AB'ye "En Uyumlu" ithalat rejimi

Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) 2001 yılı ithalat rejimini hazırlayarak Bakanlar Kurulu'na gönderdi. 1 Ocak 2001'de yürürlüğe girecek şekilde Resmi Gazete'de yayımlanması beklenen yeni ithalat rejimi ile sanayi ürünlerinde AB'ye yönelik taahhütler tam olarak yerine getirilerek, "hassas sektör" olarak kabul edilen ürünlerdeki ek koruma kaldırılacak.

Gümrük Birliği aşamasında Türkiye, otomotiv, çimento kağıdı, ayakkabı, mobilya, cam ve porselen eşya gibi sektörleri "hassas sektör" olarak nitelendirerek, bu sektörlerde, AB'nin uyguladığı ortak gümrük tarifesinin (OGT) üzerinde koruma oranları uygulama kolaylığı elde etmişti.

Anlaşma uyarınca, söz konusu sanayi ürünlerindeki ek koruma oranlarının, 5 yıllık bir sürede OGT seviyesine çekilmesi gerekiyordu. Bu amaçla, hassas sektörlerin ürünlerinde, OGT'nin üzerindeki vergi oranlarında, 1997 ve 1998'de yüzde 10'ar, 1999 ve 2000 yılı ithalat rejimleri ile de yüzde 15'er indirim yapılmıştı. Hassas sektörlerin ürünlerinde ek korumadaki son yüzde 50'lik indirim, 2001 yılı ithalat rejimi ile yapılacak.

Buna göre, binek otomobillerde halen yüzde 18.4-21.5 düzeyinde olan gümrük vergileri yüzde 10'a, minibüs ve midibüste yüzde 18.6-20'den yüzde 10-16'ya, kamyonette ise yüzde 18.6'dan yüzde 10'a, motosiklette yüzde 14.5'ten yüzde 8'e, bisiklette yüzde 19.9'dan yüzde 15'e inecek. Kamyon ithalatında halen yüzde 22 olan gümrük vergisinde bir değişiklik olmazken, traktördeki yüzde 14.8'lik gümrük vergisi sıfırlanacak.

Mobilyada ise yüzde 10-13.3 arasında değişen gümrük vergileri bazı ürünler için sıfırlanacak, bazı ürünler için yüzde 5.6'ya çekilecek.

Sanayi ürünlerinin AB'den ithalatında 1996'dan beri gümrük vergisi alınmıyor. Diğer ülkelerden yapılan sanayi ürünleri ithalatında ise Gümrük Birliği anlaşması gereği, hassas ürünler hariç OGT düzeyinde vergi uygulanıyordu.

Düşüş fazla değil

Edinilen bilgiye göre, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Gümrük Birliği ve 13 ülke ile imzalanan serbest ticaret anlaşmalarına ve uluslararası taahhütlere uyumlu olarak hazırlanan 2001 yılı ithalat rejimi, bu yıl 5 listeden oluşacak.

İlk listede bulunan tarım ürünlerinde DTÖ'ye verilen pazara giriş taahhütlerine uygun olarak düzenlemeler yapıldı. Yetkililer, bu taahhütlere bağlı kalınarak tarım ürünlerinde gümrük vergilerindeki indirim oranlarının çok düşük düzeylerde olduğunu, bu nedenle koruma oranlarındaki genel düşüşün çok az olduğunu vurguladılar. Buna göre tarım ürünlerinde, AB menşeli ithalatta yüzde 56.5 olan koruma oranı, gelecek yıl yüzde 56.2'ye inecek.

İki sayılı listede bulunan sanayi ürünlerindeki koruma oranı ise özellikle bu listede yer alan hassas ürünlerdeki ek korumanın kalkması nedeniyle yüzde 5'ten yüzde 4.5'e çekilecek.

Üç sayılı listede yer alan işlenmiş tarım ürünlerindeki sanayi paylarına ilişkin gümrük vergilerinde yapılacak indirimlerle, bu ürünlerdeki ortalama koruma oranları yüzde 8.6'dan yüzde 8'e düşecek.

Dört sayılı listede ise AB, EFTA ve diğer ülkelerden, balık ve su ürünleri ithalatında uygulanacak gümrük vergileri gösterilecek. EFTA ile yapılan anlaşma gereğince, söz konusu ürünlerin bu ülkelerden ithalatında gümrük vergisi alınmıyor. Bu ürünlerin AB'den ithalatında yüzde 39.1, diğer ülkelerden ithalatında ise yüzde 49.8 olan olan ortalama gümrük vergisinde, 2001 yılı için değişiklik yapılmayacak.

Sanayiciye ucuz girdi

AB'nin ortak gümrük tarifesine paralel olarak, sanayiciye ucuz girdi sağlamak amacıyla gümrük vergileri askıya alınan ürünler ise 5 sayılı listede yer alacak. Bu listedeki ürünlerin üçüncü ülkelerden ithalatında ya hiç gümrük vergisi alınmıyor ya da çok düşük vergi uygulanıyor.

Bu listede, genellikle hammadde ya da ara mamül niteliğinde 560 ürün yer alıyor.

Sanayiciye ucuz girdi sağlamak amacıyla, akrilik elyaf üretiminde kullanılan akrinonitril ile polyester elyaf ve pet şişe üretiminde kullanılan teraftonil asit, mono etilen glikol ithalatında da tarife kontenjanı kapsamında düşük vergi ile ithalat imkanı getirildi. Bu ürünleri ithal edecekler, tarife kontenjanı kapsamında yüzde 8 yerine yüzde 5 vergi ödeyecekler. Bu konuya ilişkin ayrı bir karar da Bakanlar Kurulu'na sunuldu.

En az gelişmiş ülkelere kolaylık

Bakanlar Kurulu'na gönderilen yeni ithalat rejiminde, DTÖ anlaşmalarına uygun olarak en az gelişmiş ülkelere verilen tavizlerin uygulanmasına devam edilecek. Aralarında Afganistan, Angola, Bangladeş, Liberya, Sudan, Somali, Uganda, Yemen, Ruanda, Kamboçya, Haiti, Cibuti, Çad, Etiyopya, Gine, Nijer'in de bulunduğu en az gelişmiş 50 ülkeye bazı maddelerin ithalatında daha düşük gümrük vergileri uygulanacak.

2001 ithalat rejiminde, uluslararası anlaşmalar ve taahhütlere uygun olarak uygulanacak vergi oranları, listelere göre değişmekle birlikte 9-12 sütun halinde gösterilecek. Genellikle ilk sütunda AB ve EFTA için uygulanacak gümrük vergileri, diğer sütünlarda ise İsrail, Romanya, Litvanya, Estonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Makedonya gibi serbest ticaret anlaşması (STA) imzalanan ülkelere, en az gelişmiş ülkelere ve diğer ülkelere uygulanacak gümrük vergisi oranları ayrı ayrı gösterilecek. Benzer tavizler verilen, benzer vergi oranları uygulanacak ülkelere yönelik vergiler aynı sütunda gösterilecek.

Türkiye halen 13 ülke ile STA imzalamış bulunuyor. AB mevzuatı uyarınca, 2003 yılından itibaren STA imzalanan ülkelere verilen tavizler eşitleneceği için, 2004'de ithalat rejimi, AB ve EFTA ile diğer ülkelere yönelik vergileri göstermek üzere birkaç sütun halinde çıkabilecek.

İthalat rejimi ile birlikte rejimin uygulanmasına ilişkin 18 tebliğ, ayrıca Bosna-Hersek'e tek taraflı olarak verilen tavizlerin uygulanmasına ilişkin bir bakanlar kurulu kararı ile Litvanya ve Makedonya'ya STA kapsamında verilen tarife kontenjanlarının kullanımına ilişkin bir bakanlar kurulu kararı da yayımlanacak.(AA)