Ek Fiil Nedir Ve Görevleri Nelerdir? Ek Fiil Örnekleri Ve Konu Anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Dilbilgisi konuları içerisinde fiiller öncelikli bir öneme sahiptir. Bu durumun nedeni fiillerin doğru bir biçimde öğrenilmesi halinde cümle yapısına dair pek çok veri elde edilmesi ve karşılaşılan sorunların çözümünde kolaylık sağlaması önceliğidir. Genellikle sınavlarda karşılaşılan şaşırtma temelli sorularda fiiller üzerinden oluşturulur. Bu soruların başında da ek fiiller gelir; ek fiiller diğer adıyla ek eylemler olarak da ele alınırlar. Ek fiiller cümlenin anlamına kesinlik katabildiği gibi farklı şahıs eklerine göre cümle içerisinde sıklıkla kullanılırlar. Ek fiil konusunun detaylıca öğreniliyor olması soruların çözümü konusunda büyük avantaj sağlar. Peki ek fiil nedir ve görevleri nelerdir? Ek fiil örnekleri ve konu anlatımına dair tüm detayları ile derledik.
Ek fiil veya ek eylem isim soylu kelimeler ile isim bazlı kelimelerin sonuna getirilen ve onları birleşik zamanlı bir hale dönüştüren çekim eklerine verilen addır. İsmin kökündeki kelimeler mevcut kelimelerle birleştirildiği durumda ek eylem haline dönüşürler. Anlam karmaşası oluşturabilecek bu konuyu incelerken sizlere örnekler sunacağız. Bu haliyle anlamınız daha kolaylaşacaktır.
Ek Fiil Nedir?
Ek fiili tanımlarken isim soylu kelime ve isim tanımından yararlanılır. Diğer bir deyişle eğer bir kelimenin sonuna isim özelliği taşıyan bir ek geliyorsa ve eylem haline dönüşüyorsa o kelime artık ek fiil olarak tanımlanır. Ek fiiller aynı zamanda cümle içerisinde bazı görevlere sahip olan fiil türleridir.
Ek Fiilin Görevleri Nelerdir?
Ek fiilin temel görevi isim soylu kelimeyi ve ismi eş zamanlı olarak yüklem haline çevirmesidir. Bu durumdan hareketle, fiilleri birleşik zamanlı hale dönüştürme şeklinde bir tanım yapılması doğru olacaktır.
Ek fiiller bulundukları sözcüğe göre farklı şekillerde yazılabilirler. Örnek verilecek olursa ek fiil ekleri olarak bilinmesi gerekenler -imiş, -idi, -ise şeklindedir.
Ek Fiil Örnekleri
Ek fiil için verilecek temel örnekler şu şekildedir;
Geniş zamanlı çekim eklerine göre ek fiiller -im, -üm, -um, -ım, -dur, -dür, -dir, -dır şeklinde ekler alır. Bir örnekle açıklanacak olursa;
“Ben bir insanım” cümlesinin ek fiilli halinde insanız, insandır, insandırlar şeklinde tanımlama yapılır.
Di’li geçmiş zamana göre ek fiil halleri ise şu şekildedir -du, -di, -dı, -dü, -tu, -ti, -tü, -tı.
Bir örnekle açıklanacak olursa;
“İstanbul’daydım” denildikten sonra ek fiil kullanımı; İstanbul’daydın, İstanbul’daydı, İstanbul’daydık, İstanbul’daydınız, İstanbul’daydılar halini alır. Eğer bu kelime olumsuz bir hale çevrilmek istenirse “İstanbul’da değildim” şeklinde tanımlanabilir.
Geçmiş zamana göre ek fiil hallerinde ise -miş, -muş, -mış, -müş, gibi eklerden söz edilir. Bu eklerden yola çıkarak verilecek örnek şu şekildedir;
“Okuldaymışım” kelimesinden sonra ek fiil halleri; Okuldaydın, okuldaymış, okuldaymışız, okuldaymışsınız, okuldaymışlar olarak tanımlanır.
Dilek şart kipi ile ek fiil oluşturmak istenirse kelimenin sonuna “ise” eki gelir. Örnek;
“Güneş açarsa bugün seninle dışarı çıkarız.” Bu cümlede “açarsa” kelimesi “açar” “ise” şeklinde birleştirilerek ek fiil haline dönüşmüştür. Cümlenin oluşuz hali ise “değil” kelimesiyle yapılır;
“Güneş açacak değilse bugün dışarı çıkmayız”
Ek Fiil Konu Anlatımı
Ek fiillerin konu anlatımında karşımıza kimi zaman bazı soru örnekleri de çıkmaktadır. Bu örneklerden bazıları şu şekildedir;
Geniş zamanlı ek fiil sorusu;
Bugün hava bulutlu mudur?
Sence Ahmet derslerinde başarılı mıdır?
Ek fiillerde eğer bir cümle bildirme eki alırsa bu cümlenin kesinlik anlamı taşıdığını gösterir. Fakat kullanılmaması halinde de cümlenin anlamında herhangi bir değişim olmaz.
“Şu kitap” kelimesinin ek fiilli halinde bir kesinlik anlamı taşımak için “Şu kitaptır” şeklinde tanımlama yapılır. Cümle yapısına bakıldığında her iki haliyle de anlam açısından bir değişim olmadığı görülür.