Deprem vergisi ekime kaldı

Kamuoyunda tepkilere neden olan ve önceki gece Plan Bütçe Komisyonu'nda önemli değişikliklere uğrayan deprem vergisi ertelendi. Komisyondan geçerek dün Genel Kurul'a inen tasarı, Meclis'in tatile girme kararı almasıyla ekim sonuna kaldı.

Depremin yol açtığı ekonomik kayıpların giderilmesi amacıyla yükümlülere ek vergiler getiren tasarı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan büyük tartışmalar ve ciddi değişikliklerle geçti. Ancak kamuoyundan gelen büyük tepkiyi göz önüne alan, bağışların durmasından endişe eden hükümet, deprem vergileri ile ilgili yasa tasarında geri adım attı. Başbakan Bülent Ecevit, deprem dolayısıyla yeni vergiler toplanmasını öngören tasarının tatil sonrasına bırakıldığını açıkladı. Ecevit, şunları söyledi:

‘‘Meclis gündemindeki konuları tamamlamak üzere. Vergi yasasındaki değişiklikle ilgili tasarının, Meclis'in tatilinden sonra ele alınmasının daha uygun olacağı sonucuna vardık. Çünkü, o zamana kadar, uğradığımız zararların, sağlamamız gereken kaynakların bilançosunu ayrıntılarıyla saptama olanağını bulmuş olacağız. ’’

Ekim ayına kalan tasarıdaki en önemli sürpriz ise, hükümetin, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ile Rekabet Kurumu'nun elindeki trilyonluk fonlardan da bütçeye kaynak aktarmasına imkan veren düzenleme oldu.

Tasarıya son anda eklenen bir madde, hükümete özel bütçeli dört kuruluşun trilyonluk fonları üzerinde, ‘deprem bölgesindeki altyapı yatırımlarında kullanılmak üzere’ 10 ay süreyle önemli bir tasarruf hakkı getirdi.

İMKB, SPK, RTÜK ve Rekabet Kurumu, yasa yürürlüğe girdiği tarihe kadar biriken paraları üzerinden belli bir miktarı her ay, Maliye Bakanlığı'nın Merkez Bankası'ndaki hesabına yatıracak. Özel bütçeli dört kuruluşun yatırması gereken miktar, Maliye Bakanı Sümer Oral'ın teklifi, Başbakan Bülent Ecevit'in onayıyla belirlenecek oranlara göre hesaplanacak.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan geçen yeni vergi düzenlemeleri şöyle:

YÜZDE 5 EK GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ

Gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri 1998 matrahları üzerinde ek yüzde 5 oranında vergi ödeyecek. Aynı şekilde, ticari ve mesleki kazançları götürü usulde belirlenen gelir vergisi yükümlüleri de 98 kazançlarının yüzde 5'i, ücret geliri 12 milyar lirayı aşan yükümlüler ise yüzde 5 oranında ek vergi ödeyecek. Bunların beyan ve ödeme süreleri şöyle olacak:

Ek gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri, yasanın yayın tarihinden itibaren bir ay içinde ayrı bir beyannameyle beyan edecek. Verginin ilk taksidi beyanname süresi içinde, diğerleri Kasım ve 2000 Ocak ayında ödenecek.

12 milyar lirayı aşan ücretlilerin ek vergisi, yasanın yayımı tarihinde, işverenlerinin bildirimi üzerine, ilki ilk aya ait ücretten, ikincisi, üçüncü aya ait ücretten, üçüncüsü de beşinci aya ait ücretten kesilmek suretiyle üç eşit taksitte ödenecek.

Mesleki kazançları götürü usulde belirlenen gelir vergisi yükümlülerinin ek vergisi, yasanın yayımı tarihiden itibaren bir ay içinde idarece tarh edilecek. İlki tarh süresinde, diğerleri Kasım ve 2000 Ocak'ta ödenecek.

İKİNCİ EVE EK VERGİ

Emlak vergisi yükümlüleri 1998 yılı matrahları üzerinde bir defaya mahsus ek vergi ödeyecek. Konutlar 200 metrekarenin üzerindeyse, bir tek konut bile olsa vergiye tabi olacak. Kocaeli, Sakarya, Yalova il ve ilçeleri ile Düzce, Gümüşova, Gölyaka, Cumayeri ve Çilimli ilçelerindeki taşınmazlar ile varlıklarının en az yüzde 10'un ile birinci derecede yakınlarını kaybedenler muaf tutuldu.

OTOMOBİL VERGİSİ TEKRARLANACAK

Motorlu taşıtlar vergisi yükümlüleri, 1999 yılında tahakkuk ettirilen vergi kadar ek vergiye tabi. Yükümlüler bu ek verginin ilk taksidini, yasanın yürürlüğe girdiği ay sonuna kadar, ikinci taksidini ise 1999 Kasım ayı sonuna kadar ödeyecek.

CEPTEN ALO'YA YÜZDE 25 VERGİ

Cep telefonları konuşma ücretine getirilen yüzde 25 oranındaki vergi, ‘her nevi cep telefonu işletmecileri’nin verdiği, tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetlerini içine alıyor. Düzenlemeye, ‘Muhabbet kart’ ve ‘Hazır kart’ da dahil. Verginin yükümlüsü olarak belirlenen işletmeciler, Özel İletişim Vergisi'ni,takip eden ayın 15'i, çalışma günü bitimine kadar ödeyecek. Cep telefonu işletmecilerinin, İmtiyaz Sözleşmeleri uyarınca Hazine'ye ödeyecekleri payın hesabında, bu vergi dikkate alınmayacak.

Ecevit: Deprem vergisi ekonomiyi canlandıracak

Başbakan Bülent Ecevit, deprem vergisi olarak anılan yeni düzenlemelerle sağlanacak kaynaklarla doğrudan depreme uğrayanların ihtiyaçlarını karşılanırken aynı zamanda ekonomiyi canlandırarak depremzedelere dolaylı bir katkı daha sağlayacağını bildirdi.

Ecevit, Rekabet Kurulu Başkanı Taner Müftüoğlu'nun ziyareti sırasında bir gazetecinin, ‘‘Deprem Vergisi’’ adı altında sağlanacak kaynağın, yaraların sarılması yerine başka alanlarda da kullanılabileceğine ilişkin endişeleri hatırlatması üzerine şunları söyledi:

‘‘Şimdi, sorunun bir sosyal boyutu, bir de ekonomik boyutu var. Sosyal boyutu; depremden zarara uğrayan, evlerini, işlerini yitirenlerin yeniden sağlıklı bir yaşam düzeyine kavuşabilmeleri için gerekli sosyal yardımlar, son derece önemli. Ayrıca, geçici ve kalıcı iskan alanlarının imarı, yeniden yapılması, büyük önem taşıyor. Bunun yanı sıra ekonomiyi canlandırmak, büyük bir zorunluluk. Ekonomi, zaten bir dar geçitten geçmekteydi. Hükümet olarak ekonomiyi yeniden canlandırmanın gereği olan tedbirleri süratle uygulamaya başlamıştık. Şimdi, vergi düzenlemesinde yapılan değişiklikler dolayısıyla sağlayacağımız kaynaklar, hem ekonomiyi canlandırma, o yoldan da depremzedelere katkıda bulunma, hem de doğrudan doğruya depreme uğrayanların ivedi ihtiyaçlarını, insani ihtiyaçlarını karşılamak için tam bir saydamlık içinde kullanılacaktır. Bundan kuşku duymaya da kimsenin hakkı yoktur.’’