Gölge oyunu nedir, nasıl oynanır? Gölge oyunu karakterleri ve şekilleri..
Güncelleme Tarihi:
Gölge oyunu tiyatro alanında geçen bir tiyatro terimidir. Gölge oyunu kelime öbeği Türkçe bir kelimedir. Türk edebiyatı alanında da tiyatro kategorisinde geçen geleneksel bir kavramdır. Gölge oyunu gölge teriminden esinlenilerek keşfedilmiştir. Gölge ise bir cismin ışığın olmayan bir alanında karanlık yansımasıdır. Buradan hareketle gölge oyunu yapılmaya başlanmıştır. Gölge oyunu nedir, nasıl oynanır, gölge oyunu karakterleri ve şekilleri nasıldır detayları ile derledik.
Gölge oyunu ismini günlük hayatımızda geçmiş kuşaklardan duymuş hatta oyunu canlandırmış bile olabiliriz. Özellikle genç kuşak anneanne, banaanne, dede gibi akrabalarından bu oyunun gösterilerini dinlemiştir. Türk tiyatrosunda da gölge oyunu örneklerine sıklıkla rastlanmaktadır.
Bir ışık kaynağı önünde gerçekleşen, geleneksel olan, hayvan derileri kesilerek hazırlanan insan, eşya ve hayvan gibi sembollerin gölgelerinin gerdirilmesi işlemiyle beyaz perdeye yansıtılan gösteri sanatına gölge oyunu denmektedir.
Burada bahsedilen perde geriden yani sahne arkasından ışıkla aydınlatılır. Bu ışık sayesinde perdeye düşen gölgeler bir insan bir eşya ya da bir hayvan görseli olabilir. Gölge oyununda resimlerin gölgelerinden yararlanılır.
Gölge Oyunu Nasıl Oynanır?
Gölge oyununun bilinen özellikleri dikkat çekmektedir. Bu özelliklerden en önemlisi de doğaçlama şeklinde yapılmasıdır.
Örneğin Türk edebiyatında yer alan en bilindik gölge oyunu Karagöz ile Hacivat olarak geçmektedir.
Birçok kişi çocukken bilmeden çeşitli oyuncaklardan gölge oluşturarak bu oyunun temellerini aslında oynamıştır. Gölge oyunlarının her bir çeşidi geleneksel yapıdadır.
Eğlenceli olarak bilinen gölge oyununu oynamak için ışık ve gölge tekniklerini iyi bilmek gerekmektedir.
Gölge oyununda önemli bir tasarım olan gölgenin koyu rengini etkileyen etmen ilgili nesnenin saydamlık derecesi ve kullanılan ışık kaynağının kuvvetidir. Burada ışık kaynağının açısı da gölgenin boyutunu belirlemektedir.
İlgili olan nesne ışıkla perde arasında git gel yapılarak gölge oyunu oynanır. Burada gölgenin büyüklüğü bu git gel hareketlerine göre değişkenlik gösterir. Aynı zamanda doğaçlama olan bu oyunda gölgeler hareket ettirilirken ilgili nesnelere ses ve konuşma özelliği de yüklenir. Burada gölge oyunu gerçekleştirmek isteyen kişilerin tiyatro yeteneğinin de bulunması şarttır.
Gölge oyunu perde, ışık ve hareket ettirilen gölge figürleriyle oynanmaktadır. Bu oyunda perdeye yaklaşım, ışık kaynağı gibi özellikler dikkate alınır. Örneğin ışığa yakın olunduğunda perde oranı büyümektedir. Işıktan uzaklaşıldığında ise perde oranı küçülmektedir. Dolayısıyla gölge oyununda tiyatro sahnesi de düşünülmelidir.
Gölge Oyunu Karakterleri Ve Şekilleri Nasıldır?
Gölge oyununun karakterlerine birçok ulusta farklı farklı rastlanmaktadır. Örneğin yukarıda bahsettiğimiz Hacivat ile Karagöz geleneksel bir gölge oyunu karakterleridir.
Uzak doğu milletlerinde ise gölge oyunu kuklaların perde arkasında oynatılmasıyla gerçekleştirilir. Hatta bazıları bu milletlerde perde önünde de oynatılmaktadır. Fakat Türk kültüründe gölge oyununu gölge oyunu yapan perde arkasında figürlerin yani karakterlerin oynatılmasıdır.
Gölge oyununun karakterlerini gölge oyununu gerçekleştiren kişiler belirler. Doğaçlama ve özgünlük burada devreye girmektedir. Örneğin bir gölge oyununun karakteri bir insan karakteri olabileceği gibi bir nesne ya da bir hayvan karakteri de olabilir. Oyunu yapan kişi bu karakterlere çeşitli kişilik özellikleri katabilir. Konuşma yeteneği verebilir.
Ses tonunu ayarlar ve gölgeyi karaktere uygun şekilde canlandırır. Genelde gölge oyunlarında seçilen karakterler daha çok komik, sempatik olmaktadır. Gölge oyunlarında gölgelerin karşılıklı atışması, konuşması bir komedi çerçevesinde gerçekleştirilir.
Gölge oyunu şekilleri arasında parmak ve ellerle yapılan şekillerde mevcuttur. Örneğin gölge oyunu şekillerinde en dikkat çeken şekil el ile yapılan tavşan, ördek gibi şekillenmeye müsait hayvan sembolleridir.
Gölge oyunu şekillerinde bir insan şekli kullanılacaksa da hayvan derisinden insan şeklinde kuklalar yapılarak sembol haline dönüştürülmektedir.
Gölge oyunu şekillerinde kuş, timsah, boğa, geyik gibi hayvanların şekilleri de yapılabilmektedir. Gölge oyununda yer alan bu şekillerin el ile yapılma teknikleri mevcuttur. Bu teknikleri bilerek ve kullanarak birçok hayvan, insan ve nesne şekillendirilmektedir.