5. Sınıf Türkçe Kök Ve Ek konu anlatımı

Türkçede kökler isim, fiil, sesteş ve ortak kök olmak üzere dörde ayrılır. Çekim ekleri kelimenin anlamını değiştirmez. Yapım ekleri ise sonuna eklendiği kelimenin anlamını tamamen değiştirir.

5. Sınıf Türkçe Kök ve Ek - Konu Anlatımı

 1- Kök:

 Kökler ne tür bir ek alırsa alsın biçim olarak değişime uğramaz. Kelimenin sabit kalan ve değiştirilemez ögesidir. Kök çeşitleri toplam dört ana grupta toplanır.

 1- İsim kökleri:

 Nesne, varlık ve olguların adlarını oluşturan köklere isim kökü denir.

 Örnek: At, kedi, masa, yeşil, sarı, çanta.

 Cümle içinde kullanımı:

 1- Kitaplar sende mi? - Kitap kelimesi sonuna -lar ( çekim ekini) almıştır.

 2- Buradaki kitaplık çok büyük. / Kitap kelimesi sonuna -lık (yapım ekini) almıştır. 

 2- Fiil kökleri:

 Bir eylemi belirten kök çeşitleridir. Sonuna mastar eklerinden biri gelir.

 Cümle içinde kullanımı:

 1- Gitmek mi zor kalmak mı zor. / Sonuna mastar eki almış Git ve Kal kelimeleri fiil kökleridir.

 3- Sesteş Kökler:

 Birbirleriyle ses benzerliği bulunan köklerdir. Yazılışları aynı olmasına rağmen anlamları birbirinden tamamen farklıdır.

 Örnek -1- Tahtada yazılanları tahtaya yazın.

 Örnek -2- Bu yaz arkadaşlarımla tatile gideceğiz.

 Kelimenin kökeni ''yaz'' olmasına rağmen her iki cümlede farklı anlamlarda kullanılmıştır. Birinde yaz mevsimi, diğerinde yazmak eylemi vardır.

  4- Ortak Kökler:

 Hem yazılışları hem anlamları aynı olan isim- fiil köklerine ortak kök denir.

 Örnek -1- Sonbahar kuşlar için göç mevsimidir.

 Örnek -2- Kuşlar sonbahar mevsiminde göçmeye başlar.

 Bir cümlede göç isim olarak diğerinde fiil olarak kullanılmıştır.

 2- Ek:

 Türkçede ekler çekim ve yapım eki olarak ikiye ayrılır.

 1- Yapım Ekleri:

 Tüm ekler gibi kökün sonuna gelen ve kelimenin anlamını değiştiren eklere yapım ekleri denir. Kendi içerisinde dört ana gruba ayrılır.

 1- İsimden İsim Oluşturan Yapım Ekleri:

 İsim kökün sonuna gelip yeni bir isim meydana getiren eklerdir.

 Kalem - Kalemlik

 Deniz - Denizci

 2- İsimden Fiil Oluşturan Yapım Ekleri:

 İsim kökünün sonuna gelip yeni bir fiil oluşturan eklerdir.

 Az - Azaltmak / Azımsamak

 Sarı - Sararmak

 3- Fiilden Fiil Oluşturan Yapım Ekleri:

 Kökü fiil olan bir kelimeye eklendiğinde yeni bir fiil meydana getiren eklerdir.

 Sor - Soruşturmak

 Çek - Çekiştirmek

 Gülmek - Gülümsemek 

 4- Fiilden İsim Oluşturan Yapım Ekleri:

 Fiil kökün sonuna geldiğinde yeni bir isim meydana getiren eklerdir.

 Giy - Giyim

 Kaz - Kazı

 Bil - Bilge

 Seç - Seçki

 2- Çekim Ekleri:

 Sonuna gelindiği eklerin biçimini değiştirip anlamını değiştirmeyen eklere çekim ekleri denir.

 1- Çoğul Ekleri: Kelimelerin sayısını - miktarını çoğaltan eklerdir.

 Kuş - Kuşlar

 Çocuk - Çocuklar

 2- İsmin Hal Ekleri: Kendi içerisinde dörde ayrılan eklerdir.

 A- Belirtme Ekleri:

 Çanta - Çantayı

 Gömlek  Gömleği

 B- Yönelme Ekleri:

 Öğretmen - Öğretmen

 Okul - Okula

 C- Bulunma Ekleri:

 Okul - Okulda

 Sınıf - Sınıfta

 D- Ayrılma - Çıkma Ekleri:

 Okul - Okuldan

 Sınıf - Sınıftan 

 3- İlgi Ekleri: İki kelime arasında ilgi anlamı kuran eklerdir.

 Arkadaş - Kalem / Arkadaşın Kalemi

 Çocuk - Surat / Çocuğun Suratı

 4- İyelik Ekleri: Sahiplik belirten eklerdir.

 Ben - Kalem - Benim Kalem

 Sen - Gözlük - Senin Gözlüğün