Eşeysiz Üreme Nedir, Çeşitleri Nelerdir Ve Hangi Canlılarda Görülür? Eşeysiz Üreme Özellikleri Ve Örnekleri

 Eşeysiz üreme biyoloji alanının bir konusudur ve bir parçasını oluşturmaktadır. İnsanlar yedinci sınıftan itibaren fen bilgisi derslerinde üreme tarzlarını dolayısıyla da eşeysiz üreme konusunu da öğrenmektedir.

 Eşeysiz Üreme Nedir?

 Tek bir organizmadan sadece bu organizmanın genlerini taşıyan yeni bir canlının üremesine eşeysiz üreme denmektedir.

 Buradan da anlayacağımız gibi eşeysiz üreme sonucunda ortaya çıkan yeni canlı birebir ana organizmanın kopyasıdır. Hatta bu kopyaya genetik kopyası denmektedir. Burada benzerlik söz konusu değil tıpatıp aynı olma söz konusudur.

 Dolayısıyla da eşeysiz üremede farklı kromozom söz konusu olmamaktadır. İstisna durum dışında eşeysiz üreme bu şekilde özellikler göstermektedir.

 Eşeysiz Üreme Çeşitleri Nelerdir?

 Eşeysiz üreme çeşitleri beş dalda incelenmektedir. İşte eşeysiz üreme çeşitleri şöyle sıralanmaktadır:

Tek hücrede olan bölünerek çoğalma

Rejenerasyon ile çoğalma

Vejetatif ile çoğalma

Sporla çoğalma

Tomurcuklanarak çoğalma

Tek hücrede olan bölünerek çoğalma mitoz bölünmeyle gerçekleşen üreme şeklidir. Mitoz da bulunan her hücre çekirdeğindeki kromozomlar kendini eşler. Bu eşlenen hücreler ana hücrenin bölünmesiyle iki adet yavru hücre meydana getirir.

 Rejenerasyonla çoğalma ise doğada yaşamını sürdüren canlılardan kopmuş olan vücut parçalarının eksik olan kısımlarının tamamlanması şartıyla yeni canlılara dönüşerek çoğalmasına denmektedir.

 Eşeysiz üreme çeşitlerinden olan vejetatifle çoğalma yüksek yapılı bitkilerin vejetatif denilen bölümlerinden belirli olan kısımlarının ana bitkiyle aynı genetik yapıya sahip olacak şekilde yeni canlılar meydana getirmesine denmektedir.

 Sporla çoğalmada geçen spor kelimesi burada döllenme özelliği olmayan üreme hücresine denmektedir. Bu spor hücresi başka bir hücre ile birleşmeden yani döllenmeden tek başına yeni bir canlı meydana getirir. İşte bu üremeye sporla çoğalma denir. Spor denilen üreme hücresinin dış yüzeyinde bir örtü bulunur. Bu örtü hücreleri çevrenin olumsuz koşullarından korumaktadır.

 Tomurcuklanarak çoğalma ise ilgili canlının üzerinde çıkıntı yani tomurcuk meydana gelerek üreme demektir. Buradaki çıkıntı yani tomurcuk ana canlıyla tıpatıp benzeyen bir döl meydana getirir. Bazı deniz canlılarında görülen üreme şeklidir.

 Eşeysiz Üreme Hangi Canlılarda Görülür?

 Eşeysiz üreme ile çoğalan canlılar tek hücreli canlılardır. Yani eşeysiz üreme tek hücreli canlılarda görülmektedir. Bu üremede bölünme ve çoğalma vardır bu yüzden de hızlı olmaktadır.

 Bitkiler, mantarlar, bakteriler, arkealar, veprotistler ve bazı deniz canlıları eşeysiz ile üreyen canlılara verilecek örneklerdir.

 Eşeysiz Üremenin Özellikleri Nelerdir?

 Eşeysiz üremenin özellikleri şöyle sıralanmaktadır:

Eşeysiz üremede tek bir ana organizma olmak zorundadır.

Eşeysiz üremede gerçekleşen bölünme sonucunda ortaya çıkan yavru yani yeni canlı ana organizmanın tıpatıp aynısı olmak zorundadır. Ana hücrenin yani ana organizmanın bütün genetik yapısı bu yüzden yavruya aktarılır.

Eşeysiz üremede canlı şartlara ayak uydurma konusunda zorluk yaşayabilir.

Eşeysiz üremede döllenme olmaz mitoz ile gerçekleşir.

Çok kısa zamanda ana hücreye benzeyen çok sayıda canlı oluşur. Fakat genetik çeşitlilik ve farklılık söz konusu değildir.

Diğer üreme çeşitlerine göre eşeysiz üremede evrim hızı oldukça düşüktür.

Tek hücreye sahip canlılarda eşeysiz üreme görülür.

Eşeysiz Üreme Örnekleri

 Bilindiği ve belirtildiği gibi eşeysiz üreme sadece tek hücreli canlılarda gerçekleşmektedir. Dolayısıyla ilgili örneklerde gösterilen canlılar da tek hücreli olacaktır.

 Eşeysiz üremeye bitkilerden örnekler vererek devam edelim. Bilindiği gibi yüksek yapılı bitkilerde eşeysiz üreme olmaktadır. Burada yüksek yapılı bitkiler muz, çekirdeksiz üzüm ve kavak verilebilir. Tohumsuz bitkiler de eşeysiz üremeye bir örnektir.

 Muz meyvesinin çimlenmek için yeni bir tohumu bulunmaz. Bu yüzden de muz meyvesi çoğalırken bitkinin bir parçası alınır ve bitki çoğaltılır böylece eşeysiz üreme gerçekleşmiş olur.

 Mantarların ise büyük bir bölümü eşeysiz üreme sayesinde çoğalmaktadır. Örneğin suda yaşayan mantarlar yani kamçılı zoosporlar eşeysiz üreyen mantarlara örnektir. Bunun yanında karada yaşayan konidiyospor ve konidium gibi mantarlar da bir eşeysiz üreme çeşidi olan sporla üremeyi gerçekleştirmektedir.