekoomik ve Sosyal konsey'e bırakıldığı öğrenildi. Yetkililer, vergi iade sisteminde değişiklik yapılıp yapılmayacağına, aylık ya da üç ayda bir yapılacak iade sistemine geçilip geçilmemesine, sunulan seçenekler içinden Konsey'de karar verileceğini söylediler.