Yıldız: Azerilerin toplam alacağı 600 milyon dolar

Bugün artık Türkiye daha avantajlı fiyattan petrol almak için İran’ın kapısına dayanmıyor. 5 milyar dolarlık yatırım öngörülen ve 35 milyar metreküp rezerve sahip Güney Pars doğalgaz sahası için masaya oturuyor, anlaşma imzalıyor.
Nabucco dizaynı değişti
Enerji Bakanı Taner Yıldız önce genel çerçeveyi koyuyor:
“Nabucco’da gaz ticaretinden yüzde 15 pay talebimiz, üretici ve gaz sağlayıcı ülkelerin karşı karşıya gelmesine engeldi. Biz aradan çıktık, dizayn değişti, anlaşma imzalandı. Eleştirildik ama ne oldu biliyor musunuz? İmzanın ertesi günü Rusya’dan aradılar hemen enerji anlaşması imzaladık. Ardından Gürcistan ile anlaşma geldi.”
Şimdi de İran Türkiye’ye daha önce önerdiği verimsiz ve küçük alanı Güney Pars sahasıyla değiştiriyor. Yani Nabucco etkisi yaşanıyor.
Ucuz gaza fark ödenecek
Enerji Bakanı Taner Yıldız Azerilerle gaz sorununu gayet analitik izah ediyor:
1) Ucuz gaz yok:
Türkiye Azeri gazına 2001 yılında 120 dolardan satın almaya başladı, o tarihte Rus gazı 45 dolar, petrolün varil fiyatı 22 dolardı. 2007 yılında Şahdeniz devreye girdiğine gaz fiyatı 180 dolara fırladı. Anlaşma gereği fiyat 9 ay izlendi, 2008 nisan ayında pazarlığa oturuldu. Nahçıvan, Bilkent ve Dolmabahçe turları yapıldı. İki taraf da anlaşmadaki gibi “hakkaniyetli fiyat” istiyor. Anlaşma sağlanırsa Türkiye Azerilere 18 aylık fiyat farkını bir defada ödeyecek, gaz alımına yeni fiyattan devam edecek. Geçmişe dönük 500-600 milyon dolar ödeme de yapılacağına göre, “ucuz fiyatla gaz aldınız” eleştirisinin mantığı kalmayacak.
2) Transit geçiş ucuz:
Azeriler Türkiye’nin doğalgazı diğer ülkelere satarken yüksek transit ücret talep etiğini ileri sürüyor. Oysa Rusya 1000 metreküp gazı 100 km taşımak için 2.6 dolar isterken, Türkiye Azerilere 2.36 dolar tarife uyguluyor. Yani Türkiye’nin ücreti bırakın pahalı olmayı dünya ortalamasından daha ucuz.
Şahdeniz’deki yeni gazın fiyatı, eskisinin pazarlığı ve transit ücreti paket olarak gelecek hafta Azerilerle görüşme masasına gelecek. Bakalım Ermenistan açılımı yolu tıkamaya devam edecek mi? Yoksa enerji alanında anlaşma iki ülke ilişkilerinde düzelme fırsatı mı yaratacak?
Bu vesileyle Bakan Yıldız’a sorma fırsatı buluyorum:”Bakü-Tiflis-Ceyhan başlangıçta Bakü-Ceyhan’dı. Ermenistan’dan yeni bir hat geçirmeyi düşünüyor musunuz?” Bakan “Hayır” diyor, anladığım kadarıyla mevcut sorunlara yenisini eklemek istemiyor.

İran’la ticaret TLve Riyal’le yapılacak

AK Parti hükümetinin “komşularla ekonomik entegrasyon” projesinin bir halkası da İran’la atıldı. İran’la ticarette artık Çin ve Rusya ile yapılan anlaşma gibi Euro ya da Amerikan doları gibi döviz kurları devre dışı bırakılacak. Ülkelerarası ticaret, Türk Lirası ve İran Riyali üzerinden yapılacak. Müjdeyi bizzat Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Tahran ziyareti sırasında verdi.
İşadamlarına açıkladı
Başbakan Tayyip Erdoğan dün Tahran’da Türk-İran İş Forumu’nda işadamlarına yaptığı konuşmada ulusal paraya geçiş noktasında, ortak paraya geçiş noktasındaki adımın  önemli olduğuna belirterek şunları söyledi:  “Biz bunun yasasını düzenledik ve çıkardık, Meclisimizden geçti bu,  Merkez Bankasıyla ilgili yasal düzenlemeyi yaparken bu haloldu, İran’da da  hallolduğuna göre ne duruyoruz? O zaman adımı bununla birlikte atalım. Türk  lirası Ruble, bitti, Riyal bitti. Bununla beraber bu işi yapalım. Rusya  Federasyonuyla da aynı çalışmalarımız var. Çünkü bu kur farklarından  kaybettiğimizi neyle ödeyeceğiz, ne lüzumu var, niye tedbirini alıp. Madem  ticaret yapıyoruz, madem menfaat meselesi bu, o zaman biz bu menfaatimizi  başkalarına niye kaptırılım. menfaatimizi düşünmek durumundayız, ‘bu adımı attık’  diyeceğiz olay budur. Bunu da samimi bir serzenişim olarak söyleyeceğim.”
Yasal zemin tamam
Hükümet düzenlemeyi 32 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Karar’da değişiklik yaparak gerçekleştirdi. Geçen Mart ayında Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan değişiklik ile, Merkez Bankası sadece kendi işlemlerinde kullanacağı konvertibl (çevrilebilir) dövizi tespit edecek. Merkez Bankası, kendi listesinde yer almayan paralarla ilgili özel bankaların yaptığı işlemlere ise karışmayacak. Böylece isteyen banka İran Riyali ve Rus Rublesi başta olmak üzere diğer para birimleriyle işlem yapabilecek. Bunun için bankalar Riyal  ile TL arasında bir kur belirleyecek. Kendi para biriminde ticaret konusunda Türkiye Rusya ile de benzer bir düzenleme yaptı. Aynı görüşmeler, Çin’le de yürütülüyor. Çin’le ticaretin de bu ülkenin para birimi Yuan ve TL cinsinden yapılabilmesi için müzakereler sürüyor.

Güney Pars’tan 35 milyar metreküp gaz bekliyoruz

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İran’ın, petrol ve doğal gaz kaynakları açasından zengin bir ülke olduğunu hatırlatarak, “Buranın modeline göre çerçeve anlaşması geliştiriyoruz. İnşallah yarın bunu imzalayacağız” dedi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın İran’a yaptığı resmi ziyarete katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Yıldız, Tahran’da gazetecilere yaptığı açıklamada, İran’da Anayasaya göre malın devrinin söz konusu olmadığını belirterek, bu ülkenin modeline göre bir çerçeve anlaşması geliştirdiklerini bildirdi. Bakan Yıldız, şunları söyledi:
İmzalar atılacak
“İran, petrol ve doğal gaz kaynakları açasından zengin bir ülkedir. Anayasaya göre malın devri söz konusu değil. Buranın modeline göre çerçeve anlaşması geliştiriyoruz. İnşallah yarın (bugün) bunu imzalayacağız. Güney Pars havzasında TPAO ile arama çalışması yapılacak. Daha önce  imzalanan 21, 22. ve 23. fazlara göre daha verimli sahalar olduğuna kanaat getirdiğimiz ve karşılıklı konuştuğumuz bir yer üzerinde çalışma yapılacak. Çalışmalara Kasım ayının ilk ya da ikinci haftasında başlamış olacağız. Buraya bir heyetle geleceğiz, bu heyet teknik çalışmalara devam edecek. Buradaki model yap-devret modeli normalde. Bu anlaşma ile buradan çıkacak  doğal gazın ve yan ürünlerinin pazarlanması söz konusu olacak. Türkiye’nin pazarlama ve ticaret hakkı doğmuş olacak. Doğal gazın en az yarısı Türkiye’de ya da Türkiye üzerinden pazarlanacak. Yaklaşık 35 milyar metreküp gaz çıkarılması  öngörülüyor. Al ya da öde modelinden biraz daha farklı olduğunu söyleyebiliriz.”
İran ve Nabucco
Bir soru üzerine Nabucco’nun gaz kaynaklarından birinin İran olabileceğini de söyleyen Bakan Yıldız, Güney Pars havzasındaki çalışmanın 4 milyar doların üzerinde bir rakama mal olabileceğini bildirdi.

Türkiye ve Rusya ortak rafineri kuracak

TÜRKİYE ve Rusya’nın sadece Samsun-Ceyhan petrol boru hattını değil aynı zamanda petrol ürünlerini ortak pazarlanması için bir rafineri kurma konusunda da anlaştıkları bildirildi. Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko Moskova’daki Uluslararası Petrol Konferansı sırasında gazetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye ile ortak rafineri kurma konusunda da anlaşmaya vardıklarını belirterek, “Bu projeyle ilgili görüşmeler geçen ilkbahardan sonra artırıldı. Bu çerçevedeki işbirliğinin ve karar verme hızının gelişimi çok daha etkileyici bir durum” dedi. Şmatko, iki tarafın da bu proje ve uygulanması halinde getireceği kazanımlar konusunda heyecanlı olduğunu ifade ederek, “Bölgede uzun vadeli petrol dengesinin analizinde iyi bir iş çıkardık ve Samsun-Ceyhan petrol boru hattının petrol iletiminde çekici alternatif bir rota oluşturacağı sonucuna vardık” diye konuştu. Rus bakan, petrol piyasasındaki aşırı fiyat oynaklığı yüzünden bu mekanizmanın (rafineri) etkili olacağına inandığı, Rusya’nın projeyi uzun vadeli anlaşmalar çerçevesinde hayata geçirmeyi planladığını da sözlerine ekledi.