Devlet, vergi alacağı kişilere borçlanıyor

Türk - İş Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan araştırmada, devletin vergi alması gereken kişilere borçlandığı, buna karşılık vergi alabildiği kesimlerden elde ettiği gelirleri de borçlandığı kesimlere trasnfser ettiği görüşü savunuldu.

Türk - İş Araştırma Merkezi tarafından yapılan araştırmada, Türkiye'de kamu maliyesinin 1980'lerin ortalarından itibaren kriz yaşadığı ifade edilerek, kamu maliyesinin temel sorununun devlet bütçesinin küçüklüğünden kaynaklandığı savunuldu. Devletin vergi alması gereken kesimlere borçlandığı, buna karşılık vergi alabildiği kesimlerden elde ettiği gelirleri de borçlandığı kesimlere transfer ettiği görüşü savunulan Türk-İş araştırmasında, ‘‘Bu sürdürülemez bir durumdur. Devletin vergi alma hak ve meşruyeti derinden sarsılmıştır’’ denildi.

Ulusal gelirin yüzde 23'ü civarındaki bir konsolide bütçe ile Türkiye'nin mevcut ekonomik sorunlarına ve toplumsal taleplerine yanıt verilmesinin mümkün olmadığına dikkat çekilen araştırmada, bu bütçe büyüklüğünün AB ülkeleri ortalamasının yarısı boyutunda olduğu ifade edildi.

Türk-İş araştırmasında 1996 yılında toplanan vergilerin yüzde 66.6'sının faiz ödemelerine ayrıldığı belirtilerek, ücret üzerinden alınan tüm dolaylı ve dolaysız vergi toplamının faiz ödemelerine yetmediği kaydedildi.

Ücretliler üzerindeki vergi yükünün aşırı yüksek olduğu bildirilen araştırmada, bunun yanı sıra ücretlilerin zorunlu tasarruf kesintisi gibi vergi yükünde hesaba katılmayan zorunlu ödemeleri bulunduğuna dikkat çekildi.

Türkiye'de ücretlilerin vergi yükünün AB'deki ücretlilere oranla çok yüksek düzeyde olduğu bildirilen araştırmada, ulusal gelirden yüzde 22 oranında pay alan, buna karşılık gelir vergisinin yarısını ödeyen ücretlilerin haksız konumlarının mutlaka giderilmesi istendi.

ÇÖZÜM YOLLARI

Türkiye'de kamu açıklarının, gider fazlalığından çok gelirlerin yetersiz oluşundan kaynaklandığı vurgulanan araştırmada şu görüşlere yer verildi:

‘‘Vergi gelirlerini köklü bir biçimde arttırma olanakları Türkiye koşullarında mevcuttur. Çünkü Türkiye'deki fiili vergi yükü, ülkenin gelişmişlik düzeyine ve potansiyel vergi kapasitesine kıyasla oldukça düşüktür. Merkezi ve yerel vergilerin yanında sosyal güvenlik vergilerini de içeren toplam vergi gelirlerinin ulusal gelire oranı Türkiye'de 1996 yılında 21.6 iken, AB ülkelerindeki ortalaması yüzde 41.4'tür. Türkiye'nin, 5 yıllık süre içinde toplam vergi yükünü, yüzde 30'a ulaştırmayı hedeflemesi gereklidir.’’

ÜCRETLİLER

Türkiye'de ücretlilerin vergi yükünün aşırı oranda yüksek olduğu vurgulanan Türk-İş araştırmasında, ücret üzerindeki istihdam vergilerinin azaltılması yönünde işverenin de talebi bulunduğu anımsatılarak, bu konuda toplumsal uzlaşma sağlamanın kolay olduğu belirtildi.

Araştırmada, emek gelirleri üzerindeki vergiler azaltılırken, tüketim vergilerinin artırılmaması gerektiği de vurgulanarak, bu tür dolaylı vergilerin, ücretliler üzerindeki yükü daha da artırdığı kaydedildi.