Ekmeğe bir yılda %32 zam

Türkiye Fırıncılar Federasyonu'nun ''ekmeÄŸe bir yıldır zam yapmıyoruz'' açıklamasına karşın, Türkiye genelinde ortalama ekmek fiyatı, Eylül ayı itibariyle son bir yıldır ortalama yüzde 32 arttı.Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı verilerine göre, geçen yıl Eylül ayında Türkiye genelinde 684 bin 716 lira olan bir kg ekmeÄŸin satış fiyatı, bu yıl AÄŸustos ayında ortalama 910 bin 574 liraya yükseldi. Aynı dönemde, 50 kg'lık bir çuval unun fiyatı da, ortalama 18 milyon 729 bin liradan 24 milyon 764bin liraya çıktı. Bu dönemde un fiyatlarındaki artış da yüzde 32 oldu. Geçen yıl Eylül ayında, Türkiye genelinde, ekmek en pahalı Ankara,Ä°stanbul, Antalya ve Bolu'da, kilosu 1 milyon liraya satılırken, en ucuz ekmeÄŸi kilosu 400 bin liraya Tokatlılar yedi.  Bu yıl AÄŸustos itibariyle, ekmek en ucuz Amasya'da, en pahalı Åžanlıurfa'da satıldı. AÄŸustos'da, bir kg ekmek, Amasya'da 666 bin 667 liraya, Åžanlıurfa'da 1 milyon 250 liraya satıldı.  Türkiye genelinde ortalama ekmek fiyatı, yılbaşından bu yana, yüzde 5, un fiyatı ise yüzde 14 arttı. Geçen yıl Aralık ayında 864 bin307 lira olan 1 kg ekmeÄŸin ortalama fiatı, AÄŸustos'ta 910 bin 574 liraya, bir çuval unun fiyatı da 21 milyon 571 bin liradan 24 milyon 764 bin liraya yükseldi.  AÄŸustos itibariyle, Türkiye'deki illerin 39'unda, ortalama 910 bin574 bin liranın altında, 42 ilde ise ortalama fiyatın üzerinde fiyatlaekmek satıldı. Ankara, Antalya, Bolu ve Ä°stanbul'da Geçen yıl Eylül ayından beri ekmeÄŸin kg satış fiyatının deÄŸiÅŸmeyerek 1 milyon lirada kaldığı belirlendi. Manisa'da da ekmeÄŸin kg fiyatı, bir yıldır 800 binlira. Ancak, özellikle büyük ÅŸehirlerin merkez ilçelerinde bile, rekabet nedeniyle farklı fiyatlar uygulanabiliyor.  Verilere göre, Türkiye genelinde son bir yılda ortalama fiyat artışı yüzde 32 olurken, bazı illerdeki fiyat artışı yüzde 80'in de üzerine çıktı. EkmeÄŸin kg satış fiyatı, bir yılda  Sivas'ta, yüzde 88,Åžanlıurfa'da yüzde 71, Kırklareli'de yüzde 66, birçok ilde de ortalamayüzde 50 düzeyinde arttı.                 FÄ°YATIN BELÄ°RLENMESÄ°NDE REKABET ÅžARTLARI DAHA ETKÄ°Lİ     EkmeÄŸin fiyatının, maliyet dışında, ildeki rekabet ve üretim ÅŸartlarına, talebe göre deÄŸiÅŸtiÄŸine iÅŸaret eden yetkililer, belediyelerin ekmek ürettiÄŸi ya da fırın sayısı fazla olduÄŸu için rekabetin yüksek folduÄŸu illerde, ekmek fiyatlarındaki artışın daha sınırlı olduÄŸuna iÅŸaret ettiler.  Ayrıca illerdeki genel gelir seviyesi, ekmek tüketim alışkanlığı, evde ekmek yapılıp yapılmaması da ekmeÄŸin fiyatını ve rekabet ÅŸartlarını etkiliyor. Fiyatın belirlenmesinde esnaf odalarının karar almasına karşın, fırınların bu karara uymaması nedeniyle rekabet yaÅŸanıyor ve ilan edilen fiyatın altında fiyatlarla satış yapılıyor. Belediyelerin ekmekürettiÄŸi yerlerde ise ''belediye ekmeÄŸinin fiyatı'' fiyat ve rekabet ÅŸartlarının belirlenmesinde önemli bir unsur oluyor. DiÄŸer taraftan, ekmek üretiminde kullanılan unun kalitesi de fiyatların deÄŸerlendirilmesinde yanıltıcı oluyor. Bazı illerde, yüzde 65, bazı illerde yüzde 75 randımanlı undan bazı illerde ise daha düşükkaliteli undan ekmek yapılıyor. Bu nedenle aynı gramajda ekmek aynı fiyata satılsa bile, düşük kalitede undan yapılan ekmeÄŸi alan tüketici, daha pahalıya ekmek yemiÅŸ oluyor.  Ekmekte fiyat sorunu yanında, üretim ve satış ÅŸartlarından kaynaklanan sorunlar da yaÅŸanıyor. Ekmek üretim ve satış ÅŸartlarının asgari teknik ve hijyenik ÅŸartlarını belirleyen yönetmeliklerin, kodekslerin çıkarılmış olmasına karşın, hala apartman altlarında, hijyen kurallarına ve standartlara uygun olmayan ÅŸartlarda üretim yapılıyor.  EkmeÄŸin üretiminde, taşınmasında, etiketlenmesinde ve satışında, ekmek kodeksine uygun davranılmıyor. Teknik ve hijyenik ÅŸartlar, gramaj konusunda yapılan denetimler yetersiz kalıyor. Ancak fırınlarda altyapının iyileÅŸmesini saÄŸlamak üzere, Tarım ve KöyiÅŸleri Bakanlığı, yeni kurulacak fırınlara, uygun teknik ve hijyenik ÅŸartları saÄŸlamaması halinde üretim izni vermiyor. Ekmek üretim yerlerinde asgari teknik ve hijyenik ÅŸartları düzenleyen yönetmelik uyarınca, fırınların en az 400 metrekare büyüklükte olması gerekiyor. Türkiye'de, Fırıncılar Federasyonu'na göre 40 bin, bakanlığa göre ise 20 bin fırın bulunuyor.  Günde 110-120 milyon ekmek üretildiÄŸi hesaplanan Türkiye'de köy ve kasabalardaki fırınlarda genellikle fırından satış yapıldığı için 15 bin fırın ve üretilen 60 milyon ekmeÄŸin ambalaj uygulamasından etkilenmediÄŸi kabul ediliyor.  Bu sorunlar gözardı edilirken, ekmeÄŸin fiyatı, sürekli spekülasyonkonusu yapılıyor. Türkiye Fırıncılar Federasyonu'nun ekmek fiyatlarının Türkiye genelinde yüzde 25'ten çok olmamak üzere artırılacağı açıklamasına karşın, rekabet ve diÄŸer ÅŸartlar nedeniyle, birçok ilde fiyat artışı olmayabileceÄŸi belirtiliyor. Â