Katatoni nedir ve belirtileri nelerdir? Katatoni nedenleri, tanısı ve tedavisi
Güncelleme Tarihi:
Şizofreni, bireyin gerçeklik algısının tamamen değişmesine neden olan ve gerçek ile hayali olan şeyleri ayırt etmesini engelleyen psikolojik bir rahatsızlıktır. Belirtilerine ve nedenlerine göre birçok şizofreni türü vardır. Hem ülkemizde hem de dünya genelinde en sık rastlanan şizofreni türleri şu şekilde sıralanabilir: 1- Paranoid şizofreni 2- Katatonik şizofreni 3- Rezidüel şizofreni. Katatoni nedir, nedenleri ve belirtileri nelerdir? Katatoninin tedavisi var mı? İşte, merak edilen tüm detaylar.
Şizofreni sözcüğü Yunanca kökenlidir. Orijinal dilinde ''schizein'' şeklinde yazılan şizo kelimesi, parçalanmış, bütünlüğünü kaybetmiş ve bölünmüş anlamına gelir. ''Frenos'' kelimesi ise akıl ve zihin demektir.
Katatoni Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Şizofrenin en ileri aşamasına katatoni adı verilir. Kendisine katatoni teşhisi konulan kişilerde en sık rastlanan belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:
1- Duyarsızlaşma:
Hastaların yaklaşık %80'inde duyarsızlaşma ile birlikte tepkisizlik görülür. Hasta ağrılı uyaranlara bile herhangi bir reaksiyon göstermez. Motor hareketler durma noktasına geldiği için sıcak - soğuk, ışık - karanlık gibi farklar hasta tarafından ayırt edilemez.
2- Yabancılaşma:
Katatonide gerçek dünyada yaşanan şeylere karşı yabancılaşma en üst noktaya varır. Kişi, en yakınında gerçekleşen olaylara bile herhangi bir tepki göstermez. Gözleri saatlerce tek bir noktada sabit kalan hastalar, dış dünyada cereyan eden olaylara karşı tamamen kayıtsızdır.
3- İştahsızlık:
Kişinin dış dünyaya olan ilgisinin giderek azalması ile birlikte hastalarda iştahsızlık ve buna bağlı olarak aşırı kilo kaybı gözlemlenir. Bazılarında motor hareketler tamamen durduğu için yemek yemesi olanaksız hale gelir. Bu gibi durumlarda hasta serum ile beslenir.
4- Katalepsi:
Katatonide diğer şizofreni türlerinden farklı olarak sadece psikolojik değil fiziksel semptomlar da ortaya çıkar. Bunların başında kasların kaskatı kesilmesi ve mimiklerin donması gelir. Tıp literatüründeki karşılığı katalepsi olan bu semptomlar hastadan hastaya farklılık gösterir. Örneğin bazı katatonik şizofrenler saatlerce tek bir noktaya bakar. Bazıları ise kaskatı kesilir ve uzun bir süre boyunca hareket etmeden durur.
5- Bilinç kaybı:
Hastalığın son aşamasında bilinç kaybı yaşanır. Kişi hiçbir şey algılayamadığı için çevresindeki kişilerle iletişim kuramaz. Sorulan sorulara yanıt veremez ve çevresindeki kişilerden herhangi bir şey talep etmez.
6- Söylenen cümleleri tekrarlama:
Bazı hastalar kendilerine söylenen sözleri bilinçsiz bir şekilde defalarca tekrar eder. Tıptaki karşılığı mannerizm olan bu tür vakalarda, hasta bazı kaşlarını ve gözlerini hep aynı şekilde oynatabilir, aynı cümleyi yüzlerce kez tekrar edebilir.
Katatoni Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi
A) Katatoni Nedenleri
1- Genetik yatkınlık:
Ailesinde ya da yakın akrabalarında kendisine şizofren teşhisi konmuş kişilerin katatoni olma riskleri çok daha yüksektir.
2- Nörolojik sorunlar:
Beynin belli başlı kimyasalları ihtiyacından çok daha fazla ya da az salgılaması, katatonik şizofrenini nedenleri arasında yer alır. Oldukça karmaşık bir yapıya sahip olan beynin, işlevlerini eskisi gibi yerine getirememesi bundaki en büyük etkendir. Örneğin frontal lob, mantık yürütmeyi, görülen şeylerin algılanmasını ve yorumlanmasını sağlar. Bu lobda yaşanan sorunlar da katatoninin temel nedenleri arasında gösterilir.
3- Virüsler:
Amerika ve İngiltere'de yapılan son araştırmalardan elde edilen verilere göre bazı virüsler da kalıcı beyin hasarına ve katatonik şizofreniye neden oluyor.
B) Katatonik Şizofreni Tanısı ve Tedavisi
Katatonik şizofreninin belirtileri, diğer şizofreni türlerinden çok daha farklı olduğu için kolay bir şekilde teşhis edilir. Katatonik şizofrenide ilaç tedavisinin yanı sıra, deneysel terapiler de uygulanmaktadır. Ancak katatoni, şizofrenin en ileri aşaması olduğu için tam olarak tedavisi mümkün değildir.