Soğuklar bastırırken herkes doğalgazı BOTAŞ’tan istiyor

KIŞA girerken, doğalgaz piyasasında hareketli günler yaşanıyor. Bir yandan olası kesintilere karşı acil eylem planları hazırlanırken, diğer yandan piyasa 2015 için yapılacak alım-satım sözleşmeleri konusunda kilitlenmiş durumda.

BOTAŞ’ın 2015 yılı alım fiyatında yüzde 6 indirim olacağı açıklanmasına karşın, toplam 10 milyar metreküp doğalgaz ithal eden özel şirketlerin alış fiyatlarının henüz netlik kazanmaması, taraflar arasında imzalanacak satış sözleşmelerini zorlaştırıyor. BOTAŞ ise yığılan talebi karşılayamıyor. Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan, “BOTAŞ’ın elindeki ithalat miktarından fazla bir talep oluştu. BOTAŞ’ın yeni talep artışlarını karşılayamayacağı bir durum ortaya çıktı. BOTAŞ elindeki ithalat miktarının yetersizliği nedeniyle herkesle istediği miktarda kontrat yapamıyor, kendisinin veremediği miktarın özel sektördeki ithalatçılardan temin edilmesini istiyor” şeklinde konuştu.

DOLAR SIKINTISI
Türkiye yıllık olarak yaklaşık 46 milyar metreküp civarında doğalgaz ithal ederken, bunun yüzde 26’ya yakın kısmı özel sektör eliyle ithal ediliyor. Ancak BOTAŞ alım satım anlaşmalarını TL yaparken, özel sektör dolar üzerinden yapmak istiyor. Bu durum, özellikle belirsizlik gösteren dolar kuru nedeniyle sistemi kilitlemiş durumda. TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesi ve doların güçlü artış sinyalleri vermesi, iç piyasada TL bazlı fiyatların ağırlıklı olması nedeniyle oyuncuları zorluyor. Doğalgaz ithalatı yapan şirketler son kullanıcılar tarafından öncelikli tedarikçi olarak değerlendirilmiyor. Bu nedenle, 2015 yılı için BOTAŞ’a ulaşan alım talebi yıllık 50 milyar metreküpe yaklaşmış bulunuyor. BOTAŞ’ın elindeki yıllık kontrat miktarı ise 42.34 milyar metreküp seviyelerinde. Özel sektör ithalatçılarının doğalgaz fiyatındaki dövize bağlı değişim nedeniyle BOTAŞ’ın sunduğu fiyatın üstünde fiyat talep ettiğini dile getiren Arslan, “Herkes, BOTAŞ’ın daha ucuz fiyatı nedeniyle özel sektör yerine BOTAŞ’tan gaz istiyor. Bundan dolayı şu anda piyasada bir sıkıntı var. Özel sektör ithalatçıları da Gazprom ile indirim görüşmeleri yapıyor ancak henüz neticelenmedi. Yeni fiyatların ne olacağı konusunda henüz karar vermiş değiller. Dağıtım şirketleri, eksik kalan gaz miktarını özel şirketlerden farklı fiyattan temin etme konusunda sıkıntı yaşıyor çünkü tüketiciye bunu izah etmek çok zor. Serbest tüketici konumunda olanlar da yüksek fiyatla gaz almak istemiyor. Henüz piyasada sözleşmelerini yapamamış birçok tüketici mevcut” diyor.

Acil eylem planı yaptı

ÖTE yandan BOTAŞ, geçtiğimiz senelerde yaşanan aşırı soğuklarda, doğalgaz arzındaki yetersizlik nedeniyle “zor gün” ilan etmiş ve doğalgaz santrallarına verilen gaz kısılmıştı. Boru hatlarıyla yaklaşık 200 milyon metreküplük arz

gerçekleştirebilen Türkiye, aldığı LNG ile talebi karşılamaya çalışıyor. Bu kış sert geçerse doğalgaz arzında bir sıkıntı yaşanıp yaşanmayacağını sorduğumuz Arslan, şöyle konuşuyor: “2015 başı kış döneminin ılıman geçeceği yönünde görüşler söz konusu. Buna göre doğalgaz arzı açısından fazla bir sorun yaşanmayabilir. Ancak beklenmeyen soğuklar bir haftadan uzun süreli olduğunda, doğalgaz arzında öncelikle elektrik üretim santralları, devamında da büyük tüketicilerin bir kısmında kısma olacaktır. Türkiye’nin mevcut boru hattı giriş kapasitelerinin günlük tüketime oranı artık üst seviyeye gelmiş durumda. Yeni depolama imkânları devreye girmediği sürece bu sıkıntıyı yaşayacağız. Bizler son dönemde yeni acil eylem planları hazırladık. Bu kapsamda da özellikle konut ve diğer ufak tüketimli sektörlerin hiçbir sıkıntı yaşamadan devam edeceği şekilde bir çalışma yaptık. Bu tabii Türkiye’nin her yerinde olmayabilir. Basıncın yetersiz kaldığı noktalarda bu anlamda bir çalışma yapıldı.”

2015’te doğalgaza indirim bekliyoruz

“DOĞALGAZ fiyatları 2015’te nasıl seyredecek” sorusuna karşılık GAZBİR Başkanı Arslan şu yanıtı veriyor: “Doğalgaz fiyatları petrole bağlı fiyatlar. Petrolün 6 ayla 9 ay arasında oluşacak ortalama fiyatı önemli. Bu fiyat şu andaki seviyelere göre baktığımızda 75 dolar seviyesinde. Böyle devam ederse 2015’in 9. ayında, 10. aydan itibaren geçerli olmak üzere bir indirim söz konusu olmasını bekliyoruz. Bu BOTAŞ’tan istenilen indirimin dışında, petrol fiyatlarından dolayı yapılması gereken bir indirim. Bir kısmı tüketiciye yansıyacaktır, bir kısmı şu anda sübvanse edilen kısım için yani zararına satış için kullanılacaktır.”

10 milyon abone

ARSLAN’ın verdiği bilgilere göre, Türkiye’de yaklaşık 10 milyon doğalgaz kullanan abone bulunuyor. Bu da kentlerde yaşayan yaklaşık 40 milyonluk nüfusa karşılık geliyor. Konut ve ısıtma amaçlı gaz kullanımı ise yaklaşık 12 milyar metreküp civarında, yani Türkiye’ye giren gazın yüzde 25’e yakın miktarı konut ve ısınma için kullanılıyor. Geçtiğimiz yıl yaklaşık 46 milyar metreküp doğalgaz tüketilen Türkiye’de, bu yıl doğalgaz tüketiminin 48-49 milyar metreküpe çıkması bekleniyor.

merdil@hurriyet.com.tr