Bu kol protezi yürümeyi kolaylaştırıyor

Yürürken farkında olmasak da bacaklarımız kollarımız uyum içinde çalışır. Sağ bacağımızı ileri attığımız anda sol kolumuz da ileri doğru hareket eder. 17 yaşındaki genç bilim insanı Dilay Dal, vücudun bu dengesini yürüme yetisini kaybeden insanların hayatını kolaylaştıracak bir projeye dönüştürmeye karar verdi. Dal’ın SUMRO (Symmetric Upper-limb Mapping Robotic Prosthesis, Seçici Uzuvlu Montaj Robotik Ayak) adını verdiği protez, kola takılarak bacaklar ve adımlar arasındaki dengeyi sorunsuz hale getiriyor. Bu sayede ampute olup bacağında protez olan insanlar tekerlekli sandalye ya da koltuk değneğine ihtiyaç duymadan engebeli arazilerde dahi rahatça yürüyebiliyor. Çünkü kola takılan protez sayesinde yürüme sırasında uzuvların koordinasyonu sağlanmış oluyor.

TÜRKİYE’Yİ TEMSİL EDECEK
Aylar süren araştırma, geliştirme ve üretim süreçlerini tek başına yürüten Dal, SUMRO ile TÜBİTAK İstanbul Asya Bölge Sergisi’nde 1’inci oldu ve dünyanın önde gelen bilim fuarlarından Uluslararası Bilim ve Mühendislik Fuarı’na (ISEF) katılmaya hak kazandı. Her yıl mayıs ayında, dünyanın farklı bir bölgesinde, yaklaşık 80 ülkeden 1700’den fazla öğrencinin katıldığı fuarda bu yıl 21 farklı kategoride, burs ve öğrenim ödülü verilecek. Gelenekselden farklı olarak bu yıl çevrimiçi gerçekleşen fuara katılmaya hak kazanan yarışmacılar, projelerini ISEF’in internet sitesinde tanıtıyor. Ödüller, en çok ziyaret edilen projelere verilecek. SUMRO projesi ilk 3’e girerse, Dilay Dal, ISEF tarafından verilen para ödülünün sahibi olacak ve Türkiye’deki üniversitelere sınavsız giriş hakkı kazanacak.

DÜŞÜNCE YÜKÜNÜ HAFİFLETİYOR
Ampute bacağı olan insanlar yürürken dengelerini korumak adına iki kere düşünmek zorunda kalabiliyor, SUMRO ile insanların düşünce yükünü de hafifletmeyi amaçlayan Dal, projesini şöyle özetliyor:
“Yürürken istemsiz olarak yaptığımız kol salınımının belli bir düzen içinde gerçekleştiğini bilimsel olarak ortaya koyan birçok makale var ancak piyasada böyle bir ürün yok. Bunu fark edince vücudumuzun denge sisteminden yararlanarak yeni bir protez geliştirmeyi amaçladım. Ampute bacağı olan insanlar daha rahat yürüyebilmek için tekerlekli sandalye ya da koltuk değneğini tercih ediyorlar bu nedenle günlük yaşamlarında bazı sıkıntılarla karşılaşıyorlar. Örneğin engebeli arazilerde yürüyemiyorlar, ben bu sorunu gidermek istedim. Benim projemde kişi protezini kontrol altında tutabildiği için rahatlıkla yürüyebiliyor ve iki kere düşünmek zorunda kalmıyor.”

ERİŞİLEBİLİR OLMASINI İSTİYORUM
Dal’ın en büyük hayali, projesinin seri üretime geçmesi ve ihtiyaç duyan herkesin bu proteze kolaylıkla erişebilmesi. “Peki, bu projenin erişilebilir olması için ne yapabilirsin?” sorusunu ise şöyle yanıtlıyor:
Herkesçe ulaşılabilir bir ürün olmasını istiyorum. Projemin patentini elbette almak istiyorum ama aynı zamanda seri üretime geçtiğinde açık kaynak kodlu yani başka üreticiler tarafından okunur, anlaşılır, yeni amaçlara uyarlanabilir bir ürün olması istiyorum.

MÜZİSYENLİKTEN MÜHENDİSLİĞE
Kocaeli Üniversitesi Devlet Konservatuarı Müzik ve Bale Ortaokulu’nda piyano ve viola eğitimi alan Dilay Dal, lise çağına geldiğinde hayatını kökten değiştirecek bir karar aldı ve teknik bir liseye başladı. Özel Enka Teknik Okulları Makine bölümünde burslu okuyan Dal’ın bu kararı robotlara olan ilgilisi nedeniyle aldığını söylüyor. Lise hayatı boyunca teknik donanımını geliştiren Dal, akademik hayatına yazılım mühendisi olarak devam etmek istiyor.