Krize Yeltsin molası

Rusya'da başlayan ve tüm dünya borsalarını etkileyen kriz dalgası, Boris Yeltsin'in, ‘‘Ekonomi kontrol altında’’ şeklindeki açıklamaları ile yerini sakinliğe bıraktı. ‘‘Vergisini ödemeyen şirketlere el koyacağım’’ diyen Yeltsin'in sözleri, Rusya'nın IMF'in istediği doğrultuda ekonomik program uygulayacağı mesajı olarak algılandı. Dün başta Rusya ve Japonya olmak üzere dünya borsaları yükseldi.

Rusya'da 5 aydır maaş alamayan maden işçilerinin protestosuyla başlayan ve bir bankanın batması, IMF'in kredilerin bir bölümünü dondurmasıyla patlak veren mali deprem, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in açıklamalarıyla sakinledi. Yeltsin, ‘‘Ekonomideki durum kontrol edilebilir. Gazprom dahil vergisini ödemeyen şirketlere el koyacağım’’ dedi. Yeltsin'in bu açıklamaları, Rusya'nın IMF'in istediği doğrultuda bir ekonomi politikası uygulayacağının sinyali olarak algılandı.

Moody's'in 5 Japon bankasının kredi notunu düşürmesiyle birleşince tüm dünya borsalarını etkisine alan kriz dalgası, Yeltsin'in bu açıklamaları sonrasında gücünü kaybetti. Dün, başta Rusya ve Japonya olmak üzere borsalar sakin bir seyir izledi. Rusya Borsası güne yüzde 6.5 oranında yükselişle başladı. Japonya'da Tokyo Borsası ile Hong Kong Borsası dün yüzde 1 oranında artarken, Güney Kore'de hisse senetleri yüzde 4 oranında prim yaptı. Uzakdoğu'da düşüş gösteren tek borsa Tayland oldu. Tayland Borsası günü yüzde 1 civarında bir gerileme ile tamamladı.

Piyasalara moral veren ilk gelişme ABD'de oldu. Güne hızlı bir düşüşle başlayan New York Borsası, seans sonlarına doğru toparlanarak günü sadece binde 1 oranında düşüşle tamamladı. New York Borsası'ndaki bu toparlanma, Uzakdğu piyasalarında da moralleri düzeltti. Uzakdoğu piyasalarının kapanışından bir süre sonra açılan Avrupa piyasaları da, güne krizden uzak bir havada başladı.

KELLE GİDECEK

Ülkedeki ekonomik krizi görüşmek üzere Başbakan Sergey Kriyenko, Maliye Bakanı Mihail Zadornov ve Merkez Bankası Başkanı Sergey Dubinin ile görüştükten sonra açıklama yapan Yeltsin, bugün, Geçici Olağanüstü Durum Komisyonu'nun toplanacağını bildirdi ve ‘‘Burada birkaç kelle gidecek’’ dedi.

Başbakan Kriyenko da, Yeltsin'in bir kararname imzalayacağını ve böylece, vergi kaçakçılarının malvarlıklarına vergi polisince tedbir koyma imkanının doğacağını belirtti. Ruble'de değer kaybı baskısı ile başlayan krizin önceki gün doruk noktaya çıkmasından sonra dün, Rus para biriminde sabah açılışında Merkez Bankası kurlarında büyük bir değişiklik olmadı. Alman markı karşısında Ruble'nin değeri aynı kalırken, dolar karşısında hafif bir gerileme oldu.

DÜNYAYI ETKİLER

Rusya'da yabancı çevrelere yönelik yayın yapan en önemli gazeteler arasındaki The Moscow Times'da dün yer alan bir yorumda, Ruble'nin istikrara kavuşmasının, altı yıllık reform sürecinin belki de tek büyük başarısı olduğu belirtilerek, ‘‘Eğer Ruble'de çöküş olursa, bu kriz Brezilya'ya kadar, bütün dünyayı etkileyeceği gibi; Rusya'daki ekonomik reformları da temelden sarsar. Bunun sonucu da, dünyanın en büyük nükleer güçlerinden biri olan Rusya'da milliyetçiliğin güçlenmesi olur’’ denildi.

Japonya'dan umut kesildi

Japonya ekonomik krizin eşiğine geldi. Asya'daki krize çare olması beklenen dünyanın ikinci en büyük ekonomisi Japonya'dan da umut kesildi. Ekonomistler, Japonya'nın önümüzdeki dönemlerde Asya'nın en büyük sorunlarından biri haline gelmesini bekliyor. Moody's de beş Japon bankasının puanlarını düşürdü. Açıklanan son rakamlara göre, endüstri üretiminde şubat ayında başlayan düşüş nisan ayında da devam etti.

Ayrıca, Japon yenindeki düşüşün, Asya'nın gelecekte girmesi olası yeni krizin nedeni olacağına dikkat çekiliyor. Japon Yeni, ABD Doları karşısında son yedi yılın en düşük seviyesine inerken, ekonomi uzmanları, endişelerini gizlemiyor. Japon hükümetinin yenin düşmesine göz yummasının, Asya ülkelerinde yeni devalüasyon hareketlerine yol açmasının kaçınılmaz olduğu vurgulanıyor. Yenin düşüşünün, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik rahatsızlığın sanılandan daha önemli olduğunu ortaya koyduğu belirtiliyor.

Japonya'daki ekonomik göstergeler endüstriyel üretimde düşüşün sürdüğünü de ortaya koyuyor. Son üç ayda üretimin yüzde 1.1 gerilediği belirtilirken, Endüstri Bakanlığı, gelecek günlerin de pek parlak görünmediği uyarısında bulundu. Ülkede arz-talep şartlarının gevşediği, deflasyon baskısının arttığı da belirtiliyor. Japonya'nın beş bankasının puanlarını düşüren Moody's, Tokyo'nun ülkenin mali sistemini güçlendirecek reformları yapamadığını açıkladı. TOKYO

Mitsubishi ilk kez zarar etti

Japon otomotiv şirketi Mitsubishi'nin, 31 Mart'ta sona eren mali yılı zararla kapattığı bildirildi. Borsaya kayıt olduğu 1988 yılından bu yana ilk kez zarar gösteren şirketin net zararının 101.9 milyar yen (yaklşık 189.7 trilyon lira), vergi öncesi zararının da 54.5 milyar yen olduğu belirtildi. Zararın, iç talebin düşmesi ve şirketin önemli yatırımlarının bulunduğu Asya ülkelerini etkileyen ekonomik krizden kaynaklandığı kaydedildi.

Dünya borsalarında dün

Moskova % 5.7 yükseldi

Seul % 4 yükseldi

Tokyo % 1 yükseldi

Hong kong % 1 yükseldi

Tayland - % 1.8 düştü

Londra % 0.5 yükseldi

Frankfurt % 1.8 yükseldi

Paris % 0.8 yükseldi

İstanbul % 2.3 yükseldi