Çocuklarda obezite farkındalığı

Günümüzün obezite ile mücadele eden çocuklarının, yarının şişman yetişkinleri olarak yaşamlarına devam ettiği gerçeğini gösteren bilimsel çalışmalar, çocukluk döneminde sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılmasının önemine dikkat çekiyor. Ebeveynler, çocuklarının büyüme ve gelişim süreçlerini izlemeli, vücut ağırlıklarını takip etmeli ve çocukların yeme davranışı konusunda bilgi sahibi olmalı. Bu noktada, ailelerin çocuklarının beslenme durumu üzerindeki etkilerinin doğumdan önce başladığını dikkate alarak yaşam tarzı alışkanlıklarını düzenlemeleri, sağlıklı beslenme konusunda daha bilinçli nesillerin gelişmesini sağlar.

4 BESİN GRUBU YER ALMALI
Çocuklarının obezite konusunda farkındalık kazanmasını isteyen ebeveynler için uygulanabilecek stratejiler de aile bireylerinin sağlıklı yaşam tarzını benimseyen yaklaşımları çocukları ile paylaşmalarından geçiyor. Aile bireyleri ile birlikte sağlıklı beslenme konusunda hedefler belirlemek, bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde uygulanması gereken yaşam tarzı değişikliklerini tanımlamak ve her bir başarılı aktivite için sağlıklı tercihler ile kutlamalar yapmak çocukların obezite konusunda farkındalık düzeyinin gelişmesine önemli katkılar sunar. Bu kapsamda, çocuklarla beraber sağlıklı öğünler hazırlamak ve bu öğünlerin içeriği hakkında eğlenceli diyaloglar geliştirmek etkili yöntemlerdir. Sağlıklı öğün içerikleri; 4 besin grubunun yer aldığı (süt ve süt ürünleri; et, yumurta ve kurubaklagiller; ekmek ve tahıllar; sebze ve meyveler) tam tahıllı, iyi kaliteli protein ve yağ içeren; vitamin, mineral ve posa açısından zengin kaynaklar olarak tanımlanabilir. Öğün hazırlama süreçlerinde porsiyon büyüklüklerine dikkat edilmeli, çocukların porsiyon büyüklüklerinin yetişkinlerden daha küçük olduğu unutulmamalı ve çocukların el becerilerine ve yaşlarına uygun tabak, çatal ya da kaşık kullanımına önem verilmeli.

ERKEN YAŞTA FARKINDALIK ÖNEMLİ
Şeker, doymuş yağ ya da tuz içeriği yüksek olan ultra işlenmiş tüketime hazır paketli yiyecek ve içeceklerin sınırlandırılması, ev çevresinden uzaklaştırılması ve bu ürünlerin besin ögesi içeriklerini yansıtan etiket bilgilerinin çocuklarla paylaşılarak sağlıklı beslenme okur-yazarlığı konusunda ilk adımları atmalarının sağlanması önemli yaklaşımlar. Okul öncesi dönemde ve ilkokul sürecinde sağlıklı beslenme konusunda temel eğitimlerin verilmesi çocukların konu ile ilgili farkındalık düzeyini önemli ölçüde artırır. Çocuklarla sağlıklı vücut ağırlığının ne olduğu ve bu kavramın neden önemli olduğu konusunda aile sohbetleri yapılabilir. Bu tür etkinliklerde suçlayıcı ya da damgalayıcı bir dil kullanılmamalı; bunun yerine yargı ya da eleştiri içermeyen, rahatlatıcı bir ifade tercih edilerek bilgi aktarımı ön plana alınmalı. Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarının kazanımında gerçekçi ve küçük hedefler belirlemek, çocuğun karar verme sürecine dahil olduğu bir yöntem izlemek kazanımların sürdürülebilir olmasında çok etkili. Gerekli durumlarda problem odaklı profesyonel destek alınabileceği unutulmamalı.

UYKU SAATLERİ DE DÜZENLENMELİ
Aile bireyleri ile birlikte planlanan günlük ev dışı aktiviteler (spor, yürüyüş vb.) enerji harcamasına katkıda bulunarak daha hareketli bir yaşam tarzının benimsenmesine yardımcı olur. Uyku saatlerinin düzenlenmesi ve rutin uyku sürelerinin belirlenmesi çocukların hem sağlıklı öğün saatlerine uyumlarının geliştirilmesinde hem de sağlıklı bir vücut kompozisyonuna sahip olmaları konusunda belirleyici faktörler. Bilgisayar, tablet, telefon ve ekran sürelerinin uyku sürecinden uzaklaştırılması ve bu uygulamaların sınırlı zaman dilimlerinde tutulması aktif yaşam tarzı bilincini her zaman destekler. Bilimsel araştırmalar, çocukların beslenme davranışlarının yüzde 70’ten fazlasının aile bireyleri ve aile çevresindeki sosyal ilişkiler ile belirlendiğini gösterir. Obezite ile mücadelede aile odaklı uygulamaların temel belirleyiciler olduğu unutulmamalı. Eylem planları çerçevesinde “Aile Yılı” olarak belirlenen 2025 yılının sağlıklı beslenme ve obezite ile mücadele konularında da sağlık hedeflerine önemli destekler sağlayacağı bekleniyor.

PROF. DR. ASLI AKYOL MUTLU KİMDİR?
1984 yılında Ankara’da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini TED Ankara Koleji’nde tamamladı. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü lisans programından 2006 yılında mezun olduktan sonra, aynı yıl Beslenme Bilimleri yüksek lisans programında Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2007 yılında Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı bursunu almaya hak kazanarak, İngiltere Nottingham Üniversitesi’nde Beslenme Bilimleri alanında doktora programına başladı ve 2011 yılında doktorasını tamamlayarak Hacettepe Üniversitesi’ndeki görevine devam etti. 2016 yılında Doçent unvanını aldı, 2021 yılında ise Profesör kadrosuna atandı. Aslı Akyol Mutlu Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Beslenme Bilimleri Anabilim Dalı’nda araştırma ve eğitim-öğretim çalışmalarına devam ediyor.