Elitizm nedir? Elitizm akımı özellikleri, kurucusu ve temsilcileri

Elitizm akımını destekleyen kişilere ''elitist'' ve ''seçkinci'' denir. Elitistlere göre toplum alt, orta ve üst sınıflardan oluşur. Herkes eşit haklara sahip olsa da akıl ve irade bakımından eşit olamaz. Bu nedenle bir ülkedeki karar ve idare mekanizmalarının tamamı seçkinlere bırakılmalıdır.

 Seçkinlerin yönettiği her toplum hiyerarşik bir yapıdadır. Doğu kültüründe ise toplum ''avam'' ve ''havas'' olmak üzere iki sınıftan oluşur. Elitist bir yapıya sahip olan diğer düşünce ekolleri ve yönetim biçimleri şunlardır: Liberalizm, Monarşi, Teknokrasi, Nasyonal Sosyalizm, Taoizm, Neoliberalizm.

 Elitizm Nedir?

 Elitizm, siyaset felsefesinin bir dalıdır. Eşitlik ilkesine karşı çıkan elitistler, bazı insanların doğuştan ayrıcalıklı olduğu görüşünü savunurlar. Herhangi bir kanıta ya da önermeye dayanmadığı için akademik çevrelerde bir doktrin olarak kabul edilmez.

 Bu akımda ''burjuva'' sınıfı hem iktisadi hem de kültürel açıdan ayrıcalıklıdır. Elitizm 19. yüzyılda bir siyaset kuramı olsa da zamanla ''elit kültür'' ve ''elit sanat'' kavramları ortaya çıkmıştır. Elit sanatın en önemli akımlarından biri ise Andy Warhol tarafından kurulan ''Pop Art'' akımı olmuştur.

 Elitizm Akımının Özellikleri

 Elitizm doğrudan ya da dolaylı olarak birçok ideolojinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bunların başında Benito Mussoli'nin kurduğu faşizm gelir. Faşizmde, en önemli değer devlettir ve devletin başında otoriter bir lider olmalıdır. Adolf Hitler'in ''Nasyonal Sosyalizm'' ideolojisi de benzer nitelikler taşır. Ancak bu ideolojinin temelinde devlet değil ırk vardır.

 Seçkinlik, anti-demokratik bir yönetim şeklini savunur. Buna göre halk, ülkeyi yönetecek kişileri seçmeye muktedir değildir. Örneğin Konfüçyüs ''halk bir şey yapmaya zorlanabilir fakat anlamaya zorlanamaz'' demiştir. Jose Ortega Y Gasset ise ''halk'' değil ''kitle'' kelimesini kullanır. İspanyol filozofa göre kitle kültürü tasfiye edilmeli ve yerine ''seçkin - liberal'' kültür getirmelidir. Kitlelerin Ayaklanması adlı kitabında ''Kitlede baş oyuncu yoktur, yalnızca koro vardır'' cümlesi yer alır. Jose Ortega Y Gsset'a göre, baş oyuncu seçkinlerdir ve devleti de seçkinlerden oluşan azınlık yönetmelidir.

 Elitizm Akımının Kurucusu ve Temsilcileri

 Elitizmin tarihi Antik Yunan'a kadar uzanmaktadır. Ülkelerin seçkin bir azınlık tarafından yönetilmesi gerektiğini ifade eden ilk filozof Platon olmuştur. Platon'un önerdiği elitizm, epistemoloji felsefesinin bir uzantısıdır. Soyluluğu ve kan bağını reddeden düşünür, devletin başında filozofların olması gerektiğini savunur.

 Platon'un öğrencisi Aristoteles de benzer görüşler öne sürmüştür. Ona göre toplum köleler ve seçkinlerden oluşur. Köleleri ''konuşan aletler'' olarak nitelendiren filozof, kişinin ancak bilgi ile seçkin olacağını iddia eder.

10. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar İslam felsefesinde de elitizmi savunan düşünürler olmuştur. Bunların başında Farabi gelir. Farabi'ye göre ülke yönetiminden sahte filozoflar uzaklaştırılmalı. Bir ülke ancak gerçek filozoflar tarafından yönetildiği takdirde refaha erebilir. Sosyoloji biliminin kurucusu kabul edilen İbn i Haldun'a göre devletler de insanlar gibi doğup büyür ve sonrasında yaşlanıp ölür. Devletin mevcudiyetini sürdürmesi için yönetimde ''bilge'' kişiler olmalıdır.

 Batı felsefesinde de elitizmi savunan birçok düşünür ortaya çıkmıştır. Bu düşünürler ve eserleri şu şekilde sıralanabilir.

 Gaetona Mosca - Yönetici Sınıf, Elitler, Siyaset Biliminin Temelleri, Siyasi Doktrinler Tarihi

 Jose Ortega Y Gasset - Kitlelerin Ayaklanması, İnsan ve Herkes, Sistem Olarak Tarih

 Vilfredo Pareto - Seçkinlerin Yükselişi ve Düşüşü, Genel Sosyoloji Dersleri, Demokrasinin Dönüşümü