Ekmekte suçlu un fiyatları deÄŸilmiÅŸ

Un fiyatlarındaki artışın bahane edilerek gündeme ekmek zammının getirilmesine karşın ekmeÄŸin maliyetinde unun payı yüzde 30-40 arasında kalıyor. Halk Ekmek ise ekmeÄŸi 125 liraya satıp 100 milyar kar ettiklerini açıkladı.Hububat piyasasındaki geliÅŸmeleri izleyip müdahale kurumu gibi görev yapan Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) yaptığı belirlemelere göre, ekmeÄŸin maliyetinde unun payı yüzde 30-40, işçiliÄŸin payı yüzde 10-15, genel giderlerin paya yüzde 25-30 arasında deÄŸiÅŸiyor.  TMO'nun verilerine göre, buÄŸday fiyatlarında yaklaşık 1 ay süreyle yapılan spekülatif artışın ardından, ekmekte unun maliyeti yüzde 34'den yüzde 37.1'e çıktı.      Ofis'in AÄŸustos ayında Polatlı Ticaret Borsası'nda oluÅŸan ortalama buÄŸday fiyatlarını dikkate alarak, Tip 650'lik ekmeklik unun maliyeti konusunda yaptığı hesaplamalara göre, yüzde 20 kar ve yüzde 1 KDV dahil 50 kg'lık bir çuval unun fiyatı, 23 milyon 424 bin liraya çıkıyor. Bunun 7 milyon 71.1 bin lirasını işçilik giderleri oluÅŸturuyor.Bu undan üretilen bir kg'lık ekmeÄŸin maliyeti, fırıncı karı dahil, 810 bin 563 bin liraya çıkıyor. Bayi karı da dikkate alınarak, 1 kg ekmeÄŸin bayi satış fiyatı 956 bin 464 lira olarak hesaplandı.      Bu durumda, Türkiye genelinde halen yaygın olarak 200 gram'ı 200 bin liradan, kilosu 1 milyon liraya gelen ekmeÄŸin fiyatını makul karşılamak mümkün.  Hesaplamaya göre, AÄŸustos ayı itibariyle, ekmeÄŸin maliyetinin içinde, un bedelinin payı yüzde 37.1, işçiliÄŸin payı yüzde 11.2, genel imalat giderlerinin payı yüzde 28, fırıncı karı yüzde 7.6, KDV yüzde 0.8, bayi karı yüzde 15.3 oldu.    Ekmek fiyatlarının belirlenmesinde, maliyetler dışında en büyük belirleyicinin illerdeki rekabet ÅŸartları olduÄŸuna da dikkat çekiliyor. Buna örnek olarak, üretimde tip 2 un kullanılmasına karşın,1 kg ekmeÄŸin, Adana'da 952 bin lira, Afyon ve Antalya'da bir milyon lira, Osmaniye'de 750 bin lira, Yozgat'ta 714 bin  286 bin lira, Bilecek'te 800 bin liraya satılması gösterilebilir.Fiyatların oluÅŸmasında, belediyelerin ekmek üretip üretmemesi, dağıtım olanakları ve nakliye giderleri, ekmek tüketim alışkanlığı, rekabet ÅŸartları da etkili oluyor.    DiÄŸer taraftan uzmanlar, un ve ekmek fiyatlarının hesaplanmasında pek çok iÅŸletmenin işçilik giderlerini abarttığını, iÅŸletmelerin büyük bölümünde kayıtdışı işçi çalıştırıldığına iÅŸaret ettiler.            ANKARA'DA ''HALK EKMEÄžE'' ŞİMDÄ°LÄ°K ZAM YOK  DiÄŸer taraftan, Ankara BüyükÅŸehir Belediyesi'ne ait Halk Ekmek Fabrikası'nın Müdürü Ali Ä°lkbahar, ekmek fiyatlarında, ÅŸimdilik bir artış düşünmediklerini söyledi. Ä°lkbahar, yaptığı deÄŸerlendirmede, ekmek fiyatlarında, maliyetlerin çok fazla artması ve kar marjının sıfırlanması halinde bir artış düşünebileceklerini belirterek, ''Halen 200 gram ekmeÄŸi 125 bin liradan satıyoruz ve bu ay 100 milya lira düzeyinde kar bekliyoruz. 200 bin liraya satanların kar edememesini anlamıyorum'' dedi.     Ekmek maliyetleri içinde un, tuz, maya gibi hammadde giderlerinin payının yüzde 60.52, işçilik giderlerinin payının yüzde 20.10, dağıtımın payının yüzde 5.96, genel giderlerin payının da yüzde 13.02 olduÄŸunu belirten Ä°lkbahar, özellikle akaryakıta yapılan zammın dağıtım masraflarını yükselttiÄŸine iÅŸaret etti.  Genel giderler içinde, bayi karının da çok yüksek olduÄŸunu kaydeden Ä°lkbahar, ''Biz bayiye ekmek başına 8 bin lira, fırınlar 60 bin lira veriyor. Bayi karı, vatandaÅŸtan çıkıyor. Bu önemli bir sorun'' diye konuÅŸtu. BuÄŸdayda oynanan spekülatif oyunlar sonucunda, ekmeklik buÄŸdayın fiyatının, ürün üreticinin elinden çıkmasından sonra 230 bin liradan 400 bin liraya kadar yükseldiÄŸini belirten Ä°lkbahar, şöyle devam etti: ''TMO, piyasadan çekilince, piyasada rekabet edecek kadar çok sayıda tüccar olmadığı için, ürün birkaç kiÅŸinin eline geçti ve bunlar hızla fiyat artırdı. Un fiyatları da 17 milyon liradan 28 milyon liraya çıktı. Türkiye'de yeteri kadar buÄŸday var, fiyat artışı suni nedenlere dayanıyor.''  Ekmekte rekabetin oluÅŸmasında belediyelere ait fabrikaların önemli rol oynadığını vurgulayan Ä°lkbahar, ''Ticarette ortalama kar oranı yüzde 25'tir. Biz, 200 gram ekmeÄŸi 125 bin liradan satıp kar ediyoruz. 200 bin liradan satanlar nasıl kar edemiyor bir anlam verimiyorum'' diye konuÅŸtu.  Ä°lkbahar, fırınların çaÄŸdışı üretim ÅŸartlarından vazgeçip teknoloji yenilemeleri halinde de ekmekte maliyetlerin düşeceÄŸine iÅŸaret etti.  Halk Ekmek Fabrikası'nda 550 randımanlı undan ekmek yapıldığını, fırınların ise genelde 650 randımanı kullandığını anlatan Ä°lkbahar, ekmekte kalite sorunun çözümü için, Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı'nın veya Fırıncılır Federasyonu'nun, büyükÅŸehirlerde daha fazla sayıda olmak üzere, her ilde mutlaka bir tane un analiz laboratuvarı kurması gerektiÄŸini vurguladı. Â