The Economist: 1998'de kayıt dışı patlayacak
Güncelleme Tarihi:
The Economist Dergisi'nin ‘‘1998 Dünya Yıllığı’’nda, kayıt dışı ekonomiyle ilgili bir araştırma yer aldı. Buna göre, son 30 yılda kayıt dışı ekonomiler, resmi ekonomilerden üç kat fazla büyüdü. Araştırmaya göre, kayıt dışı ekonomi bütün dünyada 1998'de daha da büyüyecek.
İngiltere'de çıkan ve uluslararası iş çevrelerinin yakından takip ettiği The Economist, 1998'e yaklaşırken her yıl tekrarladığı ‘‘The World in 1998’’ ekini yayınladı. Kıta ve ülkelere göre 1998'deki gelişme ve beklentilere yer verilen ‘‘1998'de Dünya’’ ekinde, Mayıs 1998'de ilk adımı atılacak olan Avrupa Para Birliği EMU, Avrupa'nın kumarı olarak nitelendiriyor. Dünya'da 1998 ekindeki, ‘‘kayıt dışı ekonomi’’ konusu ise, çarpıcı bir araştırma olarak dikkati çekti.
Araştırmada, ‘‘Aslında kimse kesinlikle yeraltı ekonomisinin veya kara para trafiğinin ne kadar büyük olduğunu kesin olarak bilmiyor’’ denilerek, ‘‘Ancak, kesin olan bir şey var ki, 1998'de kayıt dışı ekonomi her zamankinden daha da büyüyecek’’ yorumuna yer veriliyor.
ÜÇ KAT FAZLA BÜYÜDÜ
The Economist'e göre, son 30 yılda gölge ekonomiler, resmi veya kayıtlı olan ekonomilerden üç kat daha hızlı büyüdü. Yeraltı ekonomisinin 1998'de gelişmiş ülkelerin kayıtlı milli gelirinin yüzde 15'ini bulması bekleniyor. Bir başka deyimle, Almanya ve İspanya'nın toplam iş hacmine eşit miktar olan yaklaşık 3 trilyon dolarlık bir iş kayıt dışında kalacak.
Bazı ülkeler diğerlerinden daha ‘‘siyah’’ olabiliyor. İspanya ve İtalya'da kayıt dışı ekonomi bu ülkelerin gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde 20'sini bulurken, Amerika'da bu oran yüzde 10'dan da az.
RUSYA TAM KARA
Kayıt dışı ekonominin en düşük olduğu ülke İsviçre. Bu ülkede kayıtdışı ekonominin milli gelirdeki payı yüzde 6 civarında. İsviçre'yi yüzde 9 ile Japonya ve ABD izliyor.
The Econosit'e göre, kayıt dışı ekonominin en yüksek olduğu ülke yüzde 100 ile Rusya. Dergide Rusya için, ‘‘Hiçbir şeyin kaydı tutulmuyor olmalı’’ deniliyor. Rusya'yı yüzde 45 il Polonya izliyor.
Derginin ekindeki tabloda Türkiye yer almıyor. Ancak, Türkiye'de de kayıt dışı ekonominin milli gelire oranının yüzde 40 civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu durumda Türkiye de Polonya'dan sonra dünyada en fazla kayıt dışı ekonomisi olan ülkeler arasında yer alıyor.
Ekonomi neden kayıttan kaçıyor?
The Economist dergisinin ‘‘1998 Yıllığı’’nda, kayıt dışı ekonominin büyüme eğiliminin nedenleri şöyle sıralanıyor:
Vergilerin yüksekliği.
Artan bürokrasi
İşçi-İşveren ilişkilerini bozan düzenlemeler.
Dergide, bu konuda şu yorum yer alıyor: ‘‘Sanayileşmiş ülkelerde, hükümetler son yıllarda gelir vergisi oranlarını düşürürken toplam vergi yükü, sosyal güvenlik katkı paylarındaki veya satış vergilerindeki artış nedeniyle büyüyor. Bu durum, firmaları ve bireyleri kayıt dışına yöneltebiliyor. Gelişmekte olan ülkelerde bürokrasi daha fazla. Bu da yeraltı ekonomisini güçlendiriyor. Mesela Moskova'da bir dükkan sahibi her yıl en az 19 hükümet denetçisi tarafından denetleniyor. Rusya'daki yeraltı ekonomisinin resmi ekonominin yüzde 100'ünü bulmasında bunların da payı büyük.’’
Türkiye, enflasyonu zor düşürür
The Economist'in 1998 yıllığında, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 61 ülkeye ilişkin bazı tahminlere de yer veriliyor. Dergi'nin Türkiye tahminlerinde, 1998 yılında yüzde 90'lık enflasyon oranında belki çok az bir düşüş olabileceği belirtiliyor.