Gübreden elbise giyer miydiniz?

ŞÖYLE bir gardırobunuzu düşünün. Kaç çift ayakkabı, kaç ceket, gömlek, pantolonunuz var? Bunların hepsini giyiyor musunuz? Ne kadar sık yeni giysiler

için alışverişe çıkıyorsunuz? Sizin gibi milyarlarca insana bu soruları yöneltecek olursak ortaya nasıl bir tablo çıkıyor dersiniz? Gelin bazı rakamlara bakalım… Her yıl dünya çapında 80 milyar adet kıyafet satılıyor. Bu, 20 yıl öncesinden yüzde 400 daha fazla.

Ortalama bir Amerikan evinde 300 bin ürün bulunuyor. Her yıl 2 milyar kot pantolon üretiliyor ve yalnızca bir adet kotun üretimi için 7 bin litre su gerekiyor. Global hazır giyim pazarı 3 trilyon dolar büyüklüğe ulaşmış durumda. Ve moda döngüleri her zamankinden daha hızlı... Fakat bu sistem sürdürülebilir gözükmüyor. Kullanılan toksik kimyasallardan, su tüketimine, işçi haklarından, atık giysilere pek çok açıdan sorgulanan moda sektörü de bu gerçeğin farkında. Bu da şirketleri yeni alternatifler aramaya itiyor. Örneğin İsveçli perakende devi H&M, gübreden yapılan giysilere yatırım yapıyor. Yani gelecekte gardırobumuzu gübreden yapılmış elbiseler süsleyebilir.

Geçtiğimiz haftalarda açıkladığı sürdürülebilirlik stratejisi ile atık yaratmayan döngüsel ekonomiye geçmeyi hedeflediğini beyan eden H&M, bu kapsamda H&M Vakfı aracılığıyla moda sektöründe daha sürdürülebilir yeni yöntem ve teknolojilere de yatırım yapıyor. Vakıf, 2015 yılında Global Change Award adıyla tekstili merkezine alan bir inovasyon yarışması başlattı. Yarışma mevcut düzeni değiştirecek sıra dışı fikirleri ödüllendiriyor. Bu yıl ödül alan fikirler arasında inek gübresinden yapılan giysilerin yanısıra, petrol yerine biokütle ve güneş enerjisiyle elde edilen naylon ile şarap üretiminde arta kalan üzüm atıkları kullanılarak elde edilen bitkisel deri gibi yeni girişimler var.

H&M’in davetiyle Stockholm’de katıldığımız ödül töreninde gardıroplarını etkileyecek bu fikirleri, sahiplerinden dinledik. İnek gübresinden kumaş üreten Mestic’i bulan Jalila Essaidi, inek gübresinde bulunan değerli selülozu kullanarak biyoçözünür kumaş üretmeyi başarmış. Essaidi, dünyada giderek artan bir gübre fazlalığı olduğunu söyleyerek, “Bu gübre sorununu çözmeye yönelik ilk girişim değil. Ama ilk kez gübre değerli bir kaynak olarak değerlendiriliyor” diyor. İnsanların gübreden yapılmış giysilere nasıl yaklaşacağını sorduğumuzda ise “Sanki petrol çok seksi” karşılığını veren Essaidi, “En azından dürüst bir şey, inek gübresi. İnsanlar ilk başta tiksiniyorlar. ‘Kokusu var mı’ diye soruyorlar. Ama kumaşa dokunur dokunmaz şaşırıyorlar. Viskoza benziyor. İlk olarak 12 parçadan oluşan bir koleksiyon yaptık” diyor. Üretim sırasında hatırı sayılır ölçüde azaltılan metan gaz ile toprak, hava ve su kirliliğine yol açan diğer maddelerin salımının azaltılmış olması da ek bir katkı sağlıyor.

‘ÜZÜM DERİSİ’

300 BİN Euro’luk en büyük ödülü kazanan fikir ise üzümden deri üretimi.  Şarap yapımından arta kalan atıklarla bitkisel bir deri yaratılıyor. Bu yöntem hem hayvanları koruyor, hem de sentetik deri üretiminde kullanılan petrole ihtiyaç bırakmıyor. Fikrin yaratıcılarından Rosa Rossella Longobardo, “Deri sektörü çok fazla enerji ve su kullanıyor. Üretimde kullanılan toksik maddeler de cabası. Biz toksik madde kullanmıyoruz. Suyu hiç tüketmiyoruz” diyor. 

TÜRKİYE’DEN BAŞVURU BEKLENİYOR!

H&M yetkilileri, Türk girişimcilere ve bilim insanlarına da yarışmaya katılma çağrısında bulunuyor. Yarışma sonucunda 1 milyon Euro, kazanan 5 projeye dağıtılıyor. H&M Grubu Sürdürülebilirlik Başkanı Anna Gedda ise giysilerde kullanılan materyaller konusunda tüketicinin kıyaslaması için tüm markaların daha yüksek standartlar sağlaması gerektiğini söyleyerek, “Gıda sektörünü düşünün; her gıdanın içeriklerinin olduğu bir etiketi, bir kodu var. 2020-2021’e kadar bu tip bilgilerin hazır olması hedefi var” diyor. 

Ekonomide son 24 saat