YÖK'ten program isimlerine düzenleme

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, önlisans ve lisans programlarındaki isim kargaşasına ve bu nedenle yaşanan mağduriyetlere son vermek üzere benzer içerikli lisans programlarının yeniden isimlendirilmesi ve eğitim alanlarına göre tasnif edilmesi üzerine taslak bir çalışma yaptıklarını söyledi.

Saraç, yükseköğretim alanındaki gelişmelere bağlı olarak üniversitelerde artan, çeşitlenen ve farklılaşan önlisans ve lisans programlarının sayısının 2 bin 191 olduğunu belirtti. Bu yüksek sayının, programların farklı içeriklere sahip olmasının yanı sıra aynı içeriklere sahip birçok programın farklı isimlerle açılmış olmasından da kaynaklandığını anlatan Saraç, şöyle konuştu:
"Bu durum, bazı mezunlarımızın yatay ve dikey hareketliliklerinde ve iş başvurularında mağdur olmalarına ya da iş hayatında diplomalarını kullanırken unvan ve mesleki yetki çatışması yaşamalarına neden oluyor. Yükseköğretim Kurulu’na yıllık ortalama 3 bin kişi, sahip olduğu diplomanın benzer isimli başka bir diplomaya eş değer olup olmadığıyla ilgili başvuru yapıyor. Yaşanan bu ve benzeri olumsuzluklar, konuyla ilgili çalışma yapılmasını zorunlu kıldı.

BAZI BÖLÜMLERDE TİRE BAZILARINDA BAĞLAÇ EKLENİYORDU
Onlarca yıldır üniversiteler, bazı programların adlarında kelimeler arasına tire koyuyor, bazı üniversiteler aynı kelimeler arasına ‘ve’ bağlacını eklemeyi tercih ediyordu. Kimi üniversiteler tiresiz ve bağlaçsız aynı kelimeleri kullanıyor, kimileri program adındaki iki kelimenin yerlerini değiştiriyordu. Uzun zamandır süregelen bu ‘savruk’ tavır yaygınlaşarak devam ediyor, bu da sisteme olumsuz sonuçlarla yansıyordu. YÖK olarak önlisans ve lisans programlarındaki isim kargaşasına ve bu nedenle yaşanan mağduriyetlere son vermek üzere bir çalışma yürüttük. Bu konudaki çalışmayı katılımcı ve şeffaf bir yöntemle sürdürdük. 55 farklı üniversiteden alanında uzman 120 akademisyenin yer aldığı 17 komisyon bir yıl süreyle çalıştı. Bu komisyonlar ortak akıl ve geniş mutabakat arayışıyla yeni öneriler getirdi.

Bu kapsamda, yükseköğretimde benzer içerikli veya benzer isimli lisans programlarının yeniden isimlendirilmesi ve eğitim alanlarına göre tasnif edilmesi üzerine taslak bir çalışma yaptık. Bu çalışmayla yükseköğretim sistemimizdeki lisans programları, UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması referans alınarak 10 geniş alan 53 dar alan ve 144 ayrıntılı alan altında bilimsel ölçütlere göre sınıflandırılarak eş değer programlar, bilim kurullarınca üzerinde geniş mutabakat sağlanan ortak isim altında birleştiriliyor. Aynı muhtevaya sahip farklı isimli programlardan mezun olanlar için herhangi bir mağduriyet söz konusu olmayacak. Mevcut öğrencilerin hakları ve statüleri korunacak, hatta bu çalışma sonucunda isim kargaşasının doğurduğu belirsizlikler sonucu yaşanan mağduriyetlerin giderilmesine katkı sağlanacak.

10 GENİŞ ALANDA TASNİF YAPILDI
Yapılacak çalışmanın bir dayanağının olması gerekiyor. Bu konuda evrensel bir referans noktası en makul tercih olduğu konusunda karar kılındı. UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması'nı bunun için esas aldık. Buna göre programlar ‘Eğitim Bilimleri’, ‘Sanat ve İnsani Bilimler’, ‘Sosyal Bilimler’, ‘Gazetecilik ve Enformasyon’, ‘İş, Yönetim ve Hukuk’, ‘Doğa Bilimleri, Matematik ve İstatistik’, ‘Bilişim Teknolojileri’, ‘Mühendislik, İmalat ve Yapı’, ‘Tarım, Ormancılık, Su Ürünleri ve Veterinerlik’, ‘Sağlık, Sağlık Bakımı ve Desteği’ ve ‘Hizmetler’ olmak üzere 10 geniş alan altında tasnif edildi.

PROGRAMLARIN ‘MESLEK SINIFLAMASI’ DEĞİL ‘EĞİTİM ALANI’ SINIFLAMASI YAPILDI
Çalışmanın amacı mesleklerin yetki ve sorumluluk alanlarına müdahale edip ‘meslek sınıflaması’ yapmak değil yükseköğretim sistemindeki mevcut önlisans ve lisans programlarının ‘eğitim alan sınıflamasını’ yapmak. Çalışmanın tamamlanmasıyla program açma teklifleri, bu referans sınıflandırmaya göre değerlendirilecek. Ayrıca yükseköğretim kurumlarında mevcut programlar arasında olmayıp yeni açılacak programlar da bu sınıflandırmaya uyumlu hale getirilecek ve sistem, programlar açısından daha rafine hale gelecek.

TÜRKİYE'NİN EĞİTİM ALANI HARİTASI ÇIKARILACAK
Çalışma kapsamında yükseköğretim önlisans ve lisans programlarına dijital kodlar verilecek. Bu kodlarla, alanlara göre öğrenci ve öğretim elemanı gibi temel verilerin izlenmesine, bu verilerle ilgili analiz yapılmasına, alan ve mesleklere ait istatistiki veriler çıkarılmasına imkân sunabilen büyük bir veri tabanı oluşturulacak. Bu sayede yükseköğretimde beşeri kaynakların etkin planlaması yapılarak söz konusu kaynağın daha etkili ve verimli kullanılması sağlanacak. Aynı zamanda Türkiye'nin eğitim alanı haritası çıkarılmış olacak. Artık hangi alanda ne kadar insan kaynağı olduğu ortaya çıkacak ve devletimizin ilgili kurumları tarafından üst planlamalar da veriye dayalı yapılabilecek.

ULUSLARARASILAŞMAYA KATKI SAĞLANACAK
Bu çalışma, yükseköğretimde yatay ve dikey hareketliliğe olumlu katkı sağlayacak. Uluslararası bir referans sisteminin esas alınması, ülkemizde alınan diplomaların yurtdışında tanınmasını ve denkliğini daha da kolaylaştıracak. Bu uygulamanın, ülkemizde bulunan uluslararası öğrenci sayısındaki artışa olumlu katkılar sağlayacağını düşünüyoruz. İleride ülkemizin yükseköğretim tarihi yazılırken yeni YÖK dönemi, uluslararası öğrenci sayısındaki sıçrama ve olağanüstü gelişme itibarıyla hak ettiği yeri alacaktır. Bu düzenleme özel önem verdiğimiz uluslararasılaşma için çok önemli.

GÖRÜŞ VE ÖNERİYE AÇILDI
YÖK'ün hazırladığı taslak, üniversite ve diğer paydaşların görüş ve önerilerine açıldı. Üniversiteler, akademisyenler, kamu kurum ve kuruluşları, iş çevreleri, odalar yani bütün paydaşlar, görüş ve önerilerini, 25 Kasım 2019'a kadar prsiniflama@yok.gov.tr adresine gönderebilecek. Gelen görüş ve öneriler, komisyonlar marifetiyle tekrar değerlendirilerek çalışma tamamlanacak ve uygulamaya konulacak. Yükseköğretim sistemini aklın ve bilimin ışığında, dünyadaki gelişmeleri dikkate alarak yeniden şekillendirdik. Bunu adım adım ve her adım bir plan dahilinde olacak şekilde sürdürdük.”

PROGRAMLARDA SADELEŞTİRME VE YALINLAŞTIRMAYA ÖRNEKLER
Taslak çalışmaya göre, ‘Muhasebe’ alanındaki 12 benzer lisans programı için UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak ortak bir program adı önerildi. Buna göre; ‘Muhasebe ve Finans Yönetimi’, ‘İşletme Muhasebe’, ‘İşletme-Muhasebe’, ‘Finansal Muhasebe’, ‘Muhasebe’, ‘Muhasebe Bilgi Sistemleri’, ‘Muhasebe ve Denetim’, ‘Muhasebe ve Finans’, ‘Muhasebe ve Finansal Yönetim’, ‘Muhasebe ve Finansman’, ‘Muhasebe ve Vergi Uygulamaları’, ‘Muhasebe-Vergi’ isimli 12 program için önerilen ortak programın adı ‘Muhasebe ve Finans Yönetimi’ oldu.

‘Uluslararası İşletme’ alanındaki; ‘Uluslararası İşletme Yönetimi’, ‘Uluslararası İşletme’, ‘Uluslararası İşletmecilik’ adlı üç benzer lisans programı için UNESCO Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak ‘Uluslararası İşletme Yönetimi’ ortak program adı önerildi.

‘Görsel Sanatlar’ alanındaki benzer lisans programları için ‘Görsel İletişim Tasarımı’ ortak program adı önerisinde bulunuldu. Böylece bu alandaki ‘Görsel İletişim Tasarımı’, ‘Görsel Sanatlar’, ‘Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı’, ‘Görsel Sanatlar ve İletişim Tasarımı’, ‘Görsel İletişim’, ‘Görsel Sanatlar ve Tasarım’, ‘Görsel-İşitsel Teknikler ve Medya Yapımcılığı’, ‘İletişim Sanatları’, ‘İletişim Tasarımı’, ‘İletişim Tasarımı ve Medya’, ‘Medya ve Görsel Sanatlar’, ‘Medya ve Uygulamalı Görsel Sanatlar’, ‘İletişim Tasarımı ve Yönetimi’, ‘İletişim ve Tasarım’, ‘İletişim Tasarım’, ‘Görüntü Sanatları’, ‘Sanat ve Görüntü Sanatları’ adlı 17 benzer lisans programının tek program altında isimlendirilmesi hedeflendi.

ÖNLİSANS PROGRAMLARININ ADLARI VE EŞ DEĞERLİKLERİ GÜNCELLENİYOR
YÖK tarafından önlisans programları, 2009’da Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması dikkate alınarak sınıflandırılmıştı. Belirlenen önlisans program adları, meslek yüksekokullarında bölüm ve program açma ile eş değerliklerin yapılmasında 2009-2010 eğitim ve öğretim yılından bu yana uygulanıyor. Bu yeni çalışmayla önlisans programlarının eğitim sınıflaması ve adları da ISCED-F 2013 dikkate alınarak güncellenecek.

Taslak çalışmayla ‘Elektronik’ alanında 11 farklı isimde açılan ‘Elektronik Teknolojisi’, ‘Elektrik ve Elektronik Teknolojisi’, ‘Elektrik-Elektronik’, ‘Elektrik-Elektronik Teknikerliği’, ‘Elektronik’, ‘Elektronik Yüksek Teknisyenliği’, ‘Endüstriyel Elektronik’, ‘Endüstriyel Elektronik Teknikerliği’, ‘Endüstriyel Elektronik Teknolojisi’, ‘Deniz Elektroniği’, ‘Gemi Elektroniği’ programları için ‘Elektronik Teknolojisi’ adı kullanılacak.

‘İlk ve Acil Yardım’ adı altındaki ‘İlk ve Acil Yardım’, ‘Acil Bakım Teknikerliği’, ‘Acil Tıp Teknikerliği’, ‘Acil Yardım’, ‘Acil Yardım Teknikerliği’, ‘Ambulans ve Acil Bakım Teknikerliği’, ‘Ambulans ve Acil Yardım’, ‘Paramedik’ programları içinse ‘İlk ve Acil Yardım’ isminin kullanılması önerildi.