Türkiye’de ‘altın’ gündem
Güncelleme Tarihi:
Son dönemde altınla ilgili rakamlar baş döndürüyor. İran’la doğalgaz ticaretinden, altın ihracatında yeni rotalara kadar pek çok farklı şekilde ön plana çıkan altın, geleneksel tasarruf aracı olmaya da devam ediyor. Merkez Bankası Türkiye’de, hane halkı başına yarım kilo altın düştüğünü hesapladı. Bankalarda ise bir yılda 16 milyar liralık altın hesabı birikti.
Çılgınlığın tablosu
MERKEZ Bankası’nın “Türkiye’de Altın” başlıklı ekonomi notunda altınla ilgili şu bilgiler yer alıyor:
2008 yılından bu yana altın ihracatında sıçrama, ithalatında daralma var.
Son dönemde İran’a ihracat göz ardı edildiğinde, altın ihracat pazarlarımız BAE, İsviçre ve İngiltere
2012 yılı Ocak-Ağustos döneminde işlenmemiş altın ihracatı 2011’e göre 13 kat artarak, 9.3 milyar dolara ulaştı
Türkiye’de altın üretimi, 2011 yılında 24 tona yükseldi
2012’nin 8 aylık döneminde 3 milyar dolar tutarında net altın ihracatı gerçekleşti
2012 ikinci çeyreğinde altın ihracatı yıllık büyümeye 0.69 puan pozitif katkı yaptıarken, altın ithalatının negatif etkisi 0.33 puan oldu.
1-İRAN’LA ALTIN DİPLOMASİSİ
ABD’nin, İran’a uygulanan yaptırımları, altın ihracatını da kapsayacak şekilde genişletmek üzere harekete geçmesi, Türkiye’nin doğalgaz ticaretinin böyle bir karardan nasıl etkileneceği sorusunu gündeme getirdi. ABD’nin bu konuda bir sonraki hamlesi merakla beklenirken, Türkiye’nin şimdilik Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) İran’la doğalgaz ticaretinde aracı ülke olarak kullandığı ifade ediliyor. Son dönemde altınla ilgili baş döndürücü diğer gelişmeler de dikkat çekiyor.
Enerji Bakanlığı yetkilileri, ABD Senatosu’nun İran’a uygulanacak ticari ambargo kapsamına kıymetli madenleri dahil etmeye hazırlanmasının Türkiye’yi fazla etkilemeyceğini belirterek, “İranlılara gaz parasını döviz olarak ödüyoruz. Onlar Türkiye’de altına çevirerek, alıyorlar. Gaz ticaretini belki etkilemez ama İranlılar bu gelişmeyi olumsuz yorumlayabilir. Türkiye’den gelen miktar İran için önemli bir nakit. Aynı şekilde Türkiye için, İran gazı önemli bir miktar ve kesinlikle almak zorundayız” diye konuştu. Amerikan Enerji Enformasyon İdaresi’nin hazırladığı bir raporda, İran’dan gaz ithalatının kısıtlanması durumunda Türkiye’nin ciddi bir arz riskiyle karşı karşıya kalacağı vurgulanıyor.
2-HER HANEDE YARIM KİLO ALTIN VARMIŞ!
MERKEZ Bankası’nın geçtiğimiz ay yayınladığı “Finansal İstikrar Raporu”nda sık sık “altın”dan bahsediliyor. Raporda yer alan bilgilere göre, 2012 yılı ağustos ayı itibariyle Türkiye’nin altın stoku 2 bin 819 ton. Bunun parasal karşılığı ise 115 milyar dolar. Merkez Bankası yetkilileri, bu rakamın 1984 yılının başında Türkiye’nin altın stokunun “sıfır” olduğu varsayımıyla hesaplandığını belirterek, “Aslında 115 milyar dolara bir alt sınır diyebiliriz. Çünkü Türkiye’de altın stoku hiçbir zaman ‘sıfır’ olmadı, tam tersine özellikle Anadolu’da asırlardır bir tasarruf aracı olarak kullanıldı. Türkiye’de bugün hanehalkı başına yaklaşık yarım kilo altın düştüğünü tahmin ediyoruz” diyor. Altın stok verilerinin hanehalkı yabancı para varlıklarına dahil edildiği raporda, bunun sonucunda gerek hanehalkı, gerek toplam yabancı para pozisyonunun açıktan fazlaya döndüğü belirtiliyor. Merkez Bankası’nın bu altın hesabı yeni bir bilanço makyajı tartışması başlatacağa benziyor.
Merkez’in raporunda, net ihracatın yıllık büyümeye yüksek oranlı katkı yapmasında net altın ihracatının oynadığı rol vurgulanırken, Türkiye’nin altın ihracat pazarları arasında da ilginç geçişler yaşanıyor. Örneğin İsviçre, altın ihracatında sürpriz ülke olarak öne çıkarken, Türkiye’nin bu ülkeye yaptığı altın ihracatının geçtiğimiz ay altı kata yakın artış gösterdiği hesaplanıyor.
3-1 YILDA 170 TON ALTIN BANKA HESABINA
BANKALARDAKİ altın hesaplarının büyüklüğünün yaklaşık 15-16 milyar lira seviyelerine ulaştığı, bunun da 170 tona karşılık geldiği belirtiliyor. Bu artıştaki en büyük etkenin, 2011 yılı ekim ayında bankaların TL cinsinden zorunlu karşılıkların bir kısmını altın olarak tesis edebilmesine imkan tanıyan düzenleme olduğunu belirten Odeabank Ekonomik Araştırmalar Müdürü İnanç Asım Sözer, “Zorunlu karşılığın yüzde 30’una kadar imkan tanıyan bu düzenleme sonrasında bankalar hanehalkından altın toplamak için ciddi kampanya yaptı” diyor.
115 milyar dolarlık stok hesaplamasına karşılık, 16 milyar liralık altın hesabının hala çok küçük kaldığını vurgulayan Sözer, şunları söylüyor: “Bir yılda 16 milyar liralık kaynağa ulaştı sektör. Hala çok ciddi bir pazar var ama ulaşmak kolay değil. 2013 yılında bu 115 milyar doların, 30 milyar dolarının bile geleceğini düşünmüyorum. Topluma ‘bankaların evlerinden daha güvenli ve kârlı’ olduğunu gösterecek kampanyaların yapılması lazım. Bunun için altını bankaya koymanın ekstra getirileri olması lazım. Altın hesaplarında hala çok sınırlı ek getiriler var. Bugün döviz mevduatlarının toplamı 110 milyar dolar. Bundan daha fazla altın var diyoruz. Bunu sisteme koyabilirsek, daha sağlıklı bir bankacılık pasif yapısından bahsediyor oluruz. Sektörün kaynak yapısını oldukça iyileştirir.”